13 februari 2015 – Merkel en Hollande hebben hun best gedaan om zich te presenteren als het leidende duo in Europa, maar het is moeilijk niet sceptisch te reageren op het in Minsk over Oekraïne bereikte akkoord.
De kranten leren je niet veel. De joernalisten hebben een ganse nacht gewacht, en een ‘kwaliteitskrant’ als Le Monde vult dan een ganse bladzijde met de nachtelijke observaties van de joernalist (“en toen trok volgens onbevestigde berichten Putin zich terug op de tweede verdieping, en toen liep volgens een andere bron Merkel hem achterna, en toen…”).

Niets geregeld

Ten gronde lijkt niets geregeld: de status van oostelijk Oekraïne, de controle van de grens met Rusland, …. Putin ondertekende een principieel akkoord over de terugtrekking van de buitenlandse troepen waarvan hij overigens ontkent dat die er zijn.
Het zou zeker goed zijn als het inderdaad tot een wapenstilstand komt, elke dode is er een te veel. Maar als ten gronde niets geregeld wordt blijft de toestand onstabiel, en is het enkel wachten op nieuwe slachtingen.
In media zoals de Volkskrant of de New York Times wordt het akkoord voorgesteld als een overwinning van Putin: het akkoord zwijgt over De Krim, geen deadline voor de terugtrekking van buitenlandse troepen, enz. Die analyse kan je impliciet lezen als een oproep de toestand toch maar met de wapens op te lossen. Dat is dan wel riskant, maar zo kan het Atlantisch Bondgenootschap Rusland op zijn plaats zetten.
De tegenstelling met Rusland heeft niets meer te maken met de oude Oost-West-tegenstelling: we hebben te maken met een botsing tussen kapitalistische mogendheden op zoek naar een nieuwe wereldhiërarchie. Maar ook dat kan leiden tot oorlog. Per slot van rekening is de eerste wereldoorlog zo begonnen.

Nooit meer oorlog?

Zover zijn we nog niet. Een van de problemen voor het Westen is de zwakte van haar bondgenoot in Kiev. Het IMF maakte een nieuw financiëel noodplan bekend, dat volgens waarnemers vrij beperkt is omdat ook het IMF niet veel vertrouwen heeft in het regime van  Kiev. Dat aarzelt om het harde soberheidsbeleid door te voeren dat het IMF als vanouds eist, met als centrale kwestie de verhoging van de brandstofprijzen. Bovendien kan het regime in Kiev moeilijk als model worden voorgesteld, want het is niet veel meer dan een coalitie van oligarchen en uiterst-rechtse krachten. Het verhaal van ‘de strijd voor de democratie’ heeft dus maar een beperkte houdbaarheid.
Het belangrijkste probleem voor de Europese leiders is dat de bevolking niet van militair tromgeroffel moet weten. Daar wordt aan gewerkt (‘strijd tegen het terrorisme’…), maar de weerstand tegen oorlog is groot. Niet voor niets heeft de Europese Unie haar bestaansreden opgehangen aan de slogan ‘nooit meer oorlog’.
De vredesbeweging heeft met Oekraïne een belangrijke taak als we willen beletten dat het aantal oorlogen in de wereld blijft toenemen. Een ‘militaire oplossing’ voor de crisis in Oekraïne is er niet. (fs)