11 november 2024 – Vandaag begint in Bakoe, de hoofdstad van Azerbeidzjan, COP29, de jaarlijkse klimaatconferentie onder de auspiciën van de Verenigde Naties. Dat er dringend actie nodig is wordt niet alleen bevestigd door rampen als die rond Valencia, maar ook door een rapport van de Wereld Meteorologische Organisatie dat precies vandaag verschijnt. Het toont aan dat de drempel van 1,50 °C verhoging van de gemiddelde oppervlaktetemperatuur van de aarde in 2024 overschreden werd en 1,54 °C bedraagt. Die drempel – het verschil van de aardtemperatuur nu t.o.v. het pre-industriële tijdperk – wordt door experten beschouwd als het niveau waarboven onomkeerbare veranderingen in het klimaat van de planeet kunnen plaats hebben.

De opwarming wordt vooral veroorzaakt door de verhoging van het aandeel “serre-gassen” als CO2 of methaan in de atmosfeer. Zoals in een serre verhoogt de temperatuur door de binnenkomende zonnestraling, maar slechts een deeltje van de warmte kan terug ontsnappen doorheen de hoge concentratie serregassen in de atmosfeer. Het CO2-gehalte is echter nog steeds aan het stijgen zoals de metingen aantonen. Het gebruik van fossiele brandstoffen (olie, steenkool) is daarbij een dominerende factor.

De EU heeft haar CO2-uitstoot verminderd met 34% sinds 1990, maar het tempo is onvoldoende om in 2050 klimaatneutraal te zijn. En terwijl de eerste Commissie von der Leyen van de Green Deal in 2019 nog haar uithangbord maakte (“A European Green Deal: Striving to become the world’s first climate-neutral continent by 2050”) staat von der Leyen’s tweede ambtstermijn in het teken van de militarisering van de EU. Von der Leyen besliste bijgevolg  niet naar COP29 af te zakken, de Europese Commissie wordt in Bakoe vertegenwoordigd door commissaris Wopke Hoekstra, oudgediende van Shell en McKinsey. Ook andere ‘groten’ als Biden, Macron, Scholz blijvenb weg uit de conferentie. Het zal niet zijn omdat COP29 doorgaat in een land dat van olie zijn exportproduct maakt; verleden jaar was het toch geen bezwaar toen COP28 doorging bij de Verenigde Arabische Emiraten, ook niet bepaald een koploper op het gebied van klimaatactie. Het bleek zelfs dat de Europese Commissie, toen nog onder von der Leyen I, op bedrieglijke wijze fossil fuel executives in de conferentie had binnengesmokkeld.

Een en ander wordt misschien verklaard door het feit dat COP29 in het teken staat van financiering van het fonds, te spijzen met gelden van de rijke wereld,  om er de armere mee te helpen een klimaatbeleid te voeren. In 2009 werd overeengekomen dit fonds jaarlijks van 100 miljard $ te voorzien, en dit lukte eindelijk in 2020. Maar het is ondertussen duidelijk dat het benodigde bedrag 10 of meer keer groter is. Wat er op dat gebied uit de bus zal komen bij COP29 weten we nog niet, maar we weten wel dat welk bedrag het ook mag zijn, het met argusogen moet bekeken worden. Dat blijkt uit de analyse van de EU bijdrage (van de lidstaten inbegrepen) in 2022.  De Europese commissie ging er prat op dat “Europa” 28,9 miljard euro bijdroeg tot de 100 miljard. Slechts 4 miljard daarvan kwam uit de EU-begroting, 21,9 miljard euro kwam van de lidstaten, en 2,9 miljard euro van de Europese Investering Bank. Maar meer dan de helft van dit bedrag bestond uit leningen, niet uit giften. Bovendien werd soms geld voor ontwikkelingshulp geboekt als bijdrage tot het klimaatfonds. (hm)