5 oktober 2015 – De opluchting in de internationale commentaren is voelbaar na het resultaat van de verkiezingen gisteren in Portugal. De lijst van de regerende coalitie van PSD en CDS onder premier Pedro Passos Coelho blijft de grootste. Ze zijn weliswaar hun absolute meerderheid kwijt, verliezen 28 zetels, en de meerderheid van de kiezers stemde links, maar er is leven na het toepassen van een keihard soberheidsprogramma onder voogdij van de troika. Dat is na de avonturen van de collega’s in Griekenland al een hele geruststelling. We zien zo de glimlach van Merkel bij het lezen van de ochtendkranten.

Verklaringen?

De uittredende regering kon profiteren van een licht herstel van de Portugese economie. Die groeide in 2014 met 0,9 procent (maar ligt nog een stuk onder het niveau van voor de financiële crisis van 2007). De werkloosheid daalde van 17,5 procent naar 12,4 procent (maar zowat een half miljoen beter opgeleide Portugezen emigreerden naar het buitenland). Het overheidstekort werd teruggebracht van 7,5 procent naar 3 procent, en sinds kort kan Portugal weer geld lenen op de financiële markten. Het zit dus niet meer in de greep van de troika. Met andere woorden: premier Passos Coelho kon een verhaal vertellen over het “einde van de tunnel”.

Rechts beroept er zich ook op dat  de Portugese export het goed doet. Nu is het aandeel van de export in de portugese economie al een tijdje aan het stijgen: van 26,7 procent in 2005 tot 31 procent in 2007, met een terugval naar 27,1 procent in 2009, en dan inderdaad weer een groei naar 34,3 procent in 2011 en 39,9 procent in 2014. Als je de dip ziet na de financiële crisis van 2007 kan je je wel afvragen of deze afhankelijkheid van de export een goede zaak is.

Volgens de sociaaldemocraten ligt de verklaring van het lichte economisch herstel in het herstel van de binnenlandse vraag. Die kreeg eerst harde klappen. In 2011 (aantreden van de rechtse regering) steeg de binnenlandse vraag nog met 1,9 procent, om in 2011 te zakken met 5,7 procent, in 2012 met 7,3 procent, en in 2013 met 2,5 procent. Maar in 2014 steeg ze weer met 2,1 procent, nadat het Grondwettelijk Hof de besparingen op de openbare pensioenen en weddes in overheidsdienst ongrondwettelijk had verklaard. Vandaar, volgens de sociaaldemocraten, het lichte groeiherstel.

Nu zijn er wel meer Europese landen die een amechtige groei kennen dank zij de zwakke euro, het geldpompen door de Europese Centrale Bank, en na een diepe economische val. In bange afwachting of de wereldeconomie uit het slop raakt of niet…

Wat er ook van zij: de levenskwaliteit van de doorsnee-Portugees is er behoorlijk op achteruitgegaan. Maar de sociaaldemocraten hebben daar niet van kunnen profiteren. De redenen liggen voor de hand. Het zijn de sociaaldemocraten die de troika hebben binnengehaald en het soberheidsbeleid hebben ingezet. Hun vroegere eerste minister Jose Socrates is ondertussen echter opgesloten op verdenking van corruptie en witwaspraktijken. Hun nieuwe leider, Antonio Costa, heeft een zwakke campagne gevoerd, waarbij hij zichzelf herhaaldelijk tegensprak over de vraag of en hoe hij de soberheid zou verderzetten.

Het hoeft dan ook niet te verbazen dat de uittredende premier, ondanks de electorale klappen, vrij zelfverzekerd uit de verkiezingen kwam en afstevent op een minderheidskabinet: hij riep de socialisten onmiddellijk op vanuit de oppositie de begroting goed te keuren, en zich te houden aan de Europese regels!

Links

De sociaaldemocraten moeten in Portugal een stevige concurrentie dulden op hun linkerflank.

De Communistische Partij, die in Portugal nooit een eurocommunistische draai richting sociaaldemocratie maakte, haalt 17 zetels (plus 1).

Het Bloco de Esquerda, in 1999 ontstaan uit de samenwerking van allerlei linkse krachten en lid van Europees Links, haalde zijn beste resultaat ooit: 10,2 procent en 19 zetels (plus 11).

Samen met de 85 zetels van  de sociaaldemocratie (plus 11) haalt links in Portugal 121 zetels, een absolute meerderheid. Maar gezien de koers van de sociaaldemocraten stelt deze meerderheid in de praktijk natuurlijk niets voor.

Maar “links van links” doet het dus goed, wat een reden te meer is om te volgen welke lessen zij trekken uit deze verkiezingen, en uit de ontwikkelingen in Europa na de Griekse crisis. (fs)

Bron: We haalden cijfers en andere informatie uit dit en dit artikel van Jamie Jordan.