10 december 2024 – Niet eerder sinds het eind van de Tweede Wereldoorlog stonden oorlog en oorlogsdreiging zo hoog op de agenda als vandaag. Een krachtige vredesbeweging wordt daardoor belangrijker dan ooit. De kracht ervan is niet alleen grote mobilisaties te kunnen op gang brengen, maar ook juiste inzichten te ontwikkelen en te verspreiden over wat er in de wereld aan het gebeuren is.

Dat is wat een kleine informele groep Duitsers met verschillende politieke achtergrond hebben gedaan via de verspreiding van een discussietekst (12 blz), in Engelse vertaling getiteld “Peace policy for the world of the 21st century”. [Oorspronkelijke Duitse tekst hier].

De grote helft van het document is gewijd aan een analyse van de veranderingen van het internationaal systeem zoals we die vandaag meemaken. Kort samengevat: de Verenigde Staten blijven een supermacht, maar zijn hun hegemonische positie in dit systeem aan het verliezen. China heeft zich ontwikkeld tot een tweede supermacht, en Rusland streeft ernaar opnieuw grootmacht te worden. In die nieuwe constellatie willen ook de opkomende landen van het Zuiden zich een plaats veroveren. We evolueren naar een multipolaire wereld zonder hegemonisch centrum. De Europese Unie zou zich ook als grootmacht willen opwerpen, maar het verschil tussen ambitie en realiteit is wel erg groot. De geopolitieke onafhankelijkheid van de EU wordt bovendien beperkt door de inbedding in de NAVO.

Ook de interne verhoudingen binnen de Europese Unie komen aan bod: de verschuiving van het politiek centrum van het westen naar het oosten, de Duitse hernieuwde militarisering, de dalende betekenis van de ‘as’ Frankrijk-Duitsland, enz.

Een aantal problemen binnen de vredesbeweging komen ook aan bod. Er moet bijvoorbeeld voor uitgekeken worden om niet het slachtoffer te worden van de argumentaties die grootmachten gebruiken. Het Westen werpt zich op als de verdediger van democratie en mensenrechten, en verantwoorder zelfs interventies mee. Moskou van zijn kant stelt de inval in Oekraïne voor als een ‘bevrijding van het fascisme’. De vredesbeweging moet ook het gebruik van dubbele standaards door de grootmachten doorprikken. Morele standpunten zijn slechts geloofwaardig voor zover er geen partijdigheid mee gemoeid is.

De discussietekst eindigt met enkele praktische kwesties binnen de vredesbeweging. Beschuldigingen van ‘anti-Amerikanisme’, ‘Poetin-vriendje’, ‘anti-semitisme’ kunnen alleen maar verhinderen dat er een ernstig debat gevoerd wordt. Vredespolitiek moet ook weerwerk bieden tegen de diabolisering door overheden van een tegenstander, wat altijd gebeurt om een agressieve politiek kracht bij te zetten. Het is daarom belangrijk dat er binnen de vredesbeweging voldoende expertise bestaat om niet afhankelijk te zijn van de officiële discours.

“Peace policy for the world of the 21st century” is een voortreffelijke debattekst die we iedereen kunnen aanraden. (hm)