door Herman Michiel
De Partij van Europees Links, kortweg EL (European Left), is het Europees samenwerkingsverband van een reeks Europese partijen die zich links van de sociaal-democratie opstellen [1]. Maken er onder andere deel van uit: Die Linke (Duitsland), PCF en Parti de Gauche (Frankrijk), Syriza (Griekenland), Bloco de Esquerda (Portugal) en andere. [Noot: in een eerdere versie stond hier ook de Nederlandse SP bij. De SP sloot zich echter niet aan bij EL, zie onze rechtzetting.] De Partij van Europees Links geeft het tijdschrift transform! uit, met edities in het Engels, Frans, Duits, Spaans.
Op 10 april organiseerden EL en transform! in Brussel de conferentie Together we can put an end to the problems of debt
and austerity in Europe. Er waren een honderdvijftig deelnemers uit alle windstreken, van Finland tot Griekenland, uit Ierland, Roemenië, Hongarije en zelfs Turkije. De conferentie stond open voor alle belangstellenden (zoals uw verslaggever), maar was vooral een treffen tussen kaderleden van de verschillende partijen. Geen verkiezingsmeeting, maar wel degelijk een conferentie met vrij gestoffeerde uiteenzettingen over het Europees soberheidsbeleid en zijn gevolgen, en alternatieve voorstellen uit links Europa. Het programma was zeer gevuld, en met weinig onderbrekingen werd vergaderd van halftien ’s morgens tot halfacht ’s avonds. Aangezien er tussenkomsten waren in het Frans, Engels, Duits, Spaans en Grieks was vertaling essentieel. Het was dan ook positief dat het Europees Vakverbond zijn comfortabel auditorium met vertalersinfrastructuur ter beschikking gesteld had; ook de tolken deden een prima job.
Als er toch ergens een aspect van verkiezingsspektakel was, was het de aan- en tussenkomst van Alexis Tsipras, voorzitter van Syriza en boegbeeld van Europees Links voor de Europese verkiezingen. De mediabelangstelling voor deze vrij interessante conferentie beperkte zich helaas tot dit gedeelte van de dag.
Het is niet mijn bedoeling hier de vele uiteenzettingen samen te vatten; men kan ze desgewenst “life” op de EL-website terugvinden (maar de geluidskwaliteit is pover), en in recente publicaties. Zo was er de glasheldere tussenkomst van Trevor Evans – Britse economieprofessor in Berlijn – over de verschillen tussen de Europese Centrale Bank (ECB) en de Amerikaanse Fed; als coordinator van het Euromemorandum kan men de analyse van Trevor en anderen nalezen in deze publicatie. Heel wat van de kritieken op het EU-beleid en alternatieven daarvoor – waarover gedeeltelijk een breed akkoord bestaat binnen de Europese linkerzijde – kan men bv. ook vinden in de recente nummers van het transform!-tijdschrift. Laat ik me beperken tot enkele dingen die me opvielen.
Eerst iets dat eigenlijk niet direct opvalt, omdat het geleidelijk gegroeid is in de voorbije twintig jaar. Het is evenwel een feit dat veel van de hier bijeenkomende en samenwerkende organisaties het fusieproduct zijn van politieke bewegingen die dertig jaar geleden elkaar het licht van de zon niet zouden gegund hebben. Zo is het Portugese Bloco de Esquerda gegroeid uit maoistische, trotskistische en traditioneel-communistische (stalinistische) componenten. Ook Syriza is een samengaan van diverse stromingen. De ineenstorting van de Sovjet-Unie veroorzaakte een enorme verwarring in de communistische familie, maar dit debacle heeft anderzijds ook voor opheldering en vernieuwing gezorgd. De vele nederlagen die links doorheen drie decennia van neoliberaal offensief heeft moeten ondergaan, hebben ter linkerzijde het bewustzijn gecreëerd dat er samen moet gestreden worden, of dat we samen zullen vergaan. Voor triomfalisme is geen plaats meer. Ook de ooit zo grote Parti Communiste Français weet dat nu maar al te best.
Nog een andere evolutie, waar we haast niet meer bij stilstaan, is dat internationalisme nu veel meer dan een abstract begrip is geworden. Hier waren wel degelijk Finnen, Grieken, Belgen, Duitsers, Spanjaarden, Roemenen en vele anderen bijeen om iets samen te ondernemen. En alle geweeklaag over het imperialisme van de Engelse taal ten spijt, kan men tot zijn genoegen vaststellen dat velen op die manier direct met elkaar kunnen converseren.
Inhoudelijk dan. Wat Syriza-leider en EL-boegbeeld Tsipras kwam vertellen was natuurlijk niets nieuws (op een goede maand van de verkiezingen moet er niet geïmproviseerd worden). Wel becommentarieerde hij de Griekse lening van 2,5 miljard € , pas afgesloten op de financële markten. Voor de Europese leiders een bewijs dat Griekenland “op goede weg” is, maar Tsipras wees erop dat aan een woekerrente van 5%, deze lening betekent dat er de volgende vijf jaar 600 miljoen intrest op tafel moet gelegd worden, bovenop al de rest natuurlijk. Dat het Troikabeleid efficiënt zou geweest zijn kon hij ook gemakkelijk weerleggen, wijzend op de Griekse overheidschuld die van 115% van het BBP naar 175% evolueerde.
Hij onderstreepte ook een van de centrale programmapunten van Syriza, het bijeenroepen van een Europese “schuldenconferentie”, naar analogie met de conferentie van Londen in 1953 [2] waarbij Duitsland een groot deel van zijn oorlogsschulden en herstelbetalingen kwijtgescholden werd. Eric Toussaint van CADTM kwam hierop in zijn uiteenzetting terug. Hij ging akkoord met de pertinentie van dit voorstel, maar vond het raadzaam om ook een “Plan B” in petto te hebben, voor het (meer dan waarschijnlijke) geval dat de Europese en Duitse leiders hierop niet willen ingaan. Voor Toussaint houdt een Plan B in dat een groot deel van de schuld als illegitiem, illegaal en schandelijk (odieux) van de hand gewezen wordt. Ook laat het internationaal recht toe dat een “staat van behoefte” (état de nécessité) ingeroepen wordt, die voorrang heeft op het terugbetalen van de schuld.
Te onthouden valt ook dat zowel de Roemeense vakbondsmilitant Peter Damo als José Antonio Garcia Rubio van het Spaanse Izquierda Unida het hadden over de regelrechte aanval van de overheid op de vakbonden; in Roemenië zou het gaan over een echte ontmanteling ervan. Helaas beperkt dit fenomeen zich niet tot Roemenië en Spanje.
Niet alleen vakbonden, maar ook de gezondheidszorg wordt het mikpunt van regeringen. Manuel Martin Garcia, voorzitter van de Spaanse federatie van verenigingen voor de verdediging van de openbare gezondheid, schetste de enorme neergang van de ziektezorg in zijn land. Voor de crisis was ze van een zeer hoog peil, maar sinds het budget met 20% verminderd werd, en er 50.000 mensen minder in tewerkgesteld zijn, is de achteruitgang overal zichtbaar. Voor het eerst is de levensverwachting gedaald. Een miljoen vreemdelingen hebben geen recht meer op zorg, 17% van de gepensioneerden kunnen de dokter niet meer betalen. Er is echter een lichtpunt: er is onder de bevolking een heel sterke mobilisatie voor de gezondheidszorg (bekend als de marea blanca), die reeds een aantal sluitingen van ziekenhuizen kon voorkomen.
Heel interessant was ook het relaas van de Ijslandse Lilja Mosessdottir over de weigering van haar landgenoten om de schuld van de twee grote banken op te hoesten [3].
Eén opvallende afwezige in het conferentieprogramma was het EU-US Vrijhandels- en Investeringsverdrag (TTIP), zoals iemand van Attac-Luxemburg opmerkte.
Een opvallende aanwezige was dan weer Liêm Hoang Ngoc, totnogtoe europarlementariër voor de Franse PS, waar hij tot de linkerzijde behoort en zijn ongenoegen met de rechtse politiek van Hollande steeds minder voor zich houdt. Het gevolg (of de oorzaak?) daarvan is dat hij geen plaats meer kreeg op de Europese lijst. Het zal met enig genoegen geweest zijn dat hij de invitatie aanvaardde om tussen te komen (over de rol van de Troika) op een conferentie van de Partij van Europees Links. Misschien groeit hier nog iets moois?
[1] Sommige van deze partijen hebben verkozenen in het Europees Parlement, en maken er deel uit van de parlementaire groep (fractie) Europees Unitair Links/Noords Groen Links (beter bekend als GUE/NGL of kortweg GUE, Gauche Unitaire Européenne). Sommige partijen maken wel deel uit van de GUE, maar zijn niet aangesloten bij de Partij van Europees Links; aansluiting bij een groep in het Europees Parlement is vooral een organisatorisch-administratieve kwestie. Zo behoren zowel het Portugese Bloco de Esquerda (Links Blok) als de Portugese Communistische Partij tot de GUE, maar alleen het Bloco is lid van EL. Idem in Griekenland: Syriza en KKE (Griekse Communistische Partij) hebben europarlementariërs die deel uitmaken van GUE, maar KKE sloot niet aan bij de Partij van Europees Links. Zowel in EL als GUE is het Duitse Die Linke het grootst.
[2] Over deze conferentie is een en ander te vinden op de website van CADTM, zo bv. Greece and Spain helped postwar Germany recover. Spot the difference.
[3] Men vindt een artikel van haar hierover in Europe Social Journal.