12 oktober 2019 – Brexit heeft binnen Europees links over het algemeen een slechte naam, want verbonden met die van figuren als David Cameron, Nigel Farage, Theresa May en Boris Johnson. Onder de zeldzame linkse pleitbezorgers voor een uitstap uit de EU moet de Grieks-Britse politoloog en militant Costas Lapavitsas vernoemd worden, die sinds jaar en dag verdedigt dat een programma van progressieve economische hervormingen onmogelijk is binnen het kader van de Europese verdragen 1. Daarmee gaat hij in tegen de strategie van Labourleider Jeremy Corbyn, die opkomt voor een blijvende douane-unie en een nauwe band met de Europese eenheidsmarkt. Er wordt daarbij vaak verwezen naar Noorwegen, een Europees land dat geen lid is van de Europese Unie, maar wel toetrad tot de Europese Economische Ruimte (European Economic Area, EEA).
Maar die Europese Economische Ruimte is niet zomaar een douane-unie, maar legt ook het hele keurslijf van neoliberale verplichtingen op ter vrijwaring van de ‘vrije markt’. Eén van de gevolgen is dat er voor het reizigersvervoer per spoor concurrentie moet zijn, zoals vastgelegd in het ‘vierde spoorwegpakket’ 2. Daartegen protesteerden de Noorse spoormannen op 9 oktober met een staking van twee uur, waarbij verdere acties aangekondigd werden voor 31 oktober. Linkse Brexiteers in Groot-Brittannië hebben daar uitvoerig naar verwezen.
De kwestie illustreert dat Lapavitsas en medestanders fundamenteel gelijk hebben als ze stellen dat een project van progressieve sociaal-economische hervormingen niet verenigbaar is met de EU-verdragen. Daar volgt wel niet automatisch uit dat een linkse regering eerst uit de EU moet stappen alvorens een begin gemaakt kan worden aan een links project. Hierover ontspon zich een interessante discussie tussen de linkse Ierse politoloog Andy Storey en Costas Lapavitsas; zie bv. Storeys Navigating the Brexit Strait en een uitvoerig antwoord van Lapavitsas, Learning from Brexit. (hm)
Voetnoten
- Zie bv. zijn The Left Case Against the EU.
- Zie bv. Ander Europa, EU liberaliseert reizigersvervoer per spoor