19 december 2023

In september 2020 deed de Europese Commissie haar voorstel voor een ‘nieuwe Europees asiel- en migratiepact’, een geheel van verordeningen over screenen; terugdrijven, spreiden van asielzoekers en migranten, maar ook het aantrekken van ‘talent’, enzovoort. Het moet “het vertrouwen van de burgers in onze capaciteit om migratie te managen herstellen”, aldus Commissievoorzitter von der Leyen. De Ministerraad en het Europees Parlement bepaalden hun standpunt over de Commissievoorstellen, en de drie instellingen voeren sindsdien (geheime) onderhandelingen in beperkte kring (‘triloog-overleg’) om tot een vergelijk te komen. Men wil nog voor het jaareinde een akkoord hebben, reden voor een ‘jumbo-triloog’ die gisteren (18/12) startte en misschien vandaag nog bezig is, en mogelijks de slotonderhandeling over het pact wordt. De Commissie zou immers nog vóór de Europese verkiezingen van juni 2024 willen uitpakken met een ‘succes’ op het omstreden gebied van het ‘migratiemanagement’.

EU-instanties hopen op een succes, maar mensenrechtenorganisaties en andere ngo’s vrezen voor humanitaire drama’s als de plannen doorgang vinden. De voorbije maanden waren er al heel wat alarmsignalen (zie bv. hier) maar ook nu nog, te elfder ure, dringen tal van organisaties aan op een

Fundamenteel andere aanpak. In een gemeenschappelijke open brief richtten ze zich gisteren tot de onderhandelaars met de dringende vraag naar “effectieve oplossingen, gebaseerd op bescherming en hulp, van het soort dat wordt geboden aan mensen die Oekraïne ontvluchten in plaats van financiële middelen te kanaliseren naar meer kampen, muren en bewaking”.

Hieronder volgt onze vertaling van de open brief, gevolgd door de lijst van ondertekenende organisaties en koepelorganisaties.

(Toegevoegd op 20 december: reactie Vlaams middenveld op het inmiddels goedgekeurde akkoord )

Open brief aan de onderhandelaars van de Europese Commissie,
het Spaanse voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie
en het Europees Parlement in de aanloop naar
de slotonderhandelingen over het EU-migratiepact

18 december 2023

Wij schrijven als bezorgde mensenrechtenverdedigers en als mensen die de grimmige gevolgen van politieke keuzes zien en ermee moeten omgaan.

Het EU-pact inzake migratie en asiel zal de mislukte aanpak uit het verleden weerspiegelen en de gevolgen ervan verergeren. Er bestaat momenteel een groot risico dat het pact resulteert in een slecht functionerend, duur en wreed systeem dat uit elkaar valt bij de implementatie, en dat kritieke kwesties onaangeroerd laat.

Als het Pact in zijn huidige vorm wordt aangenomen, zal het willekeurig gebruik van immigratiedetentie normaliseren, ook voor kinderen en gezinnen, het opstellen van rassenprofielen uitbreiden, ‘crisis’-procedures gebruiken om pushbacks mogelijk te maken en mensen terugsturen naar zogenaamde ‘veilige derde landen’ waar ze het risico lopen op geweld, marteling en willekeurige opsluiting.

Het zou ook een verraad betekenen van de geest van bestaande EU-werkzaamheden, zoals het EU-actieplan voor integratie en het EU-actieplan tegen racisme, waarin de intersectionele gevolgen van racisme en de specifieke kwetsbaarheid van migranten en vluchtelingen worden erkend. In zijn huidige vorm dreigt het pact discriminerende praktijken te bestendigen binnen de structuren die bedoeld zijn om rechtvaardigheid en bescherming voor iedereen te waarborgen.

We zijn ons er terdege van bewust dat politiek vaak draait om compromissen. Maar er zijn uitzonderingen, en mensenrechten kunnen niet gecompromitteerd worden. Als ze worden verzwakt, heeft dat gevolgen voor ons allemaal.

In plaats van financiële middelen te kanaliseren naar meer kampen, muren en bewaking, zouden de middelen moeten gaan naar het bieden van effectieve oplossingen, gebaseerd op bescherming en hulp, van het soort dat wordt geboden aan mensen die Oekraïne ontvluchten. Europa’s solidariteit en inzet voor mensenrechten kan niet worden bepaald door plaats van herkomst, ras, etniciteit of immigratiestatus.

We moeten onze opvang- en asielstelsels versterken, niet verzwakken, en mechanismen voorzien om de verantwoordelijkheid eerlijk te verdelen tussen de Europese staten. We hebben steun nodig – geen beperkingen – voor het redden van mensen op zee. We hebben meer, niet minder, toegang nodig tot rechtsbijstand, asiel, medische en sociale hulp voor mensen in nood. Grensbewaking die onze wetten overtreedt moet ter verantwoording geroepen worden. En we hebben meer veilige routes nodig voor mensen om zich veilig en menswaardig te verplaatsen, te werken en te vestigen.

We waren onlangs getuige van een waardige reactie vol medeleven voor ontheemden met de activering van de richtlijn tijdelijke bescherming. Dit getuigt van de beginselen van mensenrechten en bescherming die onze collectieve aanpak van deze hervormingen zouden moeten leiden. Het nieuwe pact moet deze waardige reactie weerspiegelen en erop voortbouwen in plaats van Europa in de tegenovergestelde richting te leiden.

Er zijn momenten waarop politieke keuzes het leven van mensen ingrijpend kunnen veranderen, ten goede of ten kwade. Vandaag is zo’n moment. We vragen u om leiderschap te tonen voor het rechtvaardige en barmhartige Europa waarin we allemaal willen leven.

Met vriendelijke groet,

• ActionAid International
• Amnesty International
• Association for Juridical Studies on Immigration (ASGI)
• Balkanbrücke
• Be Aware And Share (BAAS)
• Birlikte Yaşamak İstiyoruz İnisiyatifi / We Want to Live Together Initiative
• The Border Violence Monitoring Network (BVMN)
• Caritas Europa
• Centre for Legal Aid “Voice in Bulgaria“
• Civil initiative Infokolpa
• CNCD – 11.11.11.
• Collective Aid
• Churches´ Commission for Migrants in Europe (CCME)
• Divest Borders
• Dokustelle
• Equal Legal Aid
• Equinox Initiative for Racial Justice
• EuroMed Rights
• Europe Cares
• European Anti-Poverty Network (EAPN)
• European Lawyers for Democracy and Human Rights (ELDH)
• European Network Against Racism (ENAR)
• European Network on Religion and Belief (ENORB)
• Generation for Change CY
• Greek Forum of Migrants (GFM)
• Grenzenlose Wärme – Refugee Relief Work e.V.
• Habibi.Works (Soup and Socks, e.V.)
• I Have Rights
• Intereuropean Human Aid Association Germany e.V.
• International Rescue Committee
• Ivorian Community of Greece
• JRS Europe
• KISA – Action for Equality, Support, Antiracism
• La Cimade
• Legal Centre Lesvos
• Ligue des Droits de l’Homme (LDH)
• Love Without Borders
• Media and Migration Association (MMA)
• Mobile Info Team
• NLA (Northern Lights Aid)
• Oxfam
• Pikett Asyl
• Platform for International Cooperation on Undocumented Migrants (PICUM)
• ReFOCUS Media Labs
• Refugee Legal Support (RLS)
• Refugees in Libya
• Revibra Europe
• Samos Volunteers
• Save the Children
• SIEMPRE Belgium
• SOLIDAR
• S.P.E.A.K (Muslim Women Collective NL)
• Voices of International Students (VOIS Cyprus)
• Women’s Healthcare on the Move
• Yoga and Sport with Refugees