21 juni 2023

Op 10 en 11 juni had in Wenen een internationale conferentie voor vrede in Oekraïne plaats, de Vienna International Summit for Peace in Ukraine. Een 300 vertegenwoordigers van vredesorganisaties uit 32 landen waren in Wenen aanwezig, met veel delegaties uit Europa, maar ook uit de Verenigde Staten, China, Afrika en Latijns-Amerika. Noodgedwongen konden activisten uit Oekraïne, Rusland en Wit-Rusland alleen via Zoom deelnemen. Een verslag over het verloop van de bijeenkomst verscheen op de website van Common Dreams, van de hand van deelneemster Medea Benjamin. U vindt hieronder de Nederlandse vertaling. Het verslag van een andere deelnemer, Ludo De Brabander van Vrede, verscheen op Uitpers.

In Benjamin’s verslag wordt kort melding gemaakt van de moeilijkheden die de organisatoren ondervonden als een paar dagen voor de conferentie de toegezegde beschikking over zalen en infrastructuur werd ingetrokken, onder druk van de Oekraïense ambassadeur in Wenen. Het gaat over het conferentiecentrum Katamaran van de Oostenrijkse vakbondskoepel ÖGB. Achtenveertig uur voor het begin van de conferentie kwam een mededeling van de ÖGB: “We hebben besloten om in te gaan op het verzoek van Oekraïne en zijn Oostenrijkse ambassadeur en hebben de verhuur van alle lokalen in de ÖGB Katamaran voor het evenement ‘Internationale top voor vrede in Oekraïne’ komend weekend geannuleerd.”

Wie het onderstaande verslag van de conferentie leest, of de korte eindverklaring, zal vaststellen dat de ‘extremisten’ zich niet onder de organisatoren of sprekers ervan bevonden, maar wel onder de gezanten van het Zelensky-regime, die blijkbaar al in staat zijn de uitoefening van democratische rechten alhier te beïnvloeden.

De volgende bedenking over de zeer ‘gematigde’ aard van de eindverklaring van de conferentie is misschien ook wel nuttig. Door de uiteenlopende aard van de deelnemers kon geen akkoord bereikt worden over het vermelden van de rol van de NAVO in het conflict. Wie dit onaanvaardbaar vindt moet zich realiseren dat wat de deelnemers verbindt niet de analyse is van ontstaan en achtergrond van de oorlog, maar het streven naar het beëindigen ervan. Dat zijn (gelukkig) niet alleen linkse critici van het Westers bondgenootschap, maar ook burgerlijke politici, zelfstandig denkende (ex-) militairen en (ex-)diplomaten, religieuze bewegingen, enzovoort. (Dat men hierbij extreem rechts uitsluit is logisch, aangezien hun inmenging als enige bedoeling heeft een anti-humanitaire demagogie te verspreiden die met vrede niets te maken heeft.) Het is het goede recht en de taak van linkse vredesactivisten om anderen te proberen overtuigen van hun inzichten, maar men kan niet op het succes daarvan wachten om een brede anti oorlogscoalitie uit te bouwen. (hm)

Internationale top voor vrede in Oekraïne in Wenen doet wereldwijde oproep tot actie

door Medea Benjamin (*)

Verschenen in Common Dreams van 12 juni 2023
onder een Creative Commons licentie (CC BY-NC-ND 3.0)
Nederlandse vertaling Ander Europa

Tijdens het weekend van 10-11 juni kwamen in Wenen meer dan 300 mensen van vredesorganisaties uit 32 landen voor het eerst sinds de Russische invasie in Oekraïne samen om een einde aan de gevechten te eisen. In een formele conferentieverklaring verklaarden de deelnemers: “Wij zijn een brede en politiek diverse coalitie die vredesbewegingen en het maatschappelijk middenveld vertegenwoordigt. We zijn sterk verenigd in onze overtuiging dat oorlog een misdaad tegen de menselijkheid is, en dat er geen militaire oplossing is voor de huidige crisis.”

Om hun oproep tot een staakt-het-vuren kracht bij te zetten, hebben de deelnemers zich ertoe verbonden om wereldwijde actieweken te organiseren – demonstraties, straatwaken en politiek lobbyen – in de periode van 30 september tot 8 oktober 2023.

De organisatoren van de top kozen Oostenrijk als locatie voor de vredesconferentie omdat Oostenrijk een van de weinige neutrale niet-NAVO-staten in Europa is. Ierland, Zwitserland en Malta zijn nog maar een handvol neutrale Europese staten, nu het voorheen neutrale Finland zich bij de NAVO heeft aangesloten, en Zweden de volgende in de rij is. De hoofdstad van Oostenrijk, Wenen, staat bekend als ‘VN-stad’ en is ook de thuisbasis van het secretariaat van de OVSE (de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa), die toezicht hield op het staakt-het-vuren in de Donbas vanaf de ondertekening van het Minsk II-akkoord in 2015 tot de Russische invasie in Oekraïne in 2022.

Verrassend genoeg bleek het neutrale Oostenrijk nogal vijandig te staan tegenover de Vredesconferentie. De vakbondscentrale zwichtte voor de druk van de Oekraïense ambassadeur in Oostenrijk en andere tegenstanders, die de evenementen afschilderden als een vijfde colonne voor de Russische invallers. De ambassadeur had bezwaar gemaakt tegen sommige sprekers, waaronder de wereldberoemde econoom Jeffrey Sachs, en het lid van het Europees Parlement Clare Daly.

Zelfs de persclub, waar de laatste persconferentie was gepland, werd op het laatste moment geannuleerd. De Oostenrijkse liberaal-linkse krant Der Standard deed er nog een schepje bovenop door de conferentie zowel vooraf, tijdens als achteraf af te kraken, en te beweren dat de sprekers te pro-Russisch waren. De lokale organisatoren lieten zich niet afschrikken, en vonden snel andere locaties. De conferentie vond plaats in een prachtig concertgebouw, en de persconferentie in een plaatselijk café.

Het meest ontroerende panel van de conferentie was dat met vertegenwoordigers uit Oekraïne, Rusland en Wit-Rusland, die hun leven riskeerden om deel te nemen aan de top. Yurii Sheliazhenko, secretaris-penningmeester van de Oekraïense Pacifistische Beweging, kan het land niet verlaten en sprak daarom vanuit Kiev met de aanwezigen via Zoom.

“Net als veel Oekraïners ben ik slachtoffer van de agressie van het Russische leger, dat mijn stad bombardeert, en slachtoffer van mensenrechtenschendingen door het Oekraïense leger, dat mij naar de vleesmolen probeert te slepen, dat mij het recht ontzegt om te weigeren te doden, om het land te verlaten voor mijn studie aan de Universiteit van Münster … Bedenk het maar eens: alle mannen van 18 tot 60 jaar mogen het land niet verlaten, ze worden opgejaagd op straat en onder dwang ontvoerd naar de lijfeigenschap van het leger.”

Sheliazhenko vertelde de top dat de Oekraïense strijdkrachten hadden geprobeerd om Oekraïense oorlogstegenstanders de status van gewetensbezwaarde te ontzeggen, maar dat ze hadden toegegeven toen internationale druk eiste dat het Oekraïense leger de rechten zou erkennen die zijn vastgelegd in de Europese Conventie voor de Rechten van de Mens.

Verschillende groepen op de top beloofden steun te verlenen aan gewetensbezwaarden uit Oekraïne, Rusland en Wit-Rusland en startten ook een inzameling voor Oekraïense gezinnen die geen toegang hebben tot schoon water na de recente vernietiging van de Kakhovka-dam.

Hoogtepunten van de top waren ook opmerkingen van vertegenwoordigers uit het Zuiden, afkomstig uit China, Kameroen, Ghana, Mexico en Bolivia. De Boliviaanse vicepresident David Choquehuanca inspireerde het publiek toen hij sprak over de noodzaak om de wijsheid van inheemse culturen en hun bemiddelingspraktijken in acht te nemen.

Veel sprekers zeiden dat de echte impuls om deze oorlog te beëindigen zal komen van het Zuiden, waar politici de wijdverspreide honger en inflatie zien die dit conflict veroorzaakt, en het voortouw nemen om hun diensten als bemiddelaars aan te bieden.

Bijna heel Europa was vertegenwoordigd, waaronder tientallen uit Italië, het land dat met meer dan 100.000 demonstranten de grootste vredesdemonstratie van het continent organiseerde. In tegenstelling tot de Verenigde Staten, waar de demonstraties klein waren, hebben Italiaanse organisatoren met succes coalities opgebouwd die vakbonden en de religieuze gemeenschap omvatten, naast traditionele vredesgroepen. Hun advies aan anderen was om hun eisen te vernauwen en te vereenvoudigen om hun aantrekkingskracht te vergroten en een massale anti-oorlogsbeweging op te bouwen.

De achtkoppige Amerikaanse delegatie bestond uit vertegenwoordigers van CODEPINK, Peace in Ukraine, de Fellowship of Reconciliation en Veterans for Peace. De Amerikaanse gepensioneerde kolonel en diplomaat Ann Wright was een van de sprekers, samen met voormalig Congreslid Dennis Kucinich, die online deelnam.

Ondanks het feit dat de deelnemers het eens waren over een oproep tot vredesbesprekingen, waren er veel meningsverschillen, vooral in de workshops. Sommigen waren van mening dat we wapens moeten blijven sturen terwijl we aandringen op gesprekken; anderen riepen op tot een onmiddellijke stopzetting van de wapenkeveringen. Sommigen drongen aan op de onmiddellijke terugtrekking van de Russische troepen, terwijl anderen vonden dat dit het resultaat van onderhandelingen moest zijn en geen voorafgaande voorwaarde. Sommigen legden de schuld meer bij de rol van de NAVO-uitbreiding en de inmenging van de VS in de interne aangelegenheden van Oekraïne, terwijl anderen zeiden dat de schuld uitsluitend bij de Russische invallers lag.

Sommige van deze verschillen kwamen tot uiting in de discussies rond de slotverklaring, waar veel heen en weer werd gepraat over wat wel en niet vermeld moest worden. Er waren sterke oproepen om de NAVO-provocaties en de rol van de VS en het VK in het saboteren van vroege bemiddelingspogingen te veroordelen. Deze gevoelens, samen met andere die het Westen veroordeelden, werden weggelaten uit het uiteindelijke document, dat door sommigen werd bekritiseerd als te oppervlakkig. Verwijzingen naar NAVO-provocaties die tot de Russische invasie leidden, werden geschrapt en vervangen door de volgende tekst:

“De instellingen die zijn opgericht om vrede en veiligheid in Europa te garanderen, zijn tekortgeschoten en het falen van de diplomatie heeft tot oorlog geleid. Nu is diplomatie dringend nodig om de oorlog te beëindigen voordat deze Oekraïne vernietigt en de mensheid in gevaar brengt.”

Maar het belangrijkste onderdeel van het slotdocument en de bijeenkomst zelf was de oproep tot verdere acties.

“Dit weekend moet gezien worden als slechts het begin,” zei organisator Reiner Braun. “We hebben meer actiedagen nodig, meer bijeenkomsten, meer contact met studenten en milieuactivisten, meer educatieve evenementen. Maar dit was een geweldig begin van wereldwijde coördinatie.”

(*) Medea Benjamin is medeoprichter van Global Exchange en CODEPINK for Peace. Ze is co-auteur, samen met Nicolas Davies, van War in Ukraine