door Frank Slegers, 25 januari 2017

Voor onze Belgische lezers: Mark Rutte, zittend Nederlands premier en lijsttrekker voor de verkiezingen op 15 maart van de liberale VVD, probeerde maandag in een paginagrote advertentie in alle nationale dagbladen de maatschappelijke onvrede over zijn beleid af te wentelen op vluchtelingen en migranten. De tekst is zonder meer laf en schandalig.
Hier en daar werd deze stap van Rutte weliswaar voorzichtig veroordeeld, maar het werd toch vooral bekeken als een al dan niet verstandige taktische zet (‘Rutte gaat vissen in dezelfde vijver als Wilders’, ‘Rutte wil de verkiezingen herleiden tot een tweestrijd PVV-VVD’, enzovoort). Zo wordt bot racisme salonfähig.
Zo wordt in elk geval duidelijk dat links in Europa er vandaag niet komt met enkel een sociale agenda. Links moet ook in het offensief rond vluchtelingen, migranten en racisme. Zoniet mist het linkse verhaal een ziel, en mensen kunnen echt wel verder kijken dan hun boterham, ook mensen met een laag inkomen.

De EU maakt het niet eenvoudiger

Dat gezegd zijnde is het niet zo makkelijk een krachtig en overtuigend antwoord te ontwikkelen, in een wereld ontwricht door de neoliberale globalisering: vluchtelingen, arbeidsmigranten in de EU, migratie wereldwijd,…
Vluchtelingen hebben sowieso recht op asiel. Daar zou niets op af te dingen mogen zijn. Het is vreemd mensen die huis en haard moeten ontvluchten om hun politieke overtuiging, religie of ethnische achtergrond, vooral aangesproken worden met de eis zich snel te conformeren aan onze normen. Misschien moeten we maar eens beginnen met ons in te leven in wat die mensen meemaken.
Vooral de toestand in de Europese Unie maakt het ingewikkeld. Vluchtelingen komen niet meer toe in Nederland of België, maar in de Europese Unie. Daar moeten ze asiel aanvragen in het eerste land waar ze binnenkomen. Omdat het praktische gevolg hiervan was dat de vluchtelingen zich concentreerden in de landen aan de zuidelijke grens van de EU, werd een spreidingsplan uitgewerkt, dat echter vastliep op rechtspopulistisch verzet.
Het is best denkbaar dat politici als Merkel en Juncker wel degelijk een actief Europees opvang- en spreidingsbeleid wilden: er kunnen zowel economische redenen voor aangehaald worden als politieke  (de Europese eenmaking kan niet lukken zonder morele grondslag). Maar uiteindelijk waren electorale berekeningen en de verhouding tussen de lidstaten belangrijker.

Paard en kar?

Waarom moeten de vluchtelingen overigens worden opgevangen aan de ‘buitengrenzen’ van Europa, of precieser van de Europese Unie? De tijd dat mensen zich verplaatsten met paard en kar is lang vervlogen! Vluchtelingen zouden in principe even goed kunnen landen op Zaventem of Schiphol. Met het geld dat ze betalen aan smokkelaars kunnen ze makkelijk een vliegtuigticket kopen.
Het probleem is natuurlijk dat het eerste land in de EU dat op die manier zijn luchthavens openzet de rol overneemt van Griekenland en Italië. Met andere woorden: ofwel ga je terug naar de toestand vóór de oprichting van de EU, en hebben vluchtelingen het recht te kiezen in welk land ze asiel aanvragen, wat ook een vorm van spreiding is, ofwel maak je Europese afspraken over de opvang. Maar dit laatste impliceert dan weer dat je deze afspraken ook oplegt aan alle lidstaten, met andere woorden dat je soevereiniteit overdraagt aan de EU.
Op de website van de Belgische Partij van de Arbeid staat alvast een en ander uitgewerkt.

Offensieve aanpak

De linkerzijde heeft in elk geval een offensieve aanpak nodig. Om te beginnen kunnen we duidelijk maken dat we kotsmisselijk worden van advertenties zoals die van Rutte.
Bovendien zijn er best wat actiepunten op te noemen voor een alternatieve aanpak van de vluchtelingencrisis. Om er enkele op te noemen: stop de wapenleveringen aan Saoudi-Arabië en dergelijke regimes, veilige vluchtroutes om een einde te maken aan het massagraf dat de Middellandse Zee geworden is, demonstratief overnemen van een deel van de vluchtelingen die in onmenselijke omstandigheden vastzitten in Griekenland, financiële en andere steun aan de opvang in Griekenland en Italië,… Zo moeilijk is het niet een sterk actieprogramma uit te werken dat door de bevolking in Nederland of België onmiddellijk zal begrepen worden als een noodzakelijk antwoord op een ernstige humanitaire crisis. Er kunnen vast wel wat dj’s gevonden worden die zich voor dergelijk platform enkele dagen willen opsluiten in een glazen huis.
Ook Europees Links moet hier iets mee, als het niet wil uitgeteld worden door populistisch rechts dat slapend rijk wordt van de eigen verrottingsstrategie.