27 februari 2025 – De Europese Commissie maakte gisteren twee reeksen voorstellen bekend, die allebei zouden moeten bijdragen tot een forse verhoging van de competitiviteit van de Europese industrie. De ‘Clean Industrial Deal’ wil de hoge energieprijzen te lijf gaan door steun aan de industrie voor een transitie naar duurzame energie. Op korte termijn moet daarvoor kapitaal ter beschikking komen. De Commissie wil daarom 100 miljard euro ‘mobiliseren’ ( een term die verdoezelt dat het niet of slechts gedeeltelijk om nieuwe fondsen gaat): herbestemming van bestaande Europese fondsen, garanties voor leningen, initiatieven van de Europese Investeringsbank enz.

Hoe dan ook, het is een algemene regel dat wie financiële steun krijgt zich aan regels en controles moet verwachten. Maar voor deze steun aan grote spelers van de privésector gaat het andersom, want het tweede pakket Commissievoorstellen dat gisteren gepubliceerd werd is de ‘vereenvoudigingsomnibus’, die net minder regels en controles in het vooruitzicht stelt. De Europese industrie zou namelijk gebukt gaan onder teveel regels en paperassen. De ‘omnibus’ zou volgens de koffiedikkijkers van de Commissie jaarlijks 6,3 miljard euro administratieve kosten besparen aan de industrie.

De ‘Clean Industrial Deal’ en de ‘Omnibus’ worden ingekleed in een groen discours over duurzaamheid en voortzetting van de Green Deal, maar milieuorganisaties zijn daarvan veel minder overtuigd. Friends of the Earth heeft zelfs, samen met Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) een fundamentele kwestie onderzocht: mankeert het de grote ondernemingen aan kapitaal en is er wel overheidsgeld nodig om de transitie naar koolstofvrije productie te kunnen financieren? Het antwoord is: nee.

Het bewijs daarvoor wordt in een goed gedocumenteerde kleine brochure geleverd. “SHAREHOLDERS OVER SOLUTIONS – How big industry favours payouts over the energy transition” (Aandeelhouders eerder dan oplossingen: Hoe de grootindustrie de voorkeur geeft aan uitkeringen aan de aandeelhouders boven de energietransitie)  toont aan dat er massaal veel geld verdiend wordt door de grote Europese bedrijven die tot de energietransitiesectoren behoren, maar dat de winst voor driekwart aan de aandeelhouders wordt uitgedeeld. De betrokken bedrijven hadden in de periode 2010-2023 een nettowinst van 2100 miljard euro (ruim het dubbele van het Nederlands BBP). waarvan 75,3% als dividend werd uitgekeerd. Dit is een gemiddelde; Shell gaf 97% van de winst aan zijn aandeelhouders, Total Energies 86%. Sommige deden nog ‘beter’, zoals BP dat meer dividend uitbetaalde dan zijn nettowinst!

Dit soort kritische analyse is volledig afwezig in de reactie van het Europees Vakverbond op de Clean Industrial Deal. “De maatregelen voorgesteld door vice-commissievoorzitter Ribera zullen een belangrijke stap voorwaarts zijn, als ze worden geïmplementeerd”, schrijft het EVV. Niet toevallig is Teresa Ribera een Spaanse sociaaldemocrate, de politieke familie waar het EVV steevast zijn hoop op vestigt voor het ontluiken van een ‘Sociaal Europa’.  (hm)