In deze nieuwsbrief kun je lezen over:

• Algemene situatie
• Op Europees niveau
• Griekenland
• Ierland
• Portugal
• Cyprus
• Spanje
• Italië
• Slovenië
• Van onze kant

Algemene situatie

Terwijl de algemene vooruitzichten grotendeels ongewijzigd blijven, met de Trojka die nog steeds aandringt op strenge bezuinigingen en nationale overheden die doorgaan met mooi weer spelen, is een andere belangrijke kwestie naar de voorgrond gekomen: corruptie. Nu we grote schandalen in veel Europese landen zien, lijkt corruptie niet alleen een binnenlands probleem te zijn, maar verbonden met de huidige crisis en het economische systeem. Er zijn echter ook positieve ontwikkelingen: voortdurend verzet verspreidt zich overal: niet alleen op nationaal niveau, maar ook op het Europese. In deze context roepen veel burgerbewegingen op tot een Europese actieweek van 15 tot 17 mei. Meer informatie volgt binnenkort, zie de Blockupy website.

Op Europees niveau

Tijdens de laatste Europese top in Brussel afgelopen december, zijn duizenden activisten de straat opgegaan. De Alliantie D19-20 , een brede coalitie van NGO’s, vakbonden, boeren, studenten en mensen van alle leeftijden, blokkeerde kruispunten om te protesteren tegen het bezuinigingsbeleid en de geplande handelsovereenkomst TTIP tussen de EU en de VS.

De dag was een succes: niet alleen de blokkade, maar ook doordat groepen bij elkaar kwamen die nog niet eerder samen hadden gewerkt. Dit kan degenen die nog twijfelen de impuls geven om zich bij toekomstige mobilisaties aan te sluiten. Het is ook belangrijk voor de verdere ‘politisering’ van Brussel; immers de thuisbasis van de Europese instellingen en van een derde van de Trojka. De binnenlandse politiek reageerde op de acties met een handvol politici die eindelijk tegen het bezuinigingsbeleid stemde. Bovendien werd de media gedwongen om te rapporteren over TTIP.

Hoewel het slechts een eerste stap is, ligt de kracht van D19-20 in zijn diversiteit – onder andere vakbonden uit de publieke en private sector, melkveehouders, biologische boeren, vrouwengroepen, NGO’s, kunstenaars en radiostations, die met z’n allen al op zoek zijn naar volgende stappen: toekomstige toppen, Europese dagen van mobilisatie, en verder reiken naar bondgenoten over het hele continent. We weten dat elke pan-Europese mobilisatie geworteld moet zijn in sterke lokale campagnes en strijden, maar dat is aan het gebeuren. Beetje bij beetje gebeurt het, ook hier in België. Het volledige verslag van D19-20, in het Engels, is op de website van CEO te lezen.

Een studie die eind november 2013 door het Europees Verbond van Vakverenigingen (EVV) werd uitgebracht, benadrukt dat het huidige bezuinigingsbeleid een schending is van het Europees recht, omdat het in strijd is met het handvest van grondrechten van de EU.

Ernstige twijfels over het bezuinigingsbeleid van de Trojka zijn ook in het Europees Parlement ontstaan; een onderzoek is gestart, waarvan het eindverslag voor de Europese verkiezingen in mei zal worden gepresenteerd.
Daarnaast heeft een groep Europese journalisten onderzoek gedaan naar de adviesbureaus die worden ingehuurd door de nationale regeringen voor advies over de uitvoering van het Trojka-beleid: A multi-million euro business beyond scrutiny .

Griekenland

In Griekenland heeft de werkloosheid een nieuwe piek bereikt met een stand van 27,8 procent (jeugdwerkloosheid tegen 57,9 procent), en de overheidsschuld staat op 170 procent van het BBP. Sinds het uitbreken van de crisis, is de waarde van vastgoed met 32 procent gedaald, terwijl het gebrek aan toegang tot liquide kapitaal (lenen op de kapitaalmarkt) de reële economie blijft wurgen. Nieuwe voorspellingen van een Grexit zijn wijdverspreid, en volgens ‘the Economist’ kent Griekenland een zeer groot risico op sociale onrust in 2014. Ondertussen vierden EU-elites het begin van het Griekse EU-voorzitterschap in Athene.

Na een stemming over twee nieuwe eigendomswetten – een over grondbelasting en een andere over uitzettingen (mensen verwijderen uit hun eigen huis) – werd opnieuw een afgevaardigde uit de conservatieve fractie in het Griekse parlement gezet, omdat hij tegen deze wetten had gestemd. De regerende partijen bezitten nu nog maar een flinterdunne meerderheid van 153 van de 300 zetels. Terwijl een moratorium op executie voor primaire huizen met een waarde van minder dan 200.000 euro voor gezinnen met lage inkomens werd verlengd, werd dit voor alle andere bezittingen opgeheven – wat betekent dat de Grieken nog steeds uit hun huis kunnen worden gezet als dat meer dan 200.000 euro waard is.

Voordat de nieuwe wetten over eigendommen werden aangenomen door het parlement, protesteerden boeren, die hogere belastingen op hun land vrezen, in Athene. Met betrekking tot de gezondheidssector waren protesten gedeeltelijk succesvol; een geplande eigen bijdrage voor ziekenhuisopname werd vervangen door hogere belastingen op tabak. Belastingen zijn ook zeer hoog op energie, wat extra luchtverontreiniging in de steden tot gevolg heeft, aangezien mensen zich gedwongen zien om hun huizen te verwarmen door hout te stoken.

Verschillende politici, zakenlieden en hoge ambtenaren in het leger zijn betrokken bij een spectaculaire corruptiezaak. Buitenlandse bedrijven, waaronder het Duitse Atlas, Rheinmetall en Wegmann, maar ook bedrijven uit Zweden en Rusland, worden beschuldigd van het betalen van bedragen voor wapenhandel die tot miljoenen oplopen. Zwitserse banken zijn eveneens betrokken en worden beschuldigd van het witwassen van geld. In een ander fraudeschandaal zijn 25 mensen beschuldigd van het verduisteren van geld van de Hellenic Postbank, door het wegsluizen van 500 miljoen euro naar hun eigen bankrekeningen via frauduleuze kredieten. Sommigen beschouwen deze onderzoeken als een positieve ommekeer in de strijd tegen corruptie.

Er is echter bewijs dat de werkomstandigheden van mensen die deze gevallen onderzoeken problematisch zijn, met mogelijke gevolgen voor de kwaliteit van hun onderzoek. Het Duitse dagblad Süddeutsche Zeitung meldde dat onderzoekers soms thuis moeten werken omdat ze geen kantoor hebben, en dat ze ook hun eigen computerapparatuur moeten kopen. Het zal dan ook niet verbazen dat het vertrouwen in de toekomst en in openbare instellingen op een lager niveau dan ooit beland is, terwijl volgens een recente peiling van de krant To Vima 55 procent van de Grieken hun land zou willen verlaten.

Ierland

Ierland was in december 2013 het eerste land dat een Trojka-akkoord heeft verlaten. Echter, de bezuinigingen en het toezicht van de Trojka gaan door. Attac Oostenrijk en Attac Ierland berekenden de cijfers achter de Ierse steunoperatie. De opvallende resultaten: terwijl Ierland 67,5 miljard euro aan steun-leningen ontving, betaalde het land 89,5 miljard euro aan de banken. Daarnaast zijn Ierse media zwaar bekritiseerd in een vierjarige studie van het University College Dublin, waaruit bleek dat ze schaamteloos de bezuinigingen van de afgelopen jaren hebben toegejuicht. Zie verder het artikel The Irish Media – Cheerleaders for Austerity .

Portugal

De schuldenlast van Portugal telt aan het einde van het jaar 2013 ongeveer 125 procent van het BBP. De rente die het land moest betalen bedroeg vorig jaar ongeveer 3,5 procent van het BBP. Dit bedrag zal blijven stijgen als Portugal het ESM programma zal verlaten, zoals gepland is. Volgens recente cijfers zou Portugal een rente van meer dan 4,6 procent moeten betalen voor een lening op de internationale kapitaalmarkt. Velen geloven dat de schulden onhoudbaar zijn wanneer de rente die Portugal moet betalen hoger is dan de groei van zijn BBP.

Een van de voorwaarden die de Trojka aan Portugal stelt, is een groot privatiseringsprogramma. Het Chinese bedrijf Fosun zal de verzekeringstak van CGD kopen, een van de grootste banken van Portugal, die nog steeds publiek eigendom is. Het Grondwettelijk Gerechtshof van Portugal heeft wederom het snijden in de pensioenen afgewezen, hetgeen door de overheid gepland is als onderdeel van de bezuinigingsmaatregelen. De overheid lijkt zich niet te veel zorgen over deze uitspraak te maken en is nog steeds van plan om achter de pensioenen aan te gaan, deze keer verklarend dat het geen verlaging is, maar een belasting. Oppositiepartijen verklaarden onmiddellijk hun voornemen om dit weer aan te vechten bij het Grondwettelijk Hof, net zoals andere maatregelen als bezuinigingen op salarissen, uitkeringen bij overlijden en werkloosheids- en ziekte-uitkeringen.

Stakingen tegen bezuinigingen en plannen voor privatisering blijven doorgaan. Toen arbeiders bij de vuilnisdienst in Lissabon in staking gingen tegen de privatisering van hun bedrijf, werden op internet oproepen verspreid om mensen aan te sporen om hun afval naar de banken te brengen.

Begin januari kondigde de president van Portugal, Anibal Cavaco Silva, een juridisch onderzoek aan naar het bezuinigingsbeleid dat het land door de Trojka wordt gedwongen om uit te voeren.

Cyprus

Op 14 december 2013 werd een massaal protest tegen de bezuinigingen gehouden in Nicosia, de hoofdstad van Cyprus. Enkele duizenden mensen trokken van het ministerie van Financiën naar het presidentieel paleis. Net als een aantal andere landen heeft Cyprus nu ook een corruptieschandaal: het bleek dat obscure transacties voor onroerend goed zijn afgesloten met geld uit het pensioenfonds van Telecom werknemers. Terwijl de crisis op het eiland verder in hevigheid toeneemt, heeft het IMF Cyprus gewaarschuwd dat de politieke steun voor de maatregelen aan het ‘sputteren’ is – geen verrassing, gezien de gevolgen ervan.

Spanje

In 2013 daalde het Spaanse BBP met 1,3 procent, de werkloosheid ligt nu op 26,4 procent, het overheidstekort op 6,7 procent en de staatsschuld meer dan 100 procent van het BBP. Een rapport over het Spaanse fiscale beleid en de impact ervan op de schuld stelt dat, voorafgaand aan de crisis, de overheid overschotten had en de staatsschuld slechts 40 procent van het BBP bedroeg. De particuliere sector aan de andere kant, had een schuld van bijna 400 procent van het BBP.

Toen de crisis uitbrak, kon een groot deel van de particuliere schulden niet worden terugbetaald en ging de banksector feitelijk in een klap failliet. De enige reden waarom die nog niet is ingestort, is dat de balansen niet worden gecorrigeerd met hun reële waarde: evaluaties van bezit van banken (activa) worden overheerst door ondoorzichtige informatie, kunstmatig hoge prijzen op de vastgoedmarkt en, vooral, directe en indirecte overdracht aan de banken – dit heeft ervoor gezorgd dat de banken in zes jaar tijd 150 miljard van de verliezen van hun rekeningen konden aftrekken.

De meest recente maatregel om het bankwezen te helpen, is de verandering in de behandeling en garanties van uitgestelde belastingvorderingen (DTA) bij de berekening van de solvabiliteit van banken. De Spaanse staat is uitgegroeid tot een borg van DTA’s, wat betekent dat als de banken verliezen lijden, die automatisch DTA’s genereren, de Spaanse staat aan de bank met verliezen deze ‘negatieve belasting’ schuldig is. De hoeveelheid geld die zodoende wordt gegeven door de staat kan nu worden beschouwd als kapitaal, waardoor de banken tot 30 miljard aan kapitaal toe konden voegen aan hun balansen op het einde van dit jaar – een last die door de staat moeten worden gedragen, en zo bijdraagt aan de Spaanse staatsschuld. De Spaanse banken zijn verre van gezond, ondanks wat we horen van de overheid, en het is waarschijnlijk dat we in 2014 meer van dit soort maatregelen zullen zien.

Systemische corruptie begint zich in Spanje te ontrafelen waarbij bankiers, politici, vakbondsleden en de koninklijke familie betrokken zijn. Het laatste schandaal heeft betrekking op de vroegere directeur van de bank Caja Madrid (nu Bankia), die wordt beschuldigd van nepotisme, slecht beheer en een neiging tot overbesteding. Zijn management veroorzaakte een gat in de balansen van de bank dat het gehele Spaanse bankensysteem in gevaar bracht, waardoor de Spaanse regering tot een bailout gedwongen werd – waarvoor burgers nu betalen via belastingen en hevige bezuinigingen. Een recent tv-programma dat op prime time werd uitgezonden, bracht een volledig verslag over deze kwestie.

Burgercollectieven spannen zich op vele manieren in om corruptie te bestrijden, bijvoorbeeld door het creëren van wettelijke burgerinitiatieven tegen bankiers of tegen de oplichterij rond voorkeursparticipatie .

De strijd tegen de privatisering heeft ook een succes behaald: de rechter heeft onlangs besloten om de privatisering van zes ziekenhuizen in Madrid te bevriezen . Het arrest kwam er naar aanleiding van een rechtszaak die was aangespannen door de de artsenvereniging AFEM, en die vergezeld ging van grootschalige protesten tegen de privatisering.

Een andere overwinning van burgerlijke ongehoorzaamheid, is de nieuwe bezetting door gezinnen van een leeg gebouw (eigendom van CaixaBank), georganiseerd door het burger Platform van Slachtoffers van Uitzettingen (PAH ), een burgerinitiatief dat de steun heeft van meer dan 80 procent van de Spaanse samenleving.

 

De stad Burgos is sinds midden januari in opstand gekomen vanwege het plan om een boulevard te bouwen. Terwijl de gemeente een schuld van 160 miljoen heeft, is de gemeenteraad bezig met het bevorderen van monumentale projecten waar bouwbedrijven van profiteren – met 18.000 werklozen in de stad en een dringende behoefte aan sociale diensten. Ondersteunende acties en mobilisaties hebben in meer dan 40 steden in Spanje plaatsgevonden: opeenvolgende dagen van buurtvergaderingen, rustige protesten, rellen, met de gemeenschappelijke boodschap”We willen deelnemen aan de beslissingen over onze stad”. De regering heeft geen moeite gedaan om te bekijken of de bewoners van Burgos vinden dat de boulevard voldoet aan hun behoeften (een ander voorbeeld van opgelegd beleid versus participatieve politiek, dat doet denken aan de incidenten van #DirenGezi Park in Turkije). Volg alles wat er gebeurt via Twitter: #GamonalResiste.

Italië

Eind 2013 bedraagt de werkloosheid onder de jeugd meer dan 40 procent, terwijl de algemene werkloosheid rond de 12 procent ligt. Italië heeft volgens Eurostat de tweede plaats in de eurozone na Griekenland voor het risico van sociale uitsluiting, met 18,2 miljoen mensen die risico lopen op armoede (bijna 30 procent van de bevolking).

Aan het eind van het jaar heeft de Italiaanse regering ingestemd met een ‘stabiliteitswet’: een pakket van bezuinigingen en hervormingen dat in de loop van 2014 moet worden uitgevoerd. Het is afkomstig van de ondertekening van het begrotingspact door de voormalige ‘technocratische’ regering van Mario Monti in 2012 (toen onder druk van de Europese Unie een regering werd gevormd zonder verkiezingen). Om deze wet te kunnen toepassen, moest het Italiaanse parlement de grondwet aanpassen door de invoering van de verplichting van een evenwichtige begroting in de tekst.

De maatregelen zullen elk jaar strenger worden om aan de eisen van de trojka te voldoen. In 2014 vereist de wet een vermindering van de schuld van 0,66 procent van het BBP. Beginnend in 2015, is een verlaging van 1/20ste van de Italiaanse staatsschuld per jaar nodig om de door de EU opgelegde drempels te halen (een plafond voor de staatsschuld van 60 procent van het BBP, en een overheidstekort van minder dan 3 procent van het BBP).

Om aan deze eisen te voldoen, werd onlangs een onderzoek naar de overheidsbestedingen uitgevoerd onder leiding van Carlo Cottarelli, een voormalige centrale bankier en vertrekkend ‘senior official’ bij het IMF. Deze beoordeling stelde dat de aandelen van grote overheidsbedrijven zoals SNAM, ENI, Terna, Fincantieri, STM, Sace en uiteindelijk de Italiaanse post en spoorwegen moeten worden verkocht aan de particuliere sector, en vroeg om verdere bezuinigingen in de gezondheidszorg, lokale transport systemen en het onderwijs. Ook werd er een stop ingesteld op het aannemen van ambtenaren. Met deze maatregelen is de regering van plan om haar uitgaven met 32 miljard euro te verminderen en dat bedrag te gebruiken voor de terugbetaling van de schuld.

Met betrekking tot de sociale strijd, is de herfst in Italië ‘heet’ geweest. Er waren vele stakingen en demonstraties, georganiseerd door vakbonden en maatschappelijke bewegingen. Onlangs hebben enkele studenten in Rome, Turijn, Milaan en Palermo geprotesteerd tegen de bezuinigingen in het onderwijs en alle bezuinigingsmaatregelen in het algemeen, hoewel de repressie door politie steeds gewelddadiger wordt.

Slovenië

Slovenië vecht nog steeds om te ontsnappen aan de trojka. Na niet-transparante stress tests van de Sloveense banken, heeft de staat drie publieke banken geherkapitaliseerd met een bedrag van 3,012 miljard euro, en drong bij de eigenaren van de vijf resterende particuliere banken aan dat die 1,7 miljard euro in hun banken zou gieten. Deze steunoperatie zal de Sloveense staatsschuld verhogen tot 76 procent van het BBP. Tegelijkertijd met deze herkapitalisatie, is begonnen met de overdracht van de ‘giftige activa’ van de staatsbanken naar een zogenaamde ‘bad bank’.

Ook in Slovenië is het woord van het jaar 2013 corruptie. De leiding van de Commissie voor de Preventie van Corruptie had in januari 2013 aangekondigd dat ze zou aftreden als er geen veranderingen zouden komen na het verschijnen van een schokkend rapport over corruptie van de leiders van de twee grootste politieke partijen in Slovenië – Janez Janša (SDS) en Zoran Jankovič (PS). Eind november heeft de Commissie ontslag genomen , met een aanklacht naar het falen van de politiek om systemische corruptie in de bank- en energiesector aan te pakken, evenals een gebrek aan bereidheid om anti-corruptiewetgeving te verbeteren.

Bovendien kondigde de minister van Binnenlandse Zaken Gregor Virant aan dat het juridische onderzoek naar het Sloveense banksysteem gericht zal zijn op een verdenking van fraude ter waarde van 346 miljoen euro, waarbij al procedures zijn gestart naar meer dan 70 miljoen euro. Dit werd gevolgd door een massale politie-operatie tegen corruptie in de gezondheidszorg, een van de vele vormen van de corruptie die in heel Slovenië is opgebloeid .

Het vertrek van de leiding van de Commissie voor de Preventie van Corruptie en de resultaten van de stresstests van de banken hebben geleid tot zo’n 400 mensen die in de straten van Ljubljana protesteerden tegen de corruptie. Demonstranten eisten meer bevoegdheden voor de anti-corruptie Commissie, een onmiddellijk einde aan het privatiseringsprogramma en een echte inspanning van Sloveense politici om corruptie te bestrijden. Dit protest werd gesteund door veel groepen die in de golf van protesten in Slovenië in 2013 zijn ontstaan.

Van onze kant

Veel mensen hebben ons geholpen om het bericht te verspreiden over onze eerste nieuwsbrief. Wij willen u daarvoor bedanken, en hopen dat u dat vooral zult blijven doen! Wat ons vooral blij maakte, was te merken dat onze nieuwsbrief naar meerdere talen vertaald werd door andere organisaties – bijvoorbeeld Catalaans, Pools, Nederlands. Veel mensen hebben onze feed toegevoegd aan hun website, onze e-mailversie doorgestuurd, onze nieuwsbrief geretweet of gedeeld op Facebook. We kregen ook contact met andere vergelijkbare projecten, zoals Crisis Watch en Who’s Saving Whom . Enkele andere websites vroegen ons om uitwisseling van een banner. We hopen binnenkort een banner te hebben en nemen contact met u op! En last but not least, heeft een aantal nieuwe mensen zich aangesloten bij ons team, uit Slovenië en Italië.

TroikaWatch wordt gecreëerd door een diverse groep mensen: sommigen van ons werken voor maatschappelijke organisaties zoals het Bretton Woods Project , CEO , CADTM , Humanitas or TNI , anderen zijn activisten in netwerken zoals Attac , ICAN , Forum per una Nuova Finanza Pubblica e Sociale of de Spaanse sociale beweging 15M.

Ons plan is om deze nieuwsbrief eens of twee keer per maand uit te brengen in het Duits , Engels , Frans , Grieks , Italiaans , Nederlands , Portugees , Sloveens en Spaans . Je kunt je erop abonneren via de inschrijfpagina en contact met ons opnemen door een mail te sturen naar info@troikawatch.net.

Groeten uit Amsterdam, Athene, Barcelona, Berlijn, Brussel, Florence, Frankfurt, Kopenhagen, Liège, Lissabon, Ljubljana, Londen en Thessaloniki.
Het TroikaWatch Team

Deze nieuwsbrief wordt gepubliceerd onder Creative Commons Licentie 2.0. Noem aub http://www.troikawatch.net als de bron van deze nieuwsbrief. De ingesloten filmpjes en beelden zijn niet van ons en behoren daarom tot de copyrights van de rechtmatige eigenaar.