29 september 2020 – Het Britse Conservatieve onderwijsdepartement onder minister Nick Gibb maakte verleden week richtlijnen bekend om scholen en leerkrachten in Engeland bij te staan bij hun aanpak van soms ‘gevoelige’ materie als relaties, gezondheid en seks. Zo wordt in herinnering gebracht dat leerkrachten zich moeten bewust zijn van materiaal op het internet dat niet geschikt is voor bepaalde leeftijden; “Vooral in het lager onderwijs moet u er zorg voor dragen dat kinderen niet blootgesteld worden aan te seksueel getinte inhoud.”

Maar er wordt merkwaardigerwijze ook gewaarschuwd voor inhoud die voor geen enkele leeftijdsklasse geschikt is en op geen enkele manier een Engels klaslokaal mag binnenkomen. Het gaat niet over vrije liefde of drugs, maar over ‘extreme politieke standpunten’ zoals verzet tegen het  kapitalisme. Ik citeer even uit het regeringsdocument:

“Scholen mogen onder geen enkel beding bronnen gebruiken die geproduceerd worden door organisaties die extreme politieke standpunten innemen. Dat is ook het geval als het materiaal op zich niet extremistisch is, want het gebruik ervan zou steun kunnen impliceren voor de betreffende organisatie. Voorbeelden van extreme politieke standpunten zijn onder andere: de publieke formulering van de wens om de democratie of het kapitalisme omver te werpen, of een eind te stellen aan vrije verkiezingen.”

In dit document, dat zo waarschuwt voor perversiteiten, worden echter geen perverse methodes geschuwd, zoals het oplijsten van een eerbaar politiek standpunt tussen verwerpelijke praktijken zoals racisme, antisemitisme en, nogal merkwaardig in deze context, … opposition to the right of freedom of speech. Een amalgaam maken, heet dat, een beproefde methode van het handboek voor demagogie.

Sommigen zullen er de handtekening in zien van het Brits nationalistisch conservatisme dat, nog maar pas de banden verbrekend met de Europese Unie, hoedster van de liberaal-democratische waarden, meteen waarden als pluralisme, tolerantie en vrije meningsuiting overboord gooit. Dan ziet men echter een en ander over het hoofd. Zegt het begrip Berufsverbot u nog iets? Duitsland, maar niet onder de nazi’s, niet tegen Joden, wel vanaf 1972 en tegen ‘radicalen’. Het heette dan ook de Radikalenerlass en maakte van duizenden linksen of zelfs maar progressieven ‘tegenstanders van de grondwet’ (‘verfassungsfeindlich’) die uit het onderwijs of de openbare dienst moesten ontslagen of geweerd worden. Het ging dus niet enkel over het weren van hun publicaties uit het onderwijs,zoals de Tories het willen, maar over het broodroven van wie zich niet volledig identificeerde met de ‘sociale markteconomie’ en haar liberaal politiek bestel. Bovendien werd de Radikalenerlass en het Berufsverbot niet gelanceerd door de Duitse versie van de Tories, de CDU/CSU, maar door een van de meest geëerde figuren van de Europese sociaaldemocratie: Willy Brandt en zijn SPD!

Of de Europese Unie in haar geschil met Groot-Brittannië dit Brits geval van ‘illiberalisme’ zal durven aan de kaak stellen is zeer de vraag. Het zou in ieder geval onverstandig zijn, want tegenover Johnsons toegeving dat hij in zijn Brexit-aanpak het internationaal recht misschien een beetje overtreedt staat de levensbedreigende overtreding van het humaan recht door het Europees migratiebeleid. (hm)