3 april 2023 – Het stikstofbeleid in Nederland wordt versneld vertraagd. Al begrijpen sommigen dit anders. Volgens hen wordt het vertraagd versneld. Kortom: voorlopig gebeurt er niets. Misschien worden pogingen gedaan piekbelasters vrijwillig uit te kopen, maar die piekbelasters hebben al laten weten niet geïnteresseerd te zijn. Er wordt dus de facto een pauze ingelast. Zo kunnen we de besluiten samenvatten die het Nederlandse kabinet trok uit de verkiezingsuitslag van de Provinciale Staten. Maar zo wilde premier Mark Rutte het niet noemen. Hij zei met een uitgestreken gezicht: “We gaan juist versnellen”. Dinsdag debatteert de Tweede Kamer hier over.

Het kabinet wil afwachten welke plannen de provincies maken over het stikstofbeleid. Die plannen moeten klaar zijn voor de zomer. Maar in de recente verkiezingen werd de BoerBurgerBeweging (BBB) in elke provincie de grootste. Zij zijn nu aan zet om coalities te smeden. In sommige provincies wordt dat rechtsom geprobeerd, in andere linksom. De BBB heeft al duidelijk gemaakt dat het sowieso niet de bedoeling is wat betreft stikstof toegevingen te doen: geen verplichte uitkoop van piekbelasters, geen halvering van de uitstoot tegen 2030, mikken op technologische oplossingen, en in elk geval rustig aan zonder dwang… Als de provincies al met plannen komen zullen die dus geen uitvoering geven aan de kabinetsdoelstellingen, al is dat voor een ondergeschikt bestuur in principe de bedoeling.

In juli zijn we dan weer enkele maanden verder. De christendemocratische coalitiepartner CDA heeft aangekondigd dat zij dan een heronderhandeling wil van het coalitieakkoord over stikstof. D66, ook in de regering, dat het sterkst vasthoudt aan de afspraken, heeft gereageerd dat het CDA dit natuurlijk mag vragen, maar dat dit niet betekent dat zij daarin meegaan.

Een brief uit Brussel

Verleden week kreeg het kabinet een brief van Virginijus Sinkevicius. In de brief schreef Sinkevicius dat het kabinet niet mag treuzelen met het stikstofbeleid. Nu is deze Litouwer de Eurocommissaris bevoegd voor Milieu, Oceanen en Visserij. Hij schreef de brief niet zomaar uit persoonlijke naam. Over stikstof zijn Europese afspraken gemaakt, vastgelegd in een Europese wet, de NEC-richtlijn (NEC staat voor National Emission Ceilings, nationale uitstootplafonds).

De brief verklaart waarom Mark Rutte een vertraging als een versnelling probeerde in te pakken. Hij moet denken aan zijn Europese geloofwaardigheid.

Zo wordt de stikstofcrisis een interessante proef voor de werking van de Europese democratie. Het is niet helemaal duidelijk waar de publieke opinie in Nederland nu staat: wat denkt de meerderheid, wat denken de partijen, wat denken de partijen echt… Maar de verkiezing voor de Provinciale Staten wordt zeker breed ervaren als een afwijzing van het gevoerde stikstofbeleid. Dan komt daar dus een brief uit Brussel dat de koers zonder meer moet worden aangehouden. De brief was maar een A4tje, duidelijk bedoeld om na de verkiezingen voor de Provinciale Staten de puntjes op de i te zetten. Toch zei de bevoegde Nederlandse minister dat zij meer tijd nodig had om de inhoud van de brief te bestuderen. (Frank Slegers)