29 juni 2020

Vanaf 1 juli wordt Duitsland voor het volgende halfjaar voorzitter van de Europese Unie (EU). Berlijn heeft van de afronding en ratificatie van het vrijhandelsakkoord EU-Mercosur een prioriteit van het Duits voorzitterschap gemaakt. De onderhandelingen met Mercosur duurden tot juni 2019, en sindsdien is de Europese Commissie in alle stilte bezig met het finaliseren van de tekst met het oog op ondertekening en ratificatie.

Er bestaat nochtans veel controverse over dit akkoord, dat haaks staat op  de officiële EU-verklaringen over klimaatdoelstellingen, milieunormen en mensenrechten. Na het Oostenrijks en het Waals Parlement heeft nu ook de Nederlandse Tweede Kamer een resolutie gestemd die aan de regering vraagt haar steun voor het akkoord in te trekken. De Franse president Macron was aanvankelijk tegen het handelsakkoord gekant, maar Franse ngo’s stellen zich steeds meer vragen over zijn houding.

Dit is de context waarin 265 organisaties van de civiele samenleving een oproep doen aan Angela Merkel en de lidstaten van de EU om dit akkoord te verwerpen. De oproep is beschikbaar in het Engels, Frans, Spaans en Italiaans, en Ander Europa brengt hierbij de Nederlandse vertaling. Onderaan vindt u de lijst met de ondertekenende organisaties.

WEG MET HET EU-MERCOSUR VRIJHANDELSVERDRAG!

265 organisaties roepen de EU en de lidstaten op om het vrijhandelsakkoord met Mercosur te verwerpen

Onderhandelingen tussen de EU en de Mercosur-landen (Brazilië, Argentinië, Paraguay en Uruguay) in de voorbije 20 jaar leidden tot een politiek akkoord in juni 2019. Sindsdien stoomt de Europese Commissie het vrijhandelsakkoord EU-Mercosur klaar voor ondertekening. Maar het akkoord is hoogst controversieel. Het Oostenrijks, Waals en recent ook het Nederlands parlement verwierpen het in zijn huidige vorm, terwijl belangrijke lidstaten als Frankrijk en Ierland bezwaren formuleerden. Men moet ver zoeken naar een ander handelsverdrag dan dat tussen de EU en Mercosur dat zo verknocht is aan het politieke denken en handelen van het verleden!

Het verdrag tussen de EU en Mercosur staat voor:

• toename van de milieuvernietiging en de klimaatcrisis door vermeerdering van de export van auto’s en de uitbreiding van voedermonoculturen en weidegronden. De vlees- en sojasector versnellen nog de ontbossing van het Amazone-regenwoud, de Cerrado en de droge tropische wouden van de Chaco, gebieden die nochtans van essentieel belang zijn voor de stabilisering van het wereldklimaat en voor de biodiversiteit. Het handelsakkoord zal een beloning betekenen voor dit soort praktijken. In een verklaring stelt het Braziliaans Klimaatobservatorium: “De milieugaranties in het akkoord waren al niet toereikend vóór COVID-19, maar maken het akkoord nu volledig voorbijgestreefd.” Het recente rapport over het Amazonegebied, samengesteld voor het Europees Parlement, zegt dat “de huidige bosbranden en de ontbossing van het Amazonewoud een gevaar betekenen voor de rijkste biodiversiteit van de planeet.” En toch staat er in het akkoord geen enkel vernieuwend mechanisme dat ervoor zou zorgen dat de verdragsluitende partijen hun internationale verbintenissen inzake duurzame ontwikkeling zullen respecteren.
  Het EP-rapport stelt verder: “In het geval overtredingen blijven doorgaan kan dit enkel aanleiding geven tot diplomatieke besprekingen, zonder de mogelijkheid om reële boetes op te leggen (onderstreept in de tekst).” De gevolgen voor het milieu van deze overeenkomst zijn zeer duidelijk, maar de procedures om dit te verhinderen zijn totaal onvoldoende. Wat in het EP-rapport staat is op zich al voldoende om het akkoord niet in zijn huidige vorm te ratificeren.
• Toename van straffeloze schending van mensenrechten, waaronder fysiek geweld en de verdrijving van kleine boeren en inheemse volkeren van hun land. In de Mercosur-landen werden al veel inheemse leiders en milieubeschermers vermoord, in Brazilië alleen al vijf tussen november 2019 en april 2020. Bijzonder onder de Braziliaanse president Jair Bolsonaro zijn schendingen van de mensenrechten tegen minderheden en oppositieleden, en de beknotting van de werkersrechten schering en inslag. Door een vrijhandelsverdrag te sluiten met regeringen die uit zijn op confrontatie en plundering beloont de EU het schenden van de mensenrechten, en vertrappelt daarmee haar eigen democratische waarden. De vergrote markttoegang ten gevolge van dit akkoord zal waarschijnlijk ook aanzetten tot nog meer dergelijk misbruik.
• Een exportgerichte landbouwpolitiek die een vernietigend effect heeft op de landbouwproductieprijzen waarvan de boeren in Mercosur en de EU afhankelijk zijn. Dit zal nog meer schade aanrichten aan dieren en de lokale voedselproductie. Hogere standaards voor dierenwelzijn en gezondheid in de EU in vergelijking met Mercosur leiden tot hogere prijzen in de EU. Niet de regels in de Mercosur-landen zullen verstrengen, maar goedkoper vlees zal geëxporteerd worden naar de Europese markt, met een neerwaartse druk op de landbouwprijzen aan beide zijden van de Oceaan als gevolg. Meer vleesexport, meer productie van soja voor de export van veevoer naar de EU en suikerriet voor biodiesel betekenen nog meer vernietiging van het milieu, wat leidt tot meer genetische manipulatie, massaal gebruik van antibiotica en pesticiden, en vervuiling van grond en water. Trouwens, veel pesticiden die in de Mercosur-landen gebruikt worden zijn verboden en de EU.

De COVID-19-crisis zou iedereen moeten wakker schudden en doen inzien dat de vernietiging van de biodiversiteit en het blind nastreven van geglobaliseerde economische groei de mensheid blootstelt aan enorme bedreigingen. Business as usual is niet langer een optie. Het akkoord met Mercosur zou een stap achteruit zijn. Het handelsbeleid moet in tegendeel opteren voor meer lokale en kortere waardeketens, die minder vatbaar zijn voor verstoring en aan overheden de mogelijkheid bieden om veerkrachtige gedecentraliseerde voedsel- en gezondheidsystemen uit te bouwen die beter in staat zijn om geneesmiddelen en medisch materiaal op regionaal vlak te produceren. De EU moet de doelstellingen van haar handelsbeleid omvormen in de richting van multilaterale handelsvoorschriften die de ecologische, sociale, mensenrechtelijke en ontwikkelingsdoelstellingen ondersteunen en eraan ondergeschikt zijn, verenigbaar met de eindigheid van onze planeet en vrede bevorderend. Maar dit akkoord zal de asymmetrie tussen de handelsblokken versterken, met meer werkloosheid en milieuvernietiging als gevolg, en meer risico’s voor de gezondheid van de mensen aan beide zijden van de Oceaan.

Er moet méér, niet minder samenwerking zijn: het verwerpen van het EU-Mercosur akkoord mag niet opgevat worden als een verwerping van constructieve samenwerking tussen de regio’s. De EU moet een respectabele en respectvolle partner zijn in de strijd tegen honger, armoede en klimaatverandering, en bij het doen respecteren van de kernvoorschriften van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO), de rechten van boeren en landarbeiders zoals vastgelegd in de geldende normen van de Verenigde Naties, en sterke bepalingen voor het dierenwelzijn. Een dergelijke samenwerking moet transparant zijn, inclusief, en de actieve deelname van organisaties uit de civiele samenleving ondersteunen. Maar het akkoord dat de EU met Mercosur plant gaat in de tegenovergestelde richting. We roepen daarom de regeringen van de lidstaten, de Europese Commissie en het Europees Parlement op om dit akkoord te verwerpen.