1 maart 2023
Verschenen  op 28 februari 2023 op  German Foreign Policy (*)
Nederlandse vertaling door Ander Europa.
Met dank voor de toelating tot publicatie

De Verenigde Staten houden de beloofde leveringen van M1 Abrams gevechtstanks aan Oekraïne tegen als middel om de sterke positie van de Duitse Leopard 2 op de Europese wapenmarkten aan te vallen. Dit wordt gesuggereerd door berichten uit industriële kringen. Zoals de regering Biden heeft bevestigd, zullen de beloofde 31 M1 Abrams gevechtstanks waarschijnlijk niet voor twee, of uiteindelijk anderhalf jaar, aan Kiev worden geleverd. Washington zou bereid zijn de Leopard 2 gevechtstanks, die Europese landen aan Kiev leveren, snel te vervangen door M1 Abrams, zolang de ontvangers een “langdurig industrieel partnerschap” aangaan. Dit zou echter betekenen dat zij als potentiële klanten voor Duitse gevechtstanks verloren gaan. Deskundigen waarschuwen dat dit ook zou betekenen dat Berlijn zijn politieke invloed verliest. Polen was de eerste Europese staat die koos voor Amerikaanse gevechtstanks, al voor de interventie van Rusland, en koopt ook gevechtstanks van Zuid-Korea, die het over een paar jaar zelf wil gaan produceren. Dit dient op zijn beurt de belangen van de VS in Oost-Azië – en verzwakt Berlijn.

M1 Abrams vs. Leopard 2

 Het was van meet af aan duidelijk dat de regering Biden op korte termijn geen Amerikaanse M1 Abrams tanks aan Kiev wil leveren. Washington heeft altijd volgehouden dat de tank niet gemakkelijk te repareren is, een complexe logistieke keten vereist en enorme hoeveelheden kerosine verbruikt. Dit alles pleit tegen het gebruik ervan in de oorlog in Oekraïne. Maar wapendeskundigen hebben die bewering herhaaldelijk verworpen, stellend dat de Abrams net als de Leopard ook met diesel kan worden bijgetankt, en dat ook de Leopard een servicecentrum in Polen moet hebben. Het is niet duidelijk waarom de Verenigde Staten niet hetzelfde zouden kunnen doen voor hun Abrams.

Bovendien zijn duizenden Amerikaanse tanks niet alleen in de Verenigde Staten opgeslagen, maar bijvoorbeeld ook in Koeweit, om te worden ingezet wanneer dat nodig is. Deze tanks zijn naar verluidt vooral oudere Abrams M1A1’s.[1] Maar ook een groot aantal oudere Leopard 1-modellen wordt aan Oekraïne geleverd. In ieder geval heeft het Amerikaanse leger ook een enorme voorraad moderne M1A2 tanks, naar verluidt bijna 2000, en daarnaast ook tanks in opslagplaatsen.[2] Het is niet duidelijk, waarom een klein aantal daarvan niet inzetbaar zou zijn.

“Anderhalf jaar, op zijn vroegst”

 In werkelijkheid hield de Duits-Amerikaanse deal van eind januari niet lang stand. Daarbij zou Washington 31 M1 Abrams leveren voor een compleet Oekraïens tankbataljon, als Berlijn een ander Oekraïens tankbataljon zou uitrusten met Leopard 2A6s. Eerst bleek dat de Verenigde Staten weliswaar de geavanceerdere M1A2 zouden leveren, maar dat dit alleen het voor de export bestemde model zou zijn – uitgerust met een oude bepantsering, ontwikkeld in de jaren zestig – maar niet met de huidige bepantsering met verarmd uranium, waarvan de exacte samenstelling geheim is.[3] Ook onderdelen van de elektronica van de M1A2 zouden niet worden geëxporteerd omdat ook die geheim zijn. Oekraïne zou nieuw gebouwde M1 Abrams krijgen welke bestemd zijn voor de export. Vervolgens werd gemeld dat Abrams-producent General Dynamics in principe in staat was de 31 gevechtstanks voor Oekraïne in ongeveer drie maanden af te leveren. Het bedrijf bouwt echter al 250 export-M1A2’s voor Polen en 108 voor Taiwan. Pas als deze twee orders voltooid zijn, zou het aan Oekraïne kunnen leveren,[4] en dat zou op zijn vroegst in 2024 zijn. Na harde kritiek kondigde de regering Biden aan dat zij de Abrams tanks uiterlijk in twee jaar zou kunnen leveren, misschien zelfs in anderhalf jaar.[5]

Industrieel partnerschap met de VS

Het Zwitserse dagblad Neue Zürcher Zeitung wees er in januari al op dat de weigering van een snelle levering van de M1 Abrams aanzienlijke voordelen biedt voor de Amerikaanse wapenindustrie en voor het militair beleid. Als Oekraïne voornamelijk Leopard 2 tanks uit de voorraden van de Europese militairen ontvangt, zullen deze zo snel mogelijk vervangen moeten worden. De leveringstermijn voor de Leopard 2 wordt momenteel geschat op tenminste 2 á 2½ jaar.[6] Washington biedt nu echter “elk land dat Leopard 2 tanks aan Oekraïne kan leveren,” aan om ze te vervangen door “gebruikte tanks uit eigen voorraad”, schrijft de Neue Zürcher Zeitung, die industriële kringen citeert.[7] M1 Abrams zijn dus zeker beschikbaar, alleen niet voor Oekraïne, maar eerder om de belangen van de Amerikaanse wapenindustrie te bevorderen. De auteur van de Neue Zürcher Zeitung, een lange tijd Bundeswehr expert, met uitgebreide ervaring in buitenlandse operaties, die een tijdje in dienst was van een defensie-aannemer, meldde dat het Amerikaanse aanbod uitsluitend gekoppeld was aan een “lange termijn industrieel partnerschap”. “Elk land dat het Amerikaanse aanbod aanvaardde, is verloren voor de Duitse tankindustrie.”

Pionier Polen

 Welke impact dit zal hebben, blijkt uit het feit dat momenteel in totaal 15 Europese landen de Leopard 2 gebruiken, terwijl de M1 Abrams beschikbaar is in Egypte, in Irak, in Saoedi-Arabië, Koeweit en Marokko, telkens in een hoeveelheid van drie cijfers, in Egypte zelfs in een hoeveelheid van vier cijfers. Van de Europese bondgenoten heeft echter alleen Polen ze gekocht. In de afgelopen twee decennia kocht Polen aanvankelijk “meer dan 200 Leopard 2’s in Duitsland” volgens de Neue Zürcher Zeitung.[8] De laatste jaren echter, in samenhang met steeds nauwere banden met de Verenigde Staten, heeft Warschau ook zijn banden met de Amerikaanse wapenindustrie grotendeels versterkt. Zo sloot Polen in 2021 een deal om 250 M1A2 Abrams te kopen – voor 4,75 miljard dollar – en tekende het in januari een deal om 116 oudere M1A1’s te kopen voor 1,4 miljard dollar.[9] Dat heeft vérstrekkende gevolgen. Met deze aankoop is niet alleen een aantrekkelijke markt voor de Leopard 2 verloren gegaan. Zoals de Neue Zürcher Zeitung opmerkt, zijn “partners met dezelfde wapens” ook gemakkelijker te integreren in Amerikaanse militaire coalities. Dit kan gelden voor andere Europese landen, mochten de VS hun aankoop van de M1 Abrams daadwerkelijk doorzetten.

Zuid-Koreaanse tank producenten 

De sterke positie van de Leopard 2 wordt echter niet alleen bedreigd door de M1 Abrams, maar ook door Zuid-Korea’s wapenindustrie, die hier tot nu toe weinig aandacht kreeg. Vorig jaar tekende Polen een deal met Zuid-Korea’s Hyundai Rotem en Hanwha Defense voor de aankoop van 1000 K2 main battle tanks. Daarvan zullen er 180 in Zuid-Korea worden gebouwd en tegen 2025 naar Polen verscheept. Vanaf 2026 zal Polen de resterende 820 produceren als een afzonderlijke K2PL-variant. De twee Zuid-Koreaanse bedrijven zouden sneller en tegen een meer concurrerende prijs kunnen produceren dan hun Duitse concurrent, merkte onlangs het gespecialiseerde tijdschrift Foreign Policy op.[10] Volgens het tijdschrift bespreekt Slowakije ook de aanschaf van de K2. Andere landen, waaronder Noorwegen, hebben besloten Zuid-Koreaanse houwitsers aan te schaffen. De krant wijst erop dat dit ook in het belang is van de VS. Voor Washington is het van groot belang dat de Zuid-Koreaanse wapenindustrie floreert, omdat Seoel een belangrijke bondgenoot is in Washingtons machtsstrijd tegen China. De samenwerking met de wapenindustrie hangt ook samen met de uitbreiding van de militaire samenwerking, waarbij Europa steeds dieper in het conflict in de Aziatische regio van de Pacific wordt getrokken.

“De invloed van Berlijn neemt af”

 Los daarvan verliest Duitsland niet alleen markten met de verdere opmars van Zuid-Koreaanse wapenproducenten. De Neue Zürcher Zeitung merkt op dat “met elk land dat de Duitse industrie verliest, de politieke invloed van Berlijn op zijn NAVO- en EU-bondgenoten afneemt.”[11] Tegelijkertijd wordt de invloed van Washington – en zijn bondgenoten – nog sterker.

(*) German-Foreign-Policy.com wordt gerealiseerd door een groep onafhankelijke journalisten en sociale wetenschappers die “permanent de hernieuwde pogingen van Duitsland opvolgen om terug een hoge machtsstatus te verwerven op economisch, militair en politiek vlak.” De meeste artikels zijn zowel in het Duits als het Engels beschikbaar.

Voor de vertaling maakten we ook gebruik van de gratis versie van DeepL.

[1] Michael Evans: US Abrams tanks for Ukraine will lack top-secret armour. thetimes.co.uk 27.01.2023.

[2] Zwischen Leopard und M1 Abrams gibt es nur wenige Unterschiede. focus.de 23.01.2023.

[3], [4] Michael Evans: US Abrams tanks for Ukraine will lack top-secret armour. thetimes.co.uk 27.01.2023.

[5] Michael Evans: US warns of delay in delivery of tanks to Ukraine. thetimes.co.uk 24.02.2023.

[6] Matthias Gebauer, Konstantin von Hammerstein: „Aufgebläht ist ein hässliches Wort. Aber ja, 3000 Leute sind sehr viele”. spiegel.de 17.02.2023.

[7], [8] Marco Seliger: Deutsche Panzerdebatte: Welche Rolle spielen amerikanische Rüstungsinteressen? nzz.ch 21.01.2023.

[9] Loveday Morris: Poland is on a quest to have Europe’s strongest military – with U.S. arms. washingtonpost.com 22.02.2023.

[10] Blake Herzinger: South Korea Could Sweep Up Europe’s Tank Market. foreignpolicy.com 30.01.2023.

[11] Marco Seliger: Deutsche Panzerdebatte: Welche Rolle spielen amerikanische Rüstungsinteressen? nzz.ch 21.01.2023.