17 juni 2021 – Duitsland is zowat de enige EU-lidstaat waar klachten aan bod komen over de strijdigheid van Europese initiatieven of wetten met de Duitse grondwet. Zulke klachten worden dan behandeld door het Duits grondwettelijk Hof, het Bundesverfassungsgericht. De geschillen hebben altijd als achtergrond dat “in de hiërarchie der wetten, de Europese rechtsnormen primeren”. Ik heb in een vroegere bijdrage eraan herinnerd op welke wankele basis dit principe berust; het is nooit formeel door de lidstaten en hun parlementen  goedgekeurd, en kan zich enkel beroepen op uitspraken van het Europees Hof van Justitie. Een potsierlijk geval dus van een rechter die oordeelt over een zaak die hemzelf betreft.

Nu zijn dergelijke klachten in Duitsland tot nog toe uitgegaan vanuit de rechterzijde van het politieke spectrum. De meest recente klacht ging over de juridische toelaatbaarheid van de opkooppolitiek van de Europese Centrale Bank, die volgens klagers (die vaak in AfD-kringen gesitueerd worden) het EU-recht schendt door overheidsobligaties op te kopen en dus een ‘gemeenschappelijke schuld’ binnen de Unie aan te gaan. Voor zowat de hele Duitse politieke klasse is een Europese  ‘Schulden-Union’ de ultieme nachtmerrie.

Maar vandaag wordt dit Bundesverfassungsgericht dus een heel andere kwestie voorgelegd, en uit een heel andere hoek.  Die Linke stelt dat het  8 miljard € zware Defensieagentschap geld uit het Europees budget ter beschikking stelt van militaire projecten, wat door de Europese verdragen uitdrukkelijk verboden is. De EU heeft deze inbreuk tot nog toe goedgepraat door te stellen dat het gaat om ‘industriële politiek’, maar Die Linke wil zich bij deze truuk niet neerleggen. Ze liet daarvoor een juridische studie uitvoeren. en op 16 juni legde de partij haar klacht neer bij het Hof in Karlsruhe. De vraag is of de Duitse overheid ertoe kan gebracht worden om de kwestie voor te leggen aan het Europees Hof van Justitie; andere partijen (individuen, organisaties, bedrijven die zich benadeeld voelen…) moeten immers een belang kunnen voorleggen.

Er is weinig kans dat een EU-creatie als het Defensieagentschap langs juridische weg zal opgeheven worden, maar de klacht kan wel ‘munitie’ zijn voor de vredesbeweging en de antimilitaristische politieke partijen. (hm)