door Frank Slegers
17 december 2012

De laatste tijd wordt de roep in het Westen weer luider om de oorlog in Oekraïne zo snel mogelijk te stoppen. Vrede nu! De linkse Oekraïners Denys Bondar en Zakhar Popovych publiceerden hierop een reactie. Hieronder hun belangrijkste argumenten, en onderaan een link naar het volledige artikel in het Engels.

Wat wil Poetin?

Hun discussiebijdrage is niet gespeend van enige ironie. Alle oorlogen eindigen natuurlijk met onderhandelingen, zo geven ze toe. Het is niet de bedoeling van Oekraïne tot Moskou door te vechten, en de volledige en onvoorwaardelijke overgave van Rusland te eisen. Mochten de Russische troepen zich vrijwillig terugtrekken uit Oekraïne dan worden veel mensenlevens van Oekraïners gespaard. Dat zou al mooi zijn. Maar is Poetin bereid hierover te spreken?
Blijkbaar niet. Zelensky heeft voorgesteld dat onderhandelingen openbaar zouden zijn, maar hier ging Poetin niet op in. Blijkbaar heeft hij niets te bieden.

De publieke opinie in Oekraïne

Volgens deze auteurs heeft de oorlog elk vertrouwen van de Oekraïners in de moderne Russische staat vernietigd. Zij verwijzen naar de resultaten van een enquête van de sociologische groep “Rating”. Hieruit blijkt dat het percentage mensen dat gelooft dat het land momenteel de goede richting kiest, is gestegen tot 70-80%. Het afgelopen decennium, voor de oorlog, schommelde dit percentage steevast rond de 10-20%. Het was alleen hoger dan 30% tijdens Euromaidan, en ook korte tijd na de verkiezing van Zelensky, toen zijn inspanningen om een duurzaam einde te maken aan de oorlog in Donbas succesvol leken.

Momenteel bestaat er een consensus in de Oekraïense samenleving dat vrede enkel mogelijk is als het Russische leger uit het land wordt verdreven. De Russische Federatie mag niet meer in staat zijn Oekraïense steden te beschieten en Oekraïne te chanteren met aanvallen op de voorziening van elektriciteit, water en verwarming. Dit is wat de mensen in Oekraïne willen. Al het andere wordt gezien als een afwijking van de koers.

De auteurs verwijzen ook naar het Instituut voor Sociologie van Kyiv. Volgens dit instituut is het percentage mensen dat vindt dat Oekraïne kan instemmen met enkele territoriale concessies om vrede te bereiken de afgelopen vijf maanden gedaald van 10% naar 7%. De overgrote meerderheid van de respondenten in alle regio’s van Oekraïne, inclusief het westen, oosten en zuiden, wijst de mogelijkheid van territoriale concessies om vrede te bereiken af. Zelfs onder de Oekraïense burgers die zich identificeren als “Russisch sprekende Russen” is 57% tegen territoriale concessies aan het Poetin-regime. Het begin van de grootschalige raketaanvallen op elektriciteitscentrales lijkt de mening dat onderhandelingen met de Russen nog steeds zinloos zijn, alleen maar te versterken.

Je kan peilingen in oorlogstijd natuurlijk relativeren, maar volgens de auteurs weerspiegelen deze resultaten wel degelijk de publieke opinie.

Wil je vrede?

De auteurs maken nog een ander punt. Kan je geloofwaardig voor vrede pleiten, als je niet eist dat er onmiddellijk een einde komt aan de vernietiging van de Oekraïense kritieke infrastructuur door Russische raketten, en dat de bevolking weer regelmatig van elektriciteit en warmte wordt voorzien? Strengere sancties moeten het Rusland moeilijk maken dergelijke raketten te produceren. Oekraïne heeft recht op een doeltreffender lucht- en raketverdedigingssystemen, en op ten minste een paar duizend elektriciteitstransformatoren van industriële kwaliteit om de regelmatige elektriciteits-, water- en warmtevoorziening te herstellen. Alleen als je hier duidelijk over bent kan je verwachten dat de Oekraïners interesse tonen voor je oproep tot vredesonderhandelingen.

De auteurs maken deel uit van een organisatie die sociale en economische aspecten van het beleid van Zelensky actief bestrijdt, ook in oorlogstijd. Maar tegelijk erkennen zij dat Zelensky in zijn opstelling over onderhandelingen de publieke opinie volgt. En om die publieke opinie te overtuigen moeten er serieuze voorstellen op tafel komen. Is Rusland bereid de recente annexaties van Oekraïens grondgebied te annuleren? Ligt de terugtrekking van de Russische troepen op de onderhandelingstafel?

De facto “bieden de Russen onderhandelingen aan” alleen om het Oekraïense tegenoffensief uit te stellen, totdat zij hun troepen weer kunnen opbouwen. Dus het is onduidelijk wat de Oekraïners zou moeten interesseren. Gesprekken over bijvoorbeeld de uitwisseling van krijgsgevangenen zijn er al.

Waarom zijn er nu geen vredesonderhandelingen?

De verantwoordelijkheid voor het feit dat er momenteel geen vredesonderhandelingen worden gevoerd, ligt volgens deze auteurs volledig bij de Russische Federatie, die, althans in het openbaar, geen voorstellen doet die de Oekraïners ook maar in overweging zouden kunnen nemen.

Oekraïne heeft dergelijke voorstellen wel gedaan. Vóór de massale aanvallen op de Oekraïense civiele infrastructuur heeft Oekraïne op 29 maart publiekelijk voorstellen gedaan met het oog op de bijeenkomst in Istanbul. Deze voorstellen bevatten de terugtrekking van de Russische troepen tot de linie op 23 februari, en later besprekingen over de Krim en Donbas. Oekraïne was ook duidelijk dat deze geschillen moesten worden opgelost via transparante referenda onder toezicht van internationale waarnemers, en na de terugkeer van alle gedwongen ontheemden.

De minister van Buitenlandse Zaken van de Russische Federatie, Serhii Lavrov, reageerde publiek dat de “neutrale status” van Oekraïne voor Rusland “conceptueel geschikt” was, en tegelijkertijd werd met geen woord gerept over de bereidheid om troepen terug te trekken. Het Kremlin lijkt moeilijk te vervalsen referenda niet te beschouwen als een optie voor een mogelijke oplossing. Het ziet de Oekraïners nog steeds niet als diegenen die de uiteindelijke beslissingen zullen nemen. Het past gewoon niet in hun hoofd.

Dit is het voornaamste probleem met het vooruitzicht op vredesonderhandelingen. Er is geen zekerheid dat het zin heeft om die met het huidige Russische leiderschap te voeren. Zij lijken niet te begrijpen dat Zelensky niet zomaar kan tekenen wat hij wil, en dat zelfs Biden Zelensky niet kan dwingen een overeenkomst te tekenen die de meerderheid van de Oekraïners niet zal goedkeuren.

In oktober-november hebben enkele bemiddelende landen voorstellen gedaan voor mogelijke vrede door de terugtrekking van de Russische troepen uit het zuiden en oosten van Oekraïne, met inbegrip van Donbas, maar met zeven jaar uitstel van de kwestie van de Krim. Moskou werd voorgesteld te stoppen met raketaanvallen op de kritieke infrastructuur van Oekraïne, om de ernst van zijn bedoelingen te bewijzen. Rusland reageerde met een massale raketaanval tijdens de G20-top.

Zelensky heeft in zijn toespraak op de G20-top een mogelijke agenda voor onderhandelingen in de vorm van 10 punten naar voren gebracht. Hij wil ook openbare onderhandelingen. Hierna kunnen alle verklaringen van Russische diplomaten over de wens tot onderhandelingen, die niet door openbare voorstellen worden ondersteund, als leugens en manipulatie worden gekwalificeerd.
De Oekraïners willen vrede, maar niet nog een “staakt-het-vuren” dat zal duren tot de volgende invasie. Zelfs in de reguliere Oekraïense media wordt campagne gevoerd voor vrede, maar vertrouwen in vredesonderhandelingen en duurzame vrede zijn onmogelijk zonder openbare discussie over de voorwaarden ervan.

Met name de hoofdredacteur van Ukrainian Pravda Sevgil Musaeva, een Oekraïense van Krim-Tataarse afkomst, wijst onderhandelingen niet af. Hoewel uitstel van de beslissing over de Krim haar persoonlijk raakt, roept zij op tot de openbare formulering van eerlijke vredesvoorwaarden, want als “de Oekraïense samenleving geen rechtvaardigheid voelt, zijn alle akkoorden bij voorbaat gedoemd”.

Tot slot herhalen de auteurs nogmaals hun standpunt. Als Oekraïense socialisten maken zij er een punt van dat vredesonderhandelingen openbaar moeten zijn en alleen openbaar, en op voorwaarden die voor de Oekraïners aanvaardbaar zijn. Het is de eniger weg naar een rechtvaardige en duurzame vrede.

Het volledige artikel in het Engels vind je met deze link:
https://rev.org.ua/the-left-view-on-the-prospects-of-peace-negotiations/