Waarom en hoe in actie komen tegen het Europa van de bankiers en de multinationals?

Ik ben het eens met de redenen om zich te verzetten en te mobiliseren die mijn collega’s aangegeven hebben. De toestand in Europa is ernstig, en op korte termijn zal ze nog verergeren. Men zegt ons dat “de eenheidsmunt en de Europese integratie in gevaar zijn”. Beste vrienden, beste collega’s, niet alleen een eenheidsmunt en een politiek proces zijn in gevaar: de welvaart en de sociale bescherming zijn in gevaar in elk van onze landen, de vrede en de democratie zelf zijn in gevaar door het nationalisme en racisme dat gevoed wordt door deze crisis.

Ik ben het volledig eens met Paul, en ik zal daarom zijn argumentatie niet herhalen. Ik zal u andere redenen aanhalen om te mobiliseren, complementaire redenen die me dunkt ook belangrijk zijn.

1.-
Wij moeten in actie komen omdat we in een zeer rijk land en een zeer rijk Europa wonen, die ruimschoots zouden volstaan om een gedeelde welvaart te garanderen: goed leven, in veiligheid, met huisvesting voor alle families, basiszekerheden, goede voeding, ontspanning en cultuur, gegarandeerd recht op onderwijs, op gezondheid, op fundamentele gemeenschappelijke goederen. Dat is vandaag mogelijk, en in ruime mate.

Men spreekt van crisis, maar het Bruto Binnenlands Product beloopt in België meer dan 350 miljard euro: dat betekent dat de hoeveelheid rijkdom  geproduceerd per jaar (het gaat hier niet over de geaccumuleerde stock aan producten, maar wat er jaarlijks aan toegevoegd wordt) meer dan 30.000€ bedraagt per Belg, zuigelingen en ouderlingen meegeteld!  Dat is dubbel zoveel als de drempel (ongeveer 15.000 $ per persoon per jaar) waarboven de vermeerdering van de rijkdom niet echt méér welzijn voortbrengt.

Dat is dus twee keer goed nieuws voor de prijs van één:

• Wij zijn zeer rijk : het kapitalisme heeft er nood aan ons te doen geloven in een ideologie van de schaarste, van het tekort : er zijn niet genoeg jobs, niet genoeg scholen, niet genoeg dokters. Binnenkort waarschuwt men ons nog dat er niet genoeg plaats is voor iedereen op het kerkhof !!  Dit zogezegd tekort is geen fataliteit, en we zijn niet verplicht daar geloof aan te hechten en ons schrik te laten aanjagen.

• En we zijn niet verplicht ons als verstokte aanhangers van ‘groei’ op te stellen. Groei stelt meer problemen dan oplossingen. Het is in ieder geval niet door minder te werken en minder te produceren dat onze noden minder bevredigd zouden worden.

Het is duidelijk dat in dat geval de verdeling anders zal moeten verlopen…

2.-
En dat is een tweede reden om in actie te komen : wij zijn de erfgenamen van (en dus ook de verantwoordelijken voor) een buitengewoon sociaal patrimonium, dat bewijst dat een rechtvaardiger verdeling mogelijk is. In elk (West-)Europees land hebben generaties arbeiders een sociaal systeem op poten gezet :

–          Sociale Zekerheid
–          Arbeidsrecht en vrije onderhandelingen
–          Openbare diensten (gebaseerd op een progressieve belasting)
–          Verplicht openbaar onderwijs

Dat zijn de basisinstrumenten voor een « rechtvaardige » verdeling van de rijkdom.  U zult me natuurlijk zeggen dat men het merendeel van deze instrumenten aan het kapotmaken is, in België en in alle Europese landen, gedurende de 30 jaar van “liberale contrarevolutie” en nog brutaler sinds de crisis van 2008 .  Toch is de strijd om deze middelen te bewaren, te versterken en te herstellen minder moeilijk dan wanneer we van nul zouden moeten vertrekken.

3.-
Een derde reden : we hebben historisch gezien een unieke toegang tot kennis, cultuur, communicatiemogelijkheden. Het is natuurlijk juist dat de wetenschap kan gebruikt worden om schadelijke stoffen of steeds gevaarlijker wapens te produceren, of kerncentrales die gegarandeerd risicoloos zijn .. tot ze ontploffen. Maar de wetenschap helpt ons ook om de wereld te begrijpen en te veranderen. Internet kan een marketing-instrument zijn, kan ons tot slaafse consumenten verlagen; maar via Internet kun je ook mediaberichten natrekken… of een gedicht van Jacques Prévert terugvinden :

Le temps perdu

4.-
Een vierde reden : we leven in het tijdperk van de democratie en de gelijkheid. Het klopt dat deze idealen nergens werkelijkheid zijn, en er in onze landen zelfs op achteruit gaan. Maar met Victor Hugo moeten we erin geloven dat “de geschiedenis al evenmin op haar passen terugkeert als een stroom bergopwaarts voert”. Het streven naar gelijkheid en democratie is een gemeenschappelijk goed geworden – ook in het Oosten en het Zuiden. Ook tussen mannen en vrouwen. Zeker, de vrouwen blijven minder betaald worden, terwijl ze méér werken ; en ze zijn nog steeds het slachtoffer van fysiek en moreel geweld. Maar de wet, en het “gezond verstand” zeggen vandaag  dat dergelijke behandeling onaanvaardbaar is ; de macho’s moeten zich, net zoals de racisten, verstoppen, en hun onderdrukkend gedrag met pseudo-redenen verantwoorden. Je kunt een afkeer hebben van hun hypocrisie, maar denk eraan dat hypocrisie een eerbetoon is van de ondeugd aan de deugd. Zij die profiteren van ongelijkheid kunnen nog steeds hun gang gaan,maar ze hebben het gelijk niet meer aan hun kant. En als we de indignados van de Puerta del Sol horen eisen  « Démocracia Real Ya ! », kan men dat op twee manieren bekijken : gedeprimeerd (« de echte democratie is verdwenen »), of begeesterd : er was in Spanje of elders niet méér democratie 30 jaar geleden, 60 jaar geleden, 200 jaar geleden…; er is vandaag gewoonweg meer aspiratie naar echte democratie, men is veeleisender geworden op dat gebied, en dat is goed nieuws.

Hoe kunnen we dan in actie komen ?

• Vooreerst door erin te geloven dat het mogelijk is een wereld tot stand te brengen van gedeelde welvaart, van echte vrijheid en van gelijkheid. Dat het mogelijk is tijdens ons eigenste leven. Een andere wereld is mogelijk, maar ons streven is er niet op gericht om goed te leven in die « andere wereld ». Een andere wereld is mogelijk, maar die bevindt zich binnen deze wereld ! Een triestige militant is maar een povere militant, en als we voor onszelf en de anderen geen begeesterende vooruitzichten hebben, zullen we niemand achter ons krijgen.

• Vervolgens door vanaf nu reeds alles tot stand te brengen wat het systeem ons niet onmogelijk maakt, bij onszelf, in ons gezin, in onze samenlevingsverbanden : minder werken voor wie te veel werkt (ik heb het hier niet over militant werk !) , minder producten van kapitalistische makelij consumeren en meer ruilen, meer zelf maken ; zich informeren en zich vrijelijk en samen met anderen uitspreken ; weigeren te geloven in de permanente indoctrinatie door de macht, en vooral in het onvermijdelijke daarvan.
• Door zich écht te informeren : zich informeren, daar kruipt werk in ! Dat vergt soms wat geld, en altijd vergt het tijd en inspanning. Dat is iets heel anders dan het TV-journaal bekijken!
• Door zich te engageren in organisaties : niet als een schaap in een kudde of als een soldaat  in het leger, maar als vrije en kritische individuen die weten dat zonder organisaties en zonder collectieve rechten, er niets overblijft van de fundamentele vrijheden, ook niet voor de zogezegd « onafhankelijke » individuen. Binnen zes maanden zijn er Sociale Verkiezingen: in mijn vakbond, net zoals in die van Guy of Paul, zullen we duizenden nieuwe kandidaten ontvangen. We hopen dat ze veeleisend zullen zijn tegenover hun organisatie, dat ze om duidelijkheid en samenhangendheid vragen, met een kritisch vertrouwen.
• Door fier te strijden voor correcte lonen : experten die in drie maanden zoveel verdienen als een arbeider in heel zijn leven vertellen ons dat er soberheid nodig is, dat de vakbonden moeten redelijk zijn, dat er nog andere dingen in het leven zijn (en in het sociaal overleg) dan het loon. “Geld maakt niet gelukkig”, lijken ze te suggereren; dat ze het dan zelf teruggeven!
  De echte reden voor de crisis van 2008 is in laatste instantie niet de subprime-kwestie of de andere bandietenstreken van het financiële wereldje, maar wel de onrechtvaardige verdeling van de rijkdom in de laatste dertig jaar: steeds meer voor de winsten, steeds minder voor de lonen.
  En ik moet eraan toevoegen dat looneisen ook kunnen en moeten vertaald worden in collectieve arbeidsduurvermindering zonder loonverlies.

• Door een doordachte keuze van onze strijd : er zijn duizenden zaken waarvoor we kunnen strijden, in de wijken, de bedrijven, op het vlak van cultuur en informatie; we moeten de strijd coordineren – ik kom er binnen een minuut op terug – maar we moeten ook weten dat er verkeerde zaken zijn. In het bijzonder mogen we niet in de valstrik trappen die sociale conflicten vermomt in nationale conflicten. Er is geen “Griekse crisis” en geen “Portugese crisis”: er is een crisis van het kapitalisme die de samenleving kapot maakt in Griekenland, in Portugal, enz. Het probleem is niet de Roms, de migranten, de concurrentie van Roemeense of Poolse arbeiders; er zijn geen illegalen op aarde, en er zijn geen specifieke belangen van de Waalse, Brusselse of Vlaamse arbeiders : er is alleen een poging van het kapitalisme om ons tegen elkaar op te zetten om ons zo beter te kunnen uitbuiten, ons allemaal.Er is geen syndicalisme die naam waardig zonder inzet tegen het machisme, tegen het racisme en voor het internationalisme.
• Door ons duidelijk uit te spreken over de schulden: niet de volkeren hebben de de schuld veroorzaakt, maar 25 jaar fiscale cadeaus aan de bedrijven en de grote vermogens, in de mate dat vandaag de dag alleen nog maar de simpele werknemer belastingen betaalt ; vervolgens de overname door de Staten drie jaar geleden van de schulden van de banken die gespeculeerd hadden met het geld van de werknemers. We moeten het grootst mogelijke front maken rond het volgende principe : het afbetalen van deze schulden (die wij niet gemaakt hebben) kan nooit voorrang hebben op onze fundamentele rechten, waaronder het recht op onderwijs, op gezondheid, op openbare diensten. Als de neoliberale gekte ons verplicht te kiezen tussen het heronderhandelen  van bepaalde schulden of het volk uithongeren ten behoeve van de banken, dan moet er maar heronderhandeld worden.

• Tenslotte, geachte collega’s, beste vrienden, moeten we actievormen uitdenken die ons zouden toelaten schrik aan te jagen, aan onze regeringen en aan M. Barroso. De vakbonden vertegenwoordigen in Europa tientallen miljoenen arbeiders; ze organiseren van tijd tot tijd een euro-manifestatie, en dat is een goede zaak. Maar dat zal nooit volstaan! Als we de politieke oriëntatie in Europa werkelijk willen veranderen, dan kunnen we tot betogingen oproepen waar de mensen te voet naartoe kunnen, of met de fiets, de tram of de trein, maar niet met het vliegtuig !!
  De dringende opdracht voor de maanden die komen – en dat zal zonder twijfel het belangrijkste punt zijn voor de Joint Social Conference die vakbonden en sociale bewegingen zal bijeen brengen hier in Brussel op 15 en 16 maart 2012 – de dringendste opdracht is het uitvinden van vormen van mobilisatie die  aan werknemers en burgers uit alle regio’s van Europa moeten toelaten actie te voeren daar waar ze zich bevinden, in de meest nabije stad of op hun bedrijf, maar met een gemeenschappelijke en vastberaden boodschap aan J.M. Barroso en aan de 27 onderkoningen die Europa beheren in opdracht van zijne majesteit het Kapitaal. En dit gezelschap moet duidelijk de boodschap horen van alle werkers en alle verontwaardigden: « Als jullie ons beletten te dromen, dan zullen wij jullie beletten te slapen ! ».

(Felipe Van Keirsbilck is secretaris-generaal van de Centrale Nationale des Employés (CNE), de christelijke bediendenvakbond)

(Uit het Frans vertaald door H. Michiel)