In een bijdrage op De Wereld Morgen reageert Francine Mestrum op het opiniestuk van Jan Blommaert over de Europese implicaties van het Italiaans no bij Renzi’s referendum.  “Het kan niet voldoende herhaald worden: dit referendum had niets, maar dan ook niets met de EU te maken”, schrijft Mestrum.

Ik stuurde volgende reactie naar De Wereld Morgen (het figuurtje krijgt u erbij, want dat lukt niet op DWM)

Francine Mestrum ziet niet dat het Italiaans referendum iets met de EU te maken heeft, en dat is logisch. Het is het gevolg van de manier waarop ze naar de EU kijkt. De EU is voor haar het meest ambitieuze politieke project van de tweede helft van de twintigste eeuw, het is het initiatief van visionairen die een sociaal vooruitstrevend, vredestichtend samengaan van de Europese volkeren voor ogen hadden in een poging om de beperkte horizon van de natiestaat naar een hoger samenwerkingsniveau op te tillen. De Europese Unie van vandaag heeft dan wel heel wat tekortkomingen, democratische en andere deficits, en het beleid dat vandaag gevoerd wordt is neoliberaal en moet veranderen. Maar dat is kwestie van krachtsverhoudingen. De meeste regeringen zijn nu rechts, maar eenmaal het EU-gebouw door meer progressieve krachten zal bewoond worden zullen we ook een meer progressief beleid zien.

Dit is de gedachtengang van Francine Mestrum, en van heel wat goedmenende mensen die hun wensen voor waarheid nemen. Voor hen is er enerzijds de EU met haar democratisch gekozen Parlement en de Commissie die min of meer als Europese regering fungeert, anderzijds de regeringen van de lidstaten, bijeenkomend in de Raad (van ministers, of van staats- en regeringsleiders) die dwarsliggen bij veel van de goede voorstellen van de post/supra-nationale EU. Dat die EU zelf een instrument is dat alleen rechtse regeringen kan dienen ontgaat deze brave mensen. De grondwet, of als je wil: het DNA, van de EU is eenzijdig neoliberaal, zoals verdragsrechterlijk vastgelegd in het Verdrag van Lissabon. Vanaf de eerste pagina staat dit document bol van de markt, de concurrentie en de belangen van het kapitaal. Wie hoopt dat andere meerderheden in Europa het kunnen amenderen tot iets progressiefs zal veel Methusalems moeten overleven. De Europese Unie functioneert met een ‘cliquet’: het systeem kan alleen naar rechts evolueren, de andere richting is verdragsrechterlijk  geblokkeerd.

Fabio Di Masi zit nog maar twee jaar in het Europees Parlement (voor Die Linke), maar hij zag wél het verband tussen Renzi’s referendum en de EU. In Junge Welt van 7 december antwoordt hij op de opmerking dat volgens de Duitse Groene Sven Giegold het referendum niets met de toekomst van de Euro te maken heeft:

“Werkelijk? Bij krimi’s hou ik mijn ogen ook vaak dicht. Toch komt er dan dikwijls iemand om het leven. De euro heeft Italië de nek omgedraaid, al vóór het referendum. Maar dat referendum was natuurlijk van groot belang voor de euro. Want de gemeenschappelijke munt, onder Duitse hegemonie, is onverenigbaar met de demokratie. Demokratie staat in de weg bij vermindering van lonen, pensioenen en overheidsinvesteringen. Bijgevolg zijn het de Italiaanse industrie en de Italiaanse lonen die er moeten aan geloven, of de euro.”

Wie dit inziet kan niets anders besluiten dan dat “een hele instelling en de hele EU” op de schop moet genomen worden, hoe zwaar dit verdict ook klinkt.

Als deelnemer aan de conferentie van Plan B in Kopenhagen waar Francine Mestrum naar verwijst moet ik overigens vermelden dat er daar vrij grote consensus was over de onmogelijkheid om een progressief beleid te voeren “binnen het huidig kader van de EU met zijn reactionaire verdragen”.

H. Michiel

Meer over de institutionele hervormingen die Renzi wilde doorvoeren vindt u in Italiaans referendum met Europese draagwijdte.