Verslag: Herman Michiel

Op 12 oktober 2011 organiseerden het Transnational Institute en  Corporate Europe Observatory in samenwerking met het Europese Attac Netwerk een conferentie in het Brusselse internationaal perscentrum, in de schaduw van de gebouwen van de Europese instellingen. Thema van het debat: aan wie zal het ‘economisch bestuur’ dat nu wordt opgelegd binnen de EU  ten goede komen?

In het panel een aantal vooraanstaande linkse tegenstanders van het Europees beleid:

• Dominique Plihon, prof financiële economie aan de universiteit van Paris Nord en  voorzitter van de wetenschappelijke raad van Attac-France; hij was ook zeer actief op de zomeruniversiteit van het Europees Attac-netwerk  in Freiburg deze zomer ;
• Kenneth Haar, bekende (Deense) medewerker van Corporate Europe Observatory,
• Costas Lapavitsas, van Griekse oorsprong, professor economie aan de University of London, voorstander van Grieks schuldverzuim en uittrede  van Griekenland uit de eurozone (en op dat punt in een debat gewikkeld met  een andere marxist, de bekende  Franse economist Michel Husson)
• Andy Storey, Iers links activist en professor aan de University College Dublin; hij is o.a. betrokken bij de audit van de Ierse schuld

Aan dit rode palet was ook een likje blauw toegevoegd: Roy Dickinson van de Europese Commissie (Directoraat Economie en Financiën). Het debat werd deskundig gemodereerd door Hilary Wainwright van het Transnational Institute (ze moest Susan George vervangen wegens ziekte).

Ik vat hieronder een aantal opvallende tussenkomsten in dit debat samen.

Costas Lapavitsas, die nauw betrokken is bij het Grieks verzet en veel in Athene verblijft, had het over de catastrofale sociale gevolgen van het opgelegde ‘stabilisatieplan’, met een ontwrichting van onderwijs, gezondheidszorg (hij verwees o.a. naar de studie van The Lancet die op deze site reeds aangehaald werd), transport, en meer algemeen van het sociale weefsel (“loss of the social glue”). Men kan zich in zijn fantasie misschien een heroïsch volk voorstellen verenigd in een gemeenschappelijke strijd tegen de onderdrukking door een trojka, maar dat beeld beantwoordt niet altijd aan de realiteit:  Lapavitsas sprak in dit verband over war of all against all,  the state falling apart, vital elements closing down, a state committing suicide. En het extreme soberheidsbeleid biedt als vooruitzicht ook alleen maar een langdurige economische  neergang, een blijvend tekort aan elementaire diensten.

Plihon, Lapavitsas, Storey, al deze economisten wezen er natuurlijk op dat de Europese ‘economic governance’ en in het bijzonder het net goedgekeurde ‘sixpack‘ vanuit economisch standpunt absurd zijn, want elke heropleving wordt erdoor gefnuikt. Iedereen keek daarbij in de richting van de Europese Commissie, gepersonifieerd in de heer Dickinson. Zijn antwoord is het noteren waard: “The sixpack will not solve the current crisis, but prevent the next one”. Dit pakket heeft volgens de commissiewoordvoerder ook niks te maken met soberheidsbeleid, het legt niets op over pensioenen of lonen, het zijn gewoon preventieve voorzieningen, “simply tools for states to live up to their european commitments“. Want in het verleden werd het stabiliteitspact meer dan zestig maal overtreden, zonder sancties…

Dit standpunt over de rol van het sixpack kan misschien toch impliciet als een voorzichtige accentverschuiving in het discours van de Europese Commissie gezien worden. Toevallig of niet, twee dagen later zei Barroso in een toespraak tot een hooggeplaatst gezelschap dat de Europese Commissie niet gelooft dat bezuinigingen de oplossing bieden voor Europa’s problemen. Voelen ze nattigheid?

In verband met het opnieuw aanzwengelen van de economische groei valt nog aan te stippen dat het ecologisch bewustzijn blijkbaar toch al een zekere vaste plaats in het links denken verworven heeft, ook bij economisten  zoals Plihon. De motor moet terug op gang komen, maar het kan geen business as usual zijn, zo klinkt het voorzichtig.

Over de suggestie dat de democratie zelf in het gedrang komt, gaf de heer Dickinson toe dat er ruimte is voor verbetering, maar het zijn toch vooral de nationale parlementen en regeringen die zich te weinig bekommeren om hun Europees engagement. “Gelukkig is de rol van het Europees parlement sterk verhoogd”, troostte Dickinson. Ook toen Pablo Sánchez van EPSU (Europese vakbondskoepel openbare diensten) gewaagde van een geheime brief die de Europese Centrale Bank begin augustus naar Spanje en Italië richtte i.v.m. de invoering van een grondwettelijk bindende budgettaire regel, was de commissiewoordvoerder niet van zijn stuk te brengen. “I never comment on ECB”, en bovendien is “budgettaire verantwoordelijkheidszin iets anders dan soberheidsbeleid”. Tja, kwestie van perceptie zeker?

Over een eventuele fiscale harmonisatie, ter  bestrijding van de ’tax competition’ herinnerde Dickinson eraan dat daarvoor unanimiteit verseist is; “we shouldn’t dream at the moment”.

Ronald Janssen van het Europees Vakverbond (EVV, ETUC in het Engels), na eerst Roy Dickinson gedankt te hebben om aan dit links debat te willen deelnemen, wees erop dat er in het Verdrag van Lissabon sociale bepalingen staan, die nu gewoon van tafel worden geveegd, en dat het Europact wel degelijk spreekt over loonbeperkingen. “Men zal wel de sociale partners raadplegen, maar het eindresultaat zal een neerwaartse druk op de lonen zijn”. Voorts betwistte Janssen dat het sixpack “neutraal” zou zijn, maar hij hoopt beroep te kunnen doen op bepaalde clausules die het EVV in het sixpack wist binnen te brengen.
Dickinson repliceerde: “Wages are strictly outside of the enforceable field“.

Wat toekomstperspectieven betreft, zei  Lapavitsas dat Griekenland beter de Eurozone verlaat. Hij ging akkoord met een opmerking uit het publiek dat dit een realistischer scenario is als een groep van landen dit doet, die dan  samenwerkingsverbanden kunnen zoeken zoals de ALBA in Latijns-Amerika.

Het was zeker een interessant debat, en het is spijtig dat het tijdstip ervan, een doordeweekse voormiddag, slechts weinigen toeliet het bij te wonen. Het zaaltje in het Internationaal Perscentrum was wel volzet, maar dit bood dan ook maar plaats aan 50-60 personen.

Er werden na het debat ook enkele interviews afgenomen (in het Engels) die u kunt bekijken:

– met Andy Storey (7 min.)

– met Dominique Plihon (3 min.)

– met Hilary Wainwright (3 min.)