door Herman Michiel
9 juli 2024

Er zijn recent een aantal electorale resultaten behaald die terecht als linkse successen mogen bestempeld worden. In Frankrijk kon het ‘Nouveau Front Populaire’ voorkomen dat het uiterst rechtse Rassemblement National zich kon opwerpen als de grote overwinnaar bij Macrons stunt-verkiezingen, terwijl Labour-leider Keir Starmer zijn intrek kan nemen in Downing Street 10 als nieuwe Britse premier nadat Labour een verpletterende electorale nederlaag bezorgde aan de Tories. Maar kan men bijvoorbeeld zoals La Repubblica spreken over de verkiezingsuitslag van zondag als een ‘Franse Revolutie’, of zoals The Guardian  over de Labour overwinning als ‘een historische overwinning’ die een ‘nieuwe dageraad’ aankondigt voor Groot-Brittannië? Is het aannemelijk dat, zoals de voorzitter van de Europese Linkse Partij Walter Baier het formuleert, het Franse Front Populaire niet alleen de aanval van radicaal rechts kan afslaan, maar ook een nieuw hoofdstuk kan inleiden van sociale en ecologische vooruitgang in Frankrijk en Europa?

Dat de samenwerking tussen linkse en ‘progressieve’ partijen rond tactische objectieven zoals het blokkeren van de weg voor Le Pen succesvol kan zijn is op 7 juli duidelijk bewezen, en moet elke democraat verheugen en democratische politicus inspireren. Het is een aanpak die, analoog aan een cordon sanitaire zoals het in België tot nog toe met succes is toegepast voor het Vlaams Belang, haar vruchten kan afwerpen. Dat de Nederlandse burgerlijke partijen niet meer bereid waren tot een dergelijk cordon zien we nu in het resultaat: een diep-rechtse regering die plaats biedt aan extreemrechts.

Maar tactiek is geen strategie, en een intelligente aanpak van het kiessysteem om extreemrechts buiten de politieke macht te houden belet niet dat een groot deel van de kiezers voor extreemrechts zal blijven kiezen. De score van 33% voor Le Pen’s Rassemblement National in de eerste ronde (die in tegenstelling tot de tweede een weerspiegeling is van de werkelijke politieke verhoudingen) zal niet wegsmelten door electorale constructies, evenmin als de populariteit van het Vlaams Belang wegsmelt door het cordon sanitaire. Dat hoger, strategisch doel vereist een ander beleid dat, op langere termijn, het gras wegmaait voor de voeten van de demagogen. Dat is waar het schoentje wringt, want de ‘democratische’ centrumpartijen zijn nergens in Europa bereid om een dergelijk akkoord aan te gaan, vergroeid als ze zijn met hun neoliberaal beleid.

Om die reden is het uiterst twijfelachtig of Walter Baiers hoop op ‘een nieuwe hoofdstuk van sociale en ecologische vooruitgang in Frankrijk en Europa’ ingeluid werd met het succes van het Front Populaire. Voor de PS en de Verts was het aanhaken van hun electoraal karretje aan dat van sterkhouder Mélenchon’s France Insoumise eerder een kwestie van politiek voortbestaan dan het inluiden van een nieuw tijdperk. Er werd een progressief manifest goedgekeurd, maar dat is duizend keer eenvoudiger dan een progressief beleid voeren. Bovendien wordt Mélenchon  geen eerste minister, en het relatief goede resultaat van de partijen rond Macron zal een verderzetting van zijn asociaal beleid betekenen. Denkt men nu werkelijk dat opportunistische partijen als de PS hun verleden van tientallen jaren neoliberale steun achter zich gelaten hebben ?

Laat het ons nog kort over het Britse Labour hebben, dat – godzijdank – de verfoeilijke Tories kon uit het zadel wippen. Maar dat is meer het gevolg van het onvoorstelbaar wanbeleid van die Tories dan van een aantrekkelijk project door Labour naar voren geschoven. Integendeel, de geridderde voorzitter Keir Starmer deed het rechtse establishment het plezier om de consequente voorvechter van sociale hervormingen Jeremy Corbyn als antisemiet en ondeugdelijke utopist uit de partij te zetten. Labour onder Keir Starmer is voor het Brits kapitaal de betere optie dan de onbekwame Tories.

Wie een geslaagde tactiek uitroept tot strategische formule begaat een strategische fout van jewelste.