Herman Michiel
31 oktober 2023

Dat voor het Westen Israël tot ‘ons kamp’ behoort en bijgevolg met alle middelen moet in bescherming genomen worden is de laatste weken maar weer eens al te duidelijk gebleken. Een terroristische aanval zoals die van Hamas op 7 oktober wordt door Israël beantwoord met het inzetten van een hypermodern leger tegen een weerloze bevolking, opgesloten in een bantoestan van dezelfde apartheidsstaat. Maar Israël is Rusland of Iran niet, en het weet dat het kan rekenen op het ‘begrip’ – lees: medeplichtigheid – van zijn bondgenoten, wat de meedogenloosheid van zijn represailles alleen maar kan versterken.

Het Westen kiest zijn kamp

De westerse medeplichtigheid aan de wandaden die zich momenteel afspelen in Gaza, en objectief gezien als oorlogsmisdaden in aanmerking komen, komt vooreerst tot uiting in verklaringen van onze regeringen en onze Europese leiders.[1] Ze bestempelen deze oorlog als Israëls recht op zelfverdediging, en voegen er in het beste geval aan toe dat de reactie moet ‘proportioneel’ zijn, ook al ziet iedereen dat ze dat niet is. In veel gevallen nemen onze politici de argumenten van Israël gewoon over. Zo is Israël tegen een staakt-het-vuren “want dat zou Hamas alleen maar de kans geven zich te herbewapenen en te hergroeperen ” en zie, de Europese Top (25-26 oktober) weert de vraag naar een staakt-het-vuren uit zijn eindverklaring.

Verklaringen zijn natuurlijk slechts woorden, en die van de EU maken op het wereldtoneel meestal niet veel indruk. Toch zal Netanyahu het wel amusant gevonden hebben om de schouderklopjes van de ene na de andere Europese leider in ontvangst te nemen. Maar regimes zijn meestal gevoeliger voor materiële en financiële argumenten, en ook op dit vlak betuigen wij onze onverminderde steun aan de oorlogvoerende apartheidsstaat. Op geen enkel ogenblik dreigde de EU er zelfs maar mee om haar subsidiëring van de Israëlische wapenindustrie en het militair onderzoek in te trekken. En zeggen dat dezelfde EU haar eigen economie en haar eigen burgers in de voet schoot met haar onbesuisde economische sancties tegen Rusland…

Wie “aan de zijde van Israël staat” kon natuurlijk ook een VN-resolutie, oproepend tot een staakt-het-vuren, niet goedkeuren. Bij de stemming in de Algemene Vergadering (27 oktober) deden 120 van de 193 lidstaten van de Verenigde Naties dat wel, waaronder slechts 5 uit de EU [2], 14 stemden tegen (waaronder natuurlijk Israël en de Verenigde Staten, maar ook Hongarije, Kroatië, Oostenrijk en Tsjechië) en 45 zochten toevlucht tot een onthouding, waaronder dus de meeste van de EU-lidstaten.

Maar onze trouw aan Israël gaat verder dan het puur politieke. De berichtgeving over de oorlog tegen Gaza in onze media draagt er de stempel van. Er is geen sprake van een ‘agressieoorlog’ maar van ‘operaties tegen het terrorisme’; twijfelachtige bronnen die de explosies  bij het Al-Ahli ziekenhuis toeschrijven aan Hamas kregen vlug hun plaats in onze berichtgeving; de terminologie is uitgekiend om onze bondgenoot zo weinig mogelijk te irriteren (zie verder over het waakzame oog van de Duitse publieke omroep ARD). Erger nog: auteurs die ernstige analyses maken van de gebeurtenissen en hun context worden van overheidswege geïntimideerd, zoals Vrede en De Wereld Morgen moesten ervaren. Ook academici die zich niet schikken naar de officiële canon [3] moeten op hun tellen passen om niet beschuldigd te worden van antisemitisme; anderzijds dacht de Gentse universiteitsrector, nochtans omringd door tal van deskundigen, dat het probleem ‘te complex’ is om er uitspraken over te doen…

Publieke opinie moet volgen, desnoods met repressie

Dat er op politiek niveau standpunten en beslissingen worden genomen die vaak een democratische test niet zouden doorstaan (neem de pensioen- of loonpolitiek, fiscaliteit, beheer van de openbare sector enzovoort) is niet ongewoon, en protest hindert regeringen weinig. Een beetje karikaturen van ministers of betogingsschuttaal over hun beleid behoort tot ‘onze democratie’. Die tolerantie lijkt echter steeds minder van toepassing op de contestatie van de westerse steun aan het het Israëlisch beleid. Slogans en symbolen op  betogingen worden nauwkeurig in de gaten gehouden en geïnterpreteerd [4], de politie krijgt opdracht om ‘overtreders’ in te rekenen en materiaal in beslag te nemen. Erger zelfs: tal van solidariteitsbetogingen met Palestina werden verboden. Over de repressie daarvan in Frankrijk een artikel in Lefteast, over Duitsland hebben we het verder nog.

Ook de publieke opinie moet blijkbaar overkomen als conform met de westerse canon. Wie zijn verzet tegen de Russische agressieoorlog meent te moeten illustreren met nazi-attributen voor Poetin-Hitler heeft weinig te vrezen; riskeer dat echter niet bij die andere agressieoorlog! Verbrand nog eerder een Koran dan een Israëlische vlag, steek de draak met Allah (ons heilig recht op vrije meningsuiting!), maar in godsnaam niet met Bibi Netanyahu! Dit zijn nu eenmaal de regels van een westerse democratische samenleving!

Duitsland aan de spits

Als er één land is in de EU waar de ‘Europese Israël-canon’ tot in het karikaturale wordt verdedigd is het Duitsland. CDU-voorzitter Merz wil bijvoorbeeld dat erkenning van de staat Israël een voorwaarde wordt voor de inburgering van migranten. Hij wil geen Gaza-vluchtelingen in Duitsland “want we hebben al genoeg antisemitische mannen hier”. De CDU is natuurlijk het rechtse kamp; wat dan met het sociaaldemocratische? SPD-kanselier Olaf Scholz bij zijn bezoek aan Netanyahu (17 oktober) “Dit is een vriendenbezoek in moeilijke tijden, en in deze moeilijke tijden is er voor Duitsland maar één plaats, en dat is aan de zijde van Israël.” Politico citeert hem ook met een uitspraak bij het begin van de voorbije Europese top: ”Israël is een democratische staat, geleid door zeer humanitaire principes. En daarom kan men er zeker van zijn dat het Israëlisch leger de regels zal volgen van het internationaal recht. Daar heb ik geen enkele twijfel over.”

In Duitsland werden ook tal van pro-Palestijnse betogingen gewoonweg vooraf verboden. Het ‘vermoeden’ dat er antisemitische uitingen zouden kunnen aanwezig zijn is al voldoende . In het SPD-CDU-bestuurde Berlijn is het betogingsverbod quasi systematisch. Toppunt was het verbod van een betoging gepland door de “Jüdische Berliner” die zich zou richten tegen geweld tegen Joden zowel als Palestijnen.

In Duitsland wordt ook systematisch de IHRA-definitie van antisemitisme gehanteerd. Israël heeft de voorbije jaren een geslaagde campagne gevoerd om IHRA (International Holocaust Remembrance Alliance) als de standaard ingang te doen vinden. Met de IHRA-norm wordt kritiek op het beleid van de staat Israël zeer gemakkelijk gelijkgesteld met antisemitisme. Amnesty International, Human Rights Watch en ook Israëlische mensenrechtenorganisaties hebben gewaarschuwd voor de gevolgen [5]; die zijn vandaag maar al te duidelijk in Duitsland…

Een zeer trieste vaststelling is dat de grote Duitse vakbondskoepel DGB meegaat met de onzindelijke Duitse Israëlpolitiek. In het zog van de Duitse politieke klasse betuigde de DGB-bureaucratie zonder enig omhaal haar steun aan “Israël” en haar solidariteit met de Israëlische vakbond Histadrut. Tenzij deze laatste in de voorbije periode spectaculair van richting zou veranderd zijn is het sinds zijn ontstaan een trouwe bondgenoot van het zionisme en naderhand van het Israëlisch apartheidsregime. [6]

Het wakend oog van de Duitse staat strekt zich ook uit tot de publieke Duitse omroep ARD. De kritische site Nachdenkenseiten kwam in het bezit van de uiterst precieze aanwijzingen die de directie van ARD aan haar journalisten en omroepers doorstuurt. Ook hier wordt IHRA als richtlijn vermeld. De terminologie wordt in een canon vastgelegd: “Spreek niet van Hamas-strijders maar van Hamas-terroristen”, “Gebruik de term escalatie of geweldspiraal niet, want dat is niet de actuele toestand”, “Zeg niet aanval van Israël op Gaza” maar “tegenaanval van Israël op Gaza”, “Als in de komende dagen de aandacht zal verschuiven naar de harde reactie van Israël, mogen we niet nalaten te vermelden dat Hamas begonnen is”, enzovoort.

Zelfs in de culturele wereld viel de ‘Israël-canon’ niet overal in dovemansoren. De Palestijnse auteur Adania Shibli zou op de grote Duitse boekenbeurs Frankfurter Buchmesse een prijs ontvangen voor een van haar romans, maar na de terreuraanslag van Hamas beslisten de organisatoren dat dit niet kon doorgaan “omdat de terreuraanslag haaks staat op de waarden die de Buchmesse vertegenwoordigt”. Wie het bannen van Russische muziek, literatuur of film na de Russische inval in Oekraïne absurd vond, staat hier voor een gekwadrateerde absurditeit: de staat Rusland was de agressor, terwijl de Palestijnen de slachtoffers zijn.

Vaak wordt het ‘historisch schuldbewustzijn van Duitsland voor de Holocaust’ ingeroepen om de Duitse volgzaamheid t.o.v. het Israëlisch beleid te verklaren of te vergoeilijken. Maar hoe kan men zijn berouw over een misdadig verleden laten blijken door steun te verlenen aan misdaden in het heden?  Een consequente vredespolitiek, op Europees en internationaal vlak, dat zou pas een waardig bewijs zijn dat men lessen heeft getrokken uit de geschiedenis…

Wat nu?

Onze politieke leiders legden in hun sanctiepolitiek tegen Rusland zware financiële offers op aan de burgers. Nu verwachten ze van die burgers dat ze zich plooien naar een buitenlands ‘beleid’ dat haaks staat op het internationaal humanitair recht, en nog een diepere kloof zal graven tussen ons en de andere naties van de planeet. Zoals er in Israël en daarbuiten moedige Joden zijn die zich verzetten tegen de apartheidsstaat, zo moet ook hier gestreden worden voor een alternatief dat echte humaniteit, solidariteit en internationale verantwoordelijkheid vooropstelt.

[1] Ierland blijkt een zeldzame uitzondering te zijn. Zowel president Higgins als premier Varadkar protesteerden tegen het optreden van Commissievoorzitter von der Leyen in Tel Aviv, waarvoor ze geen enkel mandaat had, en ze riepen op voor een staakt-het-vuren. Varadkar heeft echter op de Europese Top van 25-26 oktober blijkbaar niet daarop aangedrongen.

[2] België, Frankrijk, Ierland, Luxemburg, Malta en Portugal.

[3] Canon: het geheel van de (formele of informele) uitgangspunten of onderstelde basiselementen op een bepaald gebied. Een religieuze canon vermeldt de dogma’s van een bepaalde geloofsleer, een literaire canon is een lijst van ‘essentiële’ werken, enz.

[4] Bordjes als From the River to the Sea (bedoeld is de Jordaan en de Middellandse Zee) worden als antisemitisch bestempeld, omdat ze het bestaansrecht van Israël lijken te ontkennen.

[5] Nu er in de Verenigde Naties ook sprake is van het aannemen van de IHRA definitie van antisemitisme hebben een honderdtal organisaties geschreven naar VN secretaris-generaal Guterres. Ze stellen dat met de IHRA-logica toegepast op Saoedi-Arabië mensenrechtenactivisten er zouden kunnen beschuldigd worden van islamofobie…

[6] Op het congres van de Belgische socialistische vakbond ABVV in 2018 werd een solidariteitsmotie Palestina goedgekeurd waarin we lezen: “Het Congres vraagt het ABVV bovendien om van de Israëlische vakbond Histadrut te eisen dat die zich duidelijk distantieert van het beleid dat de Israëlische regering momenteel voert. Histadrut moet voor zijn verantwoordelijkheid geplaatst worden, en wel volgens de principes, de waarden en het engagement die we van een organisatie die bij het IVV [de internationale vakbondskoepel] aangesloten is, mogen verwachten. Het Congres vraagt dat het ABVV verder blijft bouwen aan solidariteit met de Palestijnse vakbond PGFTU.”