Op maandag 7 januari organiseerden militanten van de Belgische transportbonden wegblokkades aan verschillende grensovergangen. Dit maakt deel uit van een campagne van de Europese Transportarbeidersfederatie (ETF)  om zich te verzetten tegen plannen van de Europese Unie (EU) om de klok terug te draaien in de al niet benijdenswaardige arbeidsvoorwaarden van chauffeurs in het Internationaal transport. Ook elders in Europa hebben tussen 7 en 10 januari acties plaats om de collega-transportarbeiders en het publiek in het algemeen te informeren over het zogenoemde ‘mobiliteitspakket’ dat zijn weg aan het maken is doorheen de Europese instellingen. In de haven van Genua werden meertalige pamfletten verdeeld aan 1300 truckers; gelijkaardige acties in de containerterminals van Szczecin en Gdynia door Poolse bonden, die ook het publiek informeerden in een aantal supermarkten. Omdat er ook gevolgen zijn voor chauffeurs van touringcars was er ook actie aan Victoria Coach Station in Londen, en de ETF-campagne wordt ondersteund in Nederland, Noorwegen, Frankrijk, Spanje…

Pamflet in diverse talen verspreid door vakbonden van de Europese Transportarbeidersfederatie ETF. Klikken op de afbeelding  om de tekst op de achterzijde van het Nederlandstalig pamflet te zien.
Wat is dit mobility package? Het is een reeks voorstellen, door de Europese Commissie in drie schijven gelanceerd tussen  mei 2017 en mei 2018, vandaar dat men het heeft over het eerste, tweede of derde pakket. Als men voortgaat op de voorstelling die de Europese Commissie maakt van haar initiatief moet heel Europa gaan applaudisseren, want iedereen vaart er goed bij: het mobiliteitpakket moet het verkeer veiliger maken, overheden worden aangemoedigd om op een intelligente manier belasting te heffen op het verkeer, de CO2-emissie  en de luchtvervuiling zullen verminderen, de administratieve rompslomp voor de ondernemiers zal gereduceerd worden, zwartwerk zal bestreden en de werkomstandigheden voor de transportarbeiders verbeterd! Wat wil je meer? Als kers op de taart wil de Commissie dat er tegen 2022 vrachtwagens zonder chauffeur op de autosnelwegen en vuilniswagens zonder chauffeur in de steden rijden.

Zoals gewoonlijk moeten commissievoorstellen door Europees Parlement en Ministerraad goedgekeurd worden om Europese wetten worden. Maar zie: op 4 juli 2018 is slechts 15% van de europarlementsleden vóór het voorstel, dat dus verworpen wordt, zeer tot ongenoegen van de ondernemerslobby van de sector, maar met een zucht van opluchting door de vakbonden. Alleen bij de Europese liberalen van Verhofstadt (ALDE) stemde een meerderheid voor, zelfs de christen- en sociaal-democraten vonden het te ver gaan als kamperen in de truckcabine gedurende het weekend als de invulling van de wettelijke rust zou beschouwd worden (wat door het Europees Hof van Justitie als onwettig  werd bestempeld), en als toernees van drie weken in het buitenland aanvaard zouden worden. En door minder beperkingen op te leggen aan buitenlandse vervoerbedrijven om binnenlandse opdrachten te vervullen met goedkope buitenlandse chauffeurs (‘cabotage’) vermindert men natuurlijk een neerwaartse spiraal in lonen en arbeidsvoorwaarden niet.

De afwijzing door het Europees Parlement is echter niet het einde van het mobiliteitspakket. Na een dergelijk accident de parcours wordt achter de schermen naar een uitweg gezocht.  Men kan er slechts naar gissen hoe het lobbywerk hierrond verloopt, maar het is complexer dan men misschien denkt. De regeringen van de landen die de goedkoopste chauffeurs leveren, wat ongeveer overeenkomt met de Visegrádgroep,  zijn over het algemeen tegen strengere en meer sociale regels, en ook sommige vakbonden in die landen steunen hen daarin ¹. Andere bonden van hun kant spreken zich soms uit voor de  ‘Road Alliance’ die negen West-Europese landen groepeert om naar eigen zeggen oneerlijke concurrentie en sociale dumping in het wegvervoer te bestrijden. Dit soort toestanden is natuurlijk haast onvermijdelijk in een Unie die de economische concurrentie als haar uitgangspunt neemt.

Op 4 december 2018 werd een nieuw voorstel van mobiliteitspakket door de Ministerraad goedgekeurd, en dit wordt op 10 januari 2019 in het transportcomité van het Parlement besproken. De houding van het transportcomité zal meebepalen hoe het plenaire Parlement later stemt, vandaar dus de acties van de Europese Transportarbeidersfederatie.  Maakt de nieuwe tekst komaf met de meest schandalige voorstellen vervat in de eerste? Volgens sommige media wel, zoals het Franse Libération dat op 5 december titelde: L’Union européenne met fin au dumping social dans le transport routier, wat als een overwinning van Macron werd voorgesteld. Een heel ander geluid nochtans in vakbondsmiddens, die inmiddels heel wat gedaan hebben om leden en publieke opinie te informeren over toestanden in de sector, en ook zeer lovenswaardige initiatieven namen om te verhinderen dat Oost- en West-Europese chauffeurs tegen elkaar worden opgezet. Zo deed de Nederlandse FNV onderzoek naar lonen ² en werkomstandigheden van de goedkope truckers. Het Belgische ABVV verspreidde een brochure in 10 talen met de rechten van de vrachtwagenchauffeurs. Het blijkt zelfs dat de sociale dumping niet stopt bij de transportslaven uit Oost-Europa. In februari 2013 raakte bekend dat Dinotrans uit Letland massaal Filipijnse chauffeurs inzette. Ook een Nederlandse transporteur, Martin Wismans, werkte met Filipijnse chauffeurs. Dankzij de Nederlandse vakbond FNV werd toen fors ingegrepen, en Transport Wismans verloor zijn transportvergunning. Maar een paar weken geleden werden opnieuw honderden Filippijnse chauffeurs ontdekt, levend in onmenselijke omstandigheden.

Geen wonder dus dat zowat alle vakbonden het compromis van 4 december afwijzen. Zo stelt de Deutsche Gewerkschaftsbund (DGB) dat noch op het gebied van lonen, noch op dat van werk- en rusttijden en van het misbruik van uitzendkrachten (‘detachering’) een aanvaardbaar compromis voorligt. Als er ergens vooruitgang is, wordt het door andere bepalingen volledig onderuit gehaald. Zo is het positief dat een vrachtwagen vaker naar het thuisland zou moeten terugkeren, maar daartegenover staat dat de chauffeur bereid moet zijn niet langer twee, maar drie weken na elkaar in zijn cabine te slapen. Bovendien is de definitie van ’thuisland’ niet het thuisland van de chauffeur, maar van de vrachtwagen. Een Let of Est die voor een Slowaaks transportbedrijf werkt zal daardoor niet vaker zijn familie in Letland of Estland  zien…

De transportsector is een illustratie bij uitstek van hoe de geglobaliseerde kapitalistische economie functioneert. De hele planeet is het speelveld geworden van bedrijven op zoek naar goedkope, goedkopere, de goedkoopste werkkrachten waarvan de levensomstandigheden van geen tel zijn. Gedreven door de vrijemarktideologie worden miljoenen tonnen goederen verplaatst van Oost naar West, en van West naar Oost, wat in de EU zorgt voor meer dan een vijfde van de totale CO2-uitstoot.  Wie nog gelooft dat de EU onze bescherming is tegen het geglobaliseerde kapitalisme moet wel van het erg naieve soort zijn!
Het wordt in ieder geval interessant om op te volgen hoe dit conflict tussen arbeid en kapitaal verder evolueert. (hm)

[su_spacer]

Toegevoegd op 11 januari:

persbericht van ETF (Europese Transportarbeidersfederatie)
[Nederlandse vertaling: ander Europa]

Vandaag, 10 januari 2019 bracht het transportcomité van het Europees Parlement zijn stem uit over het mobiliteitpakket, een massale hervorming van de EU-regels aangaande het wegtransport. Over de drie dossiers met de grootste impact op beroepschauffeurs werd op uiteenlopende wijze gereageerd. Een evenwichtig compromis over cabotage ³ en eerlijke concurrentie werd aanvaard, maar alle voorstellen over rusttijden en vergoedingen voor chauffeurs werden verworpen.

“Het resultaat was chaotisch en onbeslist, maar de arbeiders en hun bonden zijn tevreden om te zien dat er geen meerderheid is voor hervormingen die uitbuiting, sociale dumping en gevaarlijke vervoercondities legaliseren, aldus Frank Moreels, voorzitter van de Europese Transportarbeidersfederatie; “europarlementsleden hebben naar ons geluisterd en letten steeds meer op onze oproep voor eerlijk transport in Europa.”

Roberto Parrillo, voorzitter van de wegtransportafdeling van ETF, dankte europarlementsleden en bonden voor hun inspanningen. “De parlementsleden stemden tegen alle pogingen om chauffeurs gedurende weken in hun cabine te laten slapen, en langer te werken zonder rust. Wat een overwinning voor de arbeiders en de ETF! Dit is de meest sociaal georiënteerde stemming in het transportcomité sinds lang, en het is het directe gevolg van de mobilisatie van onze ledenorganisaties  overal in Europa deze week.”

Eduardo Chagas, algemeen secretaris van ETF, zei nog: “Wij willen dat het mobiliteitspakket een succes wordt, en we hebben een grote rol gespeeld om zo dicht te geraken bij een decente oplossing voor eerlijk loon en cabotage. Er is niet veel tijd meer tot aan de Europese verkiezingen in mei, maar als het pakket binnenkort terugkomt bij het Europees Parlement moet er een belangrijke stap voorwaarts gezet worden in verband met rij-en rusttijden. Het is duidelijk dat het debat in het Parlement, en dus het hele mobiliteitspakket, strop zal zitten, tenzij de parlementsleden een eerlijke deal bereiken over de arbeidsvoorwaarden van de chauffeurs en de veiligheid van alle weggebruikers.”

Het resultaat

Over cabotage en markttoegang keurden de Europarlementsleden een echte oplossing goed om af te rekenen met postbusbedrijven en eerlijke concurrentie te garanderen in de transportsector. De ETF feliciteert Ismail Ertug (S&D), de rapporteur die dit essentieel dossier veilig door het comité loodste.

In het controversiële debat over rij-en rusttijden waren het eerlijkheid en wegveiligheid die het haalden. We danken de Europarlementsleden die stemden tegen alle voorstellen die chauffeurs langer zouden laten werken zonder rustperiodes en met hun cabine weken lang als slaapplaats. Het is duidelijk dat er geen meerderheid is voor hervormingen die het welzijn van de chauffeurs schaden en een gevaar betekenen voor alle weggebruikers.

Over de kwestie van gedetacheerde werknemers en gelijke verloning maakte rapporteur Merja Kyllonen (GUE/NGL) reële vooruitgang om een praktische oplossing te vinden voor mobiele werknemers, maar de Europarlementsleden konden geen eindconclusie bereiken en verwierpen alle amendementen. Nochtans was de simpelste en eerlijkste oplossing die welke voorgesteld werd door het tewerkstellingcomité verleden jaar: internationale chauffeurs moeten hetzelfde loon krijgen als lokale, vanaf de eerste dag dat ze naar het buitenland gestuurd worden.

1. De Litouwse bond Solidarumas stuurde bijvoorbeeld een brief naar Parlement en Raad waarin ze zich verzetten tegen striktere regels. En bij de ja-stemmers van 4 juli bevonden zich ook 5 leden van de radicaal linkse fractie GUE/NGL, twee Tsjechen, een Griek, een Ier en een Duitser.  
2. We zullen in een apart artikel wat interessante cijfers geven over de lonen en kosten in de Europese transportsector. Zie Lonen in de Europese transportsector
3. Cabotage: binnenlands transport door een buitenlandse transporteur, bijvoorbeeld een Roemeense chauffeur die vooraleer terug te keren uit Nederland naar Roemenië een aantal opdrachten vervult in Nederland. [Noot van de vertaler]