6 december 2023 – Vier Nederlandse mensenrechtenorganisaties spanden een kortgeding in tegen de Nederlandse staat wegens de wapenleveringen aan Israël die doorgaan niettegenstaande de aanval op Gaza. Het zijn Oxfam Novib, Amnesty International, PAX (de Nederlandse tak van Pax Christi) en Rights Forum (opgericht in 2009 o.a. door oud-premier Dries van Agt, met als doel de verdediging van de mensenrechten van Palestijnen). Eerder al vroegen ze de overheid om stelling te nemen tegen de schendingen van het internationaal recht. Maar het demissionair kabinet Rutte heeft er geen oren naar, niettegenstaande het goed ingelicht wordt door zijn eigen ambtenaren en diplomatieke diensten. Nederland heeft op de vliegbasis van Woensdrecht een logistiek centrum voor het onderhoud van de Amerikaanse F35, en levert van daaruit onderdelen aan diverse landen. Ook aan Israël, dat met deze gevechtsvliegtuigen al duizenden Gazanen vermoordde, waarvan een groot deel kinderen. “Nederland is gastland van zowel het Internationaal Gerechtshof als het Internationaal Strafhof en presenteert zichzelf graag als voorvechter van het internationaal recht. Maar onze regering verliest op dit moment iedere geloofwaardigheid”, aldus  Amnesty directeur Oudshoorn.

Op 4 december had een eerste zitting plaats van het kortgeding. Voor de mensenrechtenorganisaties hield advocaat Zegveld een uitgebreid pleidooi. Als antwoord haalde advocaat Veldhuis van de Nederlandse Staat argumenten aan als het recht op zelfverdediging van Israël, en de moeilijkheid voor een Nederlandse rechtbank om te oordelen over Israëlische militaire acties waarvan niet alle details bekend zijn… De zitting werd geschorst, en er komt binnenkort een tweede. De uitspraak zou binnen enkele weken vallen.

Het initiatief van de vier mensenrechtenorganisaties kreeg ondertussen heel wat steun van particulieren en andere organisaties, onder andere door bijdragen voor de financiering van het geding.

Hoe zit het in België? De regering geniet een zeker aanzien, ook internationaal, in kringen die zich het lot van de Palestijnen aantrekken, nadat premier De Croo samen met zijn Spaanse collega Sánchez in Tel Aviv gepleit hadden voor het respecteren van het internationaal recht. Op zich is het veelzeggend dat dit als een belangwekkend ‘event’ werd beschouwd in de binnen- en buitenlandse media. Het toont duidelijk aan hoe selectief de westerse bekommernis is als het over mensenrechten gaat. Maar goed, de uitzinnige Israëlische reacties na het Sánchez-De Croo bezoek illustreerden nog maar eens tot welke extreme standpunten een apartheidsregime kan komen.

De Croo zou echter geloofwaardiger geweest zijn in zijn bezorgdheid om de mensenrechten als hij in eigen land praktische maatregelen had voorgesteld die elke Belgische bijdrage aan de Israëlische oorlog tegen Gaza moeten onmogelijk maken. België heeft in het verleden niet alleen zijn eigen wapenproductie geëxporteerd naar conflict- en oorlogszones, maar zich ook geleend als transitland voor Amerikaanse wapentransporten in illegale oorlogen. Ook nu passeren wapens  via België naar Israël, o.a. via de haven van Antwerpen en de luchthavens van Zaventem en Luik.  Niet de regering of een van de coalitiepartijen riep daar een halt tegen, maar de vakbonden – zoals trouwens in diverse andere landen –   daarin gesteund door zowat de hele vredesbeweging.

De controle op wapentransporten is in België geregionaliseerd; geïnterpelleerd over de aantijging vanuit vakbondszijde zei de Waalse regering op meer informatie te wachten. Van de N-VA geleide Vlaamse regering moet in dit verband weinig initiatief verwacht worden. Antwerps N-VA burgemeester De Wever vond dat er in het conflict “maar één kant te kiezen valt, de kant van Israël, de kant van het licht”. Jambon, de Vlaamse ‘minister-president’; eveneens N-VA,  liet een onderzoek instellen naar de standpunten van de vredesorganisatie Vrede en de progressieve website De Wereld Morgen.  Van die kant zal er niet vlug tegenkanting komen tegen wapenleveringen aan het ‘land van het licht’!

Het zegt iets over onze ‘democratische structuren’ als ngo’s moeten procederen tegen de regering om het internationaal recht te laten toepassen, en vakbonden moeten het initiatief nemen om hun land niet medeplichtig te maken aan oorlogsmisdaden. (hm)