De Belgische nationale ‘loodgieter’ en oud-premier Jean-Luc Dehaene had ongetwijfeld gesmuld van het plan dat de voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk onlangs bekend maakte. Tusk wil een Brexit, een uittreden van Groot-Brittannië uit de Europese Unie, voorkomen. Daarom onderhandelde hij dit plan met de Britse premier David Cameron die over het lidmaatschap van de EU in zijn land een referendum gaat organiseren. Het plan antwoordt op een aantal voorwaarden van Cameron om in dat referendum campagne te voeren voor het behoud van het Britse lidmaatschap. Op 18 en 19 februari spreekt een Europese Top zich uit over het plan-Tusk.

Ongelofelijke constructie

Het plan Tusk is een ongelofelijke combinatie van ondoorzichtige constructies en politieke schijnheiligheid. We illustreren dat door in te gaan op één van de vier luiken van het plan.

Volgens het plan krijgt Groot-Brittannië een ‘noodrem’ om een aantal sociale voordelen van werknemers afkomstig uit andere EU-landen af te nemen, wanneer een te grote instroom van deze werknemers de financiële houdbaarheid van de Britse sociale zekerheid ondermijnt.

Ten eerste is de ‘houdbaarheid van de sociale zekerheid’ een drogreden. Eigenlijk wil Cameron tegemoet komen aan groeiende vreemdelingenhaat. De rechtse UKIP is er immers in geslaagd de sociale onzekerheid van vele Britten onderaan de maatschappelijke ladder te keren tegen de grote instroom van goedkope werkkrachten uit Oost-Europa. Die Polen en anderen werken aan lage lonen, en hebben daarom, net als slecht betaalde Britse werknemers, recht op een aantal voordelen: belastingvermindering, huursubsidies, en dergelijke. Het zijn voordelen die het de werkgevers mogelijk maken lage lonen te betalen. In het Britse jargon heten dit “in work benefits” (sociale voordelen voor werkenden). Cameron beweert dat het beperken van dit soort voordelen voor nieuwkomers uit de EU de instroom van goedkope arbeidskrachten uit Oost-Europa zal afremmen, en wil met deze belofte UKIP-kiezers terugwinnen. Met de financiële houdbaarheid van de Britse overheidsfinanciën heeft het niets te maken.

Maar officieel gaat het dus om die houdbaarheid, en de Britten mogen de ‘noodrem’ maar gebruiken als een meerderheid in de EU erkent dat er wel degelijk een noodtoestand is. Voor die erkenning moeten dus criteria worden gefabriceerd. Zoals een Oost-Europese deelnemer aan een topconferentie van ambtenaren en sherpa’s over het plan zich afvroeg: welke zijn de criteria, en hoe worden die gewogen. Die liggen inderdaad nog niet vast. Maar dat heeft de Europese Commissie er niet van weerhouden urbi et orbi te verklaren dat Groot-Brittannië aan de (onbestaande!) criteria voldoet, en wel vanaf nu onmiddellijk! Hier breekt de nood letterlijk de wet…

Overigens kan je dergelijke ‘noodrem’ niet voor één enkele lidstaat invoeren, dus wordt hij meteen voor elke lidstaat ingevoerd. Ja, ook wij in België en Nederland krijgen dergelijke noodrem, met dank aan Cameron! Tenminste, indien de Britten in het referendum beslissen bij de EU te blijven. In het andere geval is de kans groot dat gans deze klucht wordt afgeblazen. Met andere woorden: de Britten gaan in hun referendum de facto ook beslissen of wij in België en Nederland dergelijke noodrem krijgen…

De ironie van het verhaal is dat Britse kritiek op de Europese Unie dikwijls gebeurt onder de vlag van de strijd tegen de bureaucratie en het gekonkelfoes in Brussel. Wel, met het plan-Tusk neemt het gekonkelfoes ook voor Brussel ongekende afmetingen aan. Alles werd maandenlang achter de schermen bedisseld, waarbij zelfs regeringen van lidstaten in het ongewisse werden gelaten (niet allemaal natuurlijk). Nu werd het voorstel bekendgemaakt, en amper twee weken later zal een vergadering van staatshoofden en regeringsleiders een beslissing nemen die dan definitief en onherroepelijk zal blijken!

Heel wat ‘details’ moeten nog worden ingevuld: geldt de noodrem enkel voor nieuwe inwijkelingen? Over welke sociale voordelen gaat het? Hoelang mogen die voordelen worden ingehouden? Moet de inhouding geleidelijk worden afgebouwd? Maar hoe je het ook draait of keert: het plan-Tusk voert een discriminatie in tussen EU-burgers die haaks staat op basisprincipes van de EU. Tusk hoopt hiermee weg te komen door zich te beroepen op een vaag artikel in de Europese Verdragen over ‘uitzonderlijke toestanden’. Als Europese rechters zich hier ooit over uitspreken is het Britse referendum sowieso al achter de rug… Regels gelden in Europese blijkbaar enkel voor de Grieken!

Hoe komen ze er mee weg?

In wat voorafgaat hebben we maar één van de vier luiken van het plan-Tusk belicht. Toch rijst nu reeds de vraag: hoe krijgen ze het gedaan? Hoe is het mogelijk dat een dergelijk misbaksel waarbij overduidelijk een discriminatie wordt ingevoerd van EU-burgers uit Oost-Europa allicht vrij moeiteloos Europees beleid wordt? Drie factoren spelen zeker mee.

De eerste is dat een deel van de publieke opinie in Europa allicht denkt: die Cameron doet tenminste iets tegen oneerlijke loonconcurrentie.

De tweede is het Atlantisch bondgenootschap. Na de val van de muur was een andere keuze mogelijk: een Europese as met Rusland, dat per slot van rekening een Europees en nu kapitalistisch land was, rijk aan grondstoffen en kernwapens. De Europese elites verkozen echter hun plaats in de wereld te verzekeren in de schaduw van de Verenigde Staten, ín het kader van het Atlantisch bondgenootschap (het ‘vrije Westen’). Vandaar de agressieve politiek tegen Rusland, dat dan weer antwoordt met Putin.

Dit is geen zwart-wit-verhaal: terwijl Obama de Amerikaanse militaire aanwezigheid in Oost-Europa opvoert pleit Horst Seehofer, de leider van de Christendemocratische CSU in Beieren, na een bezoek aan het Kremlin, voor het opheffen van de sancties tegen Rusland.

Maar de Atlantisch as moet dus stevig verankerd worden in de EU, en daarvoor hebben de Polen de Britten nodig. Om de Britten aan boord te houden mogen wat Poolse werkers worden opgeofferd.

De derde reden is dat de sociaaldemocraten zullen laten begaan. Off the record zal te horen zijn dat een Brexit in deze moeilijke tijden een dodelijk gevaar betekent voor gans de Europese constructie, en dus ten allen prijze moet worden vermeden. Voor een links publiek zal men er aan toevoegen dat met Jeremy Corbin zo ook de Europese linkerzijde wordt versterkt. In naam van het “redden van Europa” wordt dan aanvaard dat de Europese Unie discriminatie legaal maakt van Europese werknemers met de laagste lonen. Het zoveelste glijdend vlak in naam van de luchtspiegeling van een sociaal en democratisch Europa!