Griekenland: de hoop voor een ander Europa

[In het weekend van 14-15 februari 2015 waren er in tal van Europese steden solidariteitsinitiatieven met de strijd van het Griekse volk. In Amsterdam hield Ander Europa-redacteur Willem Bos daarbij de volgende toespraak.]

De ontwikkelingen in Griekenland geven hoop. Hoop voor de Grieken, de Spanjaarden, de Portugezen, maar ook hoop voor ons. Ook hoop voor Europa. Ze dragende kans in zich dat dit Europa ten grave kan worden gedragen en vervangen door een ander Europa.

Dit Europa – de huidige EU – is het Europa van de multinationals, van de wapenhandelaren, van de financiële markten, van de één procent. Dit Europa is het Europa waar de burgers niets te zeggen hebben en de democratie steeds verder wordt uitgehold.

Eén keer hebben we als burgers iets mogen zeggen over Europa, tien jaar geleden bij het referendum over de Europese Grondwet. Toen werd ons de vraag voorgelegd of we dit neoliberale, ondemocratische Europa wilden vastleggen in een Grondwet. Tegen de opvatting van alle grote politieke partijen in zei een grote meerderheid van de kiezers toen NEE, wij willen dat Europa niet….

Dat had het begin kunnen en moeten zijn van een koers naar een ander Europa.

Maar de traditionele politieke stromingen: de sociaal democraten, de christendemocraten en de liberalen – waaronder die van D66 – deden precies het omgekeerde. Ze negeerden de uitspraak van de kiezer, sleutelden wat aan het uiterlijk van de Grondwet en voerden hem als het verdrag van Lissabon alsnog in. En sindsdien is het met Europa en de democratie in Europa steeds verder achteruit gegaan.

Griekenland is slechts het topje van de ijsberg.

Met de invoering van de gemeenschappelijke markt moesten de zo verschillende economieën van de deelnemende landen steeds scherper met elkaar concurreren. Het kapitaal kon zich overal vrij vestigen en zo de verschillende landen tegen elkaar uitspelen. Met de invoering van de euro werden de landen in een keurslijf geperst, en verloren ze de mogelijkheid om een eigen monetaire politiek te voeren.

Het was van het begin af aan duidelijk dat dit de rijkere en de armere delen van Europa uit elkaar zou  drijven en dat het de grote sterke economieën zouden zijn – en vooral Duitsland – die hiervan zouden profiteren.

Met het uitbreken van de crisis in 2008 kwamen de al lang sluimerende problemen aan de oppervlakte. En de reactie van Europa versterkte ze alleen nog maar. In plaats van de zwakke Europese economieën te steunen werden ze door Europa gedwongen tot draconische bezuinigingen die de economie sloopte en de bevolking aan de bedelstaf bracht. En die aanpak werd in heel Europa verkocht met de meest grove leugens. Ik noem er slechts een paar.

“De Grieken zijn lui”. De werkelijkheid is dat de Griekse werknemers meer uren werken dan hun collega’s waar ook in de EU, als ze tenminste niet tot de 30% werklozen of de 55% jeugdwerklozen behoren.

“De Grieken zijn corrupt”. Natuurlijk is er corruptie in Griekenland, veel corruptie, misschien zelfs wel meer dan onder VVD’ers. Maar bij de grote corruptie zijn vooral buitenlandse bedrijven betrokken. Duitse en Franse wapenbedrijven die op grote schaal politici en ambtenaren omkochten, Siemens dat op enorme schaal smeergeld uitdeelde voor orders bij de Olympische spelen.

“De Grieken hebben jarenlang de aan de EU gepresenteerde begrotingscijfers vervalst.” Dat waren niet ‘de Grieken’ maar de Griekse regeringen van sociaal democraten en christendemocraten en ze deden dat onder leiding van en met  behulp van de bank Goldman Sachs waarvan de huidige president van de ECB Mario Draghi toen vice directeur Europa was. Draghi zegt nu dat hij daar niets van af wist, en hij is nu degene die de geldkraan voor de Grieken dichtdraait.

“Het geld voor de Grieken verdwijnt in een bodemloze put.”  Inderdaad maar die put staat in Noord Europa en wordt gevormd door de Noord Europese banken. Van de ruim 200 miljard Europese steun aan Griekenland vloeide 77% terug naar die banken.

“De Grieken leenden veel meer dan verantwoord was.” Inderdaad, maar die leningen werden ze ook opgedrongen. Zo zorgde Duitse en Franse wapenfabrikanten er met smeergeld voor dat Griekenland grote hoeveelheden wapens kocht die ze niet konden betalen maar waarvoor ze leningen afsloten met Duitse en Franse banken die nauw met die wapenfabrikanten zijn verbonden.

“De Grieken ontdoken de belasting.” Inderdaad en het belangrijkste belastingparadijs waar de rijke Grieken hun geld naar toe  brachten was Luxemburg. Waar de huidige voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker decennia de scepter zwaaide en van het Groothertogdom het grootste belastingparadijs van Europa maakte.

Nee, de Grieken zijn niet de boeven van dit verhaal. De boeven van dit verhaal  zitten in Brussel, in Frankfurt, in Berlijn en in Parijs en niet te vergeten in Den Haag. Onze eigen Jeroen Dijsselbloem staat nu vooraan te roepen dat de Grieken hun schulden terug moeten betalen. Maar het zijn zijn sociaaldemocratische partijgenoten die de puinhoop in Griekenland veroorzaakt hebben. Het waren zijn partijgenoten van PASOK voor wie corruptie een vorm van ademen was. Met hen zat en zit hij in de socialistische internationale, met hen zat en zit de PvdA in de zelfde fractie in het Europees Parlement.

Maar nu de Griekse kiezers hebben afgerekend met PASOK roept Dijsselbloem: ‘Mag ik even vangen’. Nee de Grieken zijn niet de schurken, de Grieken zijn juist de helden van dit verhaal.

Zij hebben zich met duizenden demonstraties, honderden bedrijfsbezettingen en meer dan dertig algemene stakingen verzet tegen de desastreuze Europese politiek. En zij hebben in de verkiezingen de consequentie getrokken van hun verzet en gestemd op een partij die een andere politiek voorstaat.

En die stroom rijst al meer en meer.

In de verkiezingen heeft een derde van de Grieken op Syriza gestemd. Uit peilingen blijkt dat nu twee derde of zelfs driekwart van de Grieken achter de nieuwe regering staat. Daar kunnen Rutte en Dijsselbloem niet aan tippen. Er is geen enkele regering in Europa die op een dergelijke massale steun van de bevolking kan rekenen. En de Grieken staan niet alleen. In Spanje staat Podemos klaar om ook daar de traditionele partijen van sociaaldemocraten en christendemocraten weg te vagen. En ook elders in Europa steekt een nieuwe wind op.

Syriza en Podemos strijden niet tegen Europa. Ze streven er niet naar om uit de EU of zelfs uit de eurozone te stappen. Ze strijden voor een ander Europa. Een democratisch Europa. Een Europa waar de bevolking en niet de multinationals de dienst uit maken. Dat is een moeilijke en zware strijd. En Syriza zal heus wel fouten gaan maken, grote fouten misschien.

Maar hoe de situatie in Griekenland zich ook ontwikkelt, het zijn de Grieken die de deur naar een ander Europa van het slot hebben gehaald. Die gezorgd hebben dat de geest uit de fles is. En die geest is uit de fles. Bij organisaties die altijd al  voor een Ander Europa waren en zich nu gesterkt voelen, maar ook bij grote organisaties.

Zo was Reiner Hoffmann, de voorzitter van de grote Duitse vakbondskoepel DGB (Deutscher Gewerkschaftsbund, met meer dan zes miljoen leden) een van de ondertekenaars van een verklaring waarin steun aan de Grieken werd uitgesproken en van de verkiezingsuitslag in Griekenland werd gezegd dat dat geen gevaar maar een kans voor Europa is. Ook Bernadette Ségol, algemeen secretaris van de Europese vakbondsconfederatie (ETUC) met meer dan 60 miljoen leden liet een vergelijkbaar geluid horen, en ook het Belgische ABVV de vakbond met een anderhalf miljoen leden sprak zich in die zin uit. Dat zijn opvallende geluiden van organisaties die tot nu toe altijd aan de sociaaldemocratische leiband hebben gelopen.

Het is aan ons als linkse activisten om de steun aan de Grieken in de rest van Europa verder op te bouwen, in onze vakbonden en sociale organisaties en onze politici onder druk te zetten. Het is aan ons als linkse activisten om duidelijk te maken dat Dijsselbloem niet namens ons spreekt als hij de Grieken nog verder de duimschroeven aan wil draaien.

Het is aan ons om te laten horen: Wij willen af van dit Europa, wij willen een ander Europa, een Europa van solidariteit in plaats van concurrentie, een Europa waar het draait om de mensen en het milieu in plaats van om de winst. Een democratisch Europa waar de wil van de bevolking bepalend is en niet de belangen van het kapitaal.

Leve Syriza, leve Podemos,

Θα νικήσουμε  venceremos.