In de aanloop naar het komende ‘congres‘ (Vistalegre II) van het Spaanse Podemos dat afsluit op 11 en 12 februari in Madrid publiceerde Pablo Iglesias een interessant document, gebaseerd op gesprekken met een brede waaier militanten van Podemos. Dat document vind je hier, in het Spaans.

Het is een hartverwarmende tekst, al was het maar omdat op een open en eerlijke manier geschreven wordt over zwakheden van Podemos, en fouten die gemaakt werden, inbegrepen door Iglesias zelf.

Opvallend is de manier waarop gekeken wordt naar de volgende algemene verkiezingen in Spanje, normaal in 2020. Het document beschrijft hoe het politieke regime in Spanje dat volgde op de dictatuur van Franco, en dat gekenmerkt werd door de afwisseling aan de macht van de christendemocratische Partido Popular (PP) en de sociaaldemocratische PSOE, gebroken werd door de economische crisis, de opgang van sociale bewegingen, en de politieke doorbraak van Podemos en haar bondgenoten. Nu wordt gepoogd een nieuw politieke regime te installeren, waarbij ook de nieuwe rechtse formatie Ciudadanos een rol speelt, met gedoogformules van minderheidsregeringen, nieuwe vormen van autoritarisme, en gebaseerd op het voldongen feit van een samenleving sociaal kapot gemaakt door het neoliberaal beleid uit de vorige periode.

Als perspectief tegen dit regime stelt Iglesias voor naar 2020 te werken aan een tegenmacht, een alternatief, vanuit de organisatie en het verzet in de samenleving, met als doel tegen 2020 een andere meerderheid in Spanje aan de macht te brengen. Podemos en haar bondgenoten ziet hij niet als spreekbuis maar als onderdeel van deze maatschappelijke tegenmacht, ondergedompeld in de samenleving. Dit heeft allerlei gevolgen voor de manier waarop aan politiek wordt gedaan, de onderlinge verhoudingen in Podemos, enz.

Het valt op dat Iglesias dus niet het perspectief ontwikkelt van een eenheidsstrategie aan de linkerzijde, rond de as Unidos Podemos – PSOE. Integendeel, de sociaal-democratie maakt deel uit van het regime dat door een alternatieve meerderheid in 2020 van de macht moet verdreven worden. Het perspectief is niet links tegen rechts, maar de samenleving tegen de elites.

Toevallig las ik onlangs ook het document dat Katja Kipping en Bernd Riexinger, de  co-voorzitters van Die Linke in Duitsland, vorig jaar publiceerden in de aanloop naar het congres van Die Linke in mei 2016 in Magdeburg. In dat document wordt een balans gemaakt van de slechte electorale resultaten van Die Linke in drie deelstaatverkiezingen, en de doorbraak van de rechtspopulistische AfD. En kijk, dat document stelt vast dat de SPD en de Groenen deel uitmaken van het ‘systeem Merkel’, en dat Die Linke dus niet het perspectief moet ontwikkelen een ondergeschikte junior partner te zijn in een rood-rood-groene coalitie, maar in de samenleving moet organiseren om een alternatief te ontwikkelen tegen het regime belichaamd door Angela Merkel.

Zo trekt links in allerlei vormen conclusies uit de neoliberale ontaarding van de sociaal-democratie, zonder daarom te kiezen voor de ‘oppositie om de oppositie’, maar in een poging een nieuwe inhoud te geven aan de strijd om de macht, regeringsdeelname en maatschappelijke verandering.

Hartverwarmend is overigens ook hoe zowel het Duitse als het Spaanse document geen duimbreed toegeven aan racisme, xenofobie of afwijzen van vluchtelingen, en integendeel duidelijk maken dat links  het rechtse populisme enkel de pas kan afsnijden als het op het terrein van het racisme en de vreemdelingenhaat frontaal de confrontatie aangaat met rechts.