Door Jens Berger (*)
Verschenen op 4 december op NachDenkSeiten (*)

6 december 2019

Slechts een paar dagen geleden leek het erop dat de verkiezingen in het Verenigd Koninkrijk al voorbij waren. Polls voorspelden maar liefst een meerderheid met 68 zetels op overschot voor de conservatieve Tories. Maar ze hadden niet met de de activisten van Labour gerekend, die een fantastische campagne op straat en op internet hebben opgezet, die herinneringen oproept aan de campagne “kies Willy!” ¹. De voorsprong van de Tories brokkelt onophoudelijk af. Nauwkeurige voorspellingen zijn onmogelijk, vooral omdat recente studies iets verbazingwekkends hebben aangetoond: een groot deel van de kiezers wil tactisch kiezen en dus vooral Boris Johnson tegenhouden. De race is blijkbaar nog niet gelopen en de kansen voor Jeremy Corbyn zijn veel beter dan eerder gedacht.

Als het aan de klassieke media lag, zouden de verkiezingen inderdaad al achter de rug zijn. Een recente studie van de Loughborough University ² heeft de berichtgeving  van een aantal geselecteerde kranten in de afgelopen drie weken geanalyseerd. Het is niet verwonderlijk dat de berichtgeving van Labour met een waarde van -75,70 in de afgelopen week zo catastrofaal was dat zelfs twijfelaars niet kunnen ontkennen dat er een massale campagne tegen Labour en haar partijleider Jeremy Corbyn gevoerd wordt. Overigens komen de Tories op waarden tussen +15,87 en +29,98. De door de staat gerunde BBC neemt ook al lang deel aan deze campagne ³ en gedraagt zich in haar berichtgeving vaak als een Tory-persbureau.

Maar de verkiezingscampagne vindt gelukkig niet alleen in de klassieke media plaats. Rond Labour heeft Momentum ⁴ de afgelopen jaren een krachtig campagneplatform gecreëerd ⁵ dat al in de vorige verkiezingscampagne de aandacht heeft getrokken.⁶. Momentum heeft 50 fulltime medewerkers en meer dan 40.000 leden die actief campagne voeren – enkele duizenden van hen hebben de laatste weken van de verkiezingscampagne vrij genomen en maken nu – centraal gecoördineerd door Momentum ⁷– een last-minute verkiezingscampagne in de belangrijkste kiesdistricten. Men gaat van deur tot deur en spreekt mensen op straat aan.

‘Willy’-campagne 2.0

Een groot deel van de verkiezingscampagne vindt echter opnieuw plaats op de sociale netwerken. Alleen al de Facebookpagina van Jeremy Corbyn heeft meer dan 4,8 miljoen interacties opgeleverd (likes, comments of retweets) – meer dan alle Britse partijen (inclusief Labour) samen ⁸. Maar deze cijfers zeggen niets over de werking ervan in de breedte. Moderne communicatie via de sociale netwerken is geen eenrichtingscommunicatie van de afzender naar de ontvanger. In de Corbyn-, Labour- en Momentum-omgeving hebben zich duizenden groepen gevormd die op eigen initiatief berichten, video’s en liedjes posten om campagne te voeren voor Labour. De belangrijkste onderwerpen hier zijn gezondheidszorg en het onderwijssysteem, evenals het verzet tegen het bezuinigingsbeleid en de oproep tot herverdeling van boven naar beneden. Voor buitenlandse waarnemers is het met name interessant dat het onderwerp Brexit op zijn best in de marge voorkomt.

In een video laten de makers bijvoorbeeld jongeren raden ⁹ hoe duur bepaalde gezondheidszorgdiensten zijn in de VS. De video werd binnen 20 uur meer dan vier miljoen keer alleen al op Facebook bekeken. In een tweede video over het onderwerp legt de Amerikaanse acteur Rob Delaney aan de Britten de voordelen uit van hun gezondheidszorg ¹⁰. Zelfgemaakte video’s van oude ¹¹ en jonge ¹² mensen, vuilnismannen ¹³, brandweerlieden ¹⁴, artsen ¹⁵ en verpleegkundigen ¹⁶ en zelfgemaakte campagnespots ¹⁷ worden via deze groepen verspreid en vinden vaak honderdduizenden kijkers. Er zijn honderden van deze video’s en elke dag worden er tientallen nieuwe toegevoegd.

Maar ook de campagnevoerders van Labour zelf kunnen via deze kanalen honderdduizenden tot miljoenen kijkers bereiken – zelfgemaakte spots voor een jonger publiek ¹⁸, campagnefilms voor het nationale gezondheidssysteem NHS ¹⁹ of voor een echt vredesbeleid ²⁰ en films met verkiezingsbijeenkomsten ²¹. Vooral populair zijn grappige films over Boris Johnson ²² of de Britse miljardair en Tory-fan Richard Branson ²³, die zich binnen de kortste keren verspreiden.

Het doel van Labour is zelfs niet om kiezers van de Tories te overtuigen; het gaat meer om het mobiliseren van eigen, meestal jongere, kiezers. In de afgelopen week – net voor de deadline – registreerden zich bijna 700.000 nieuwe kiezers; een record. Zonder twijfel heeft Jeremy Corbyn het momentum. De hamvraag is of dit voldoende zal zijn om de voorsprong van de Tories in de verkiezingsvoorspellingen in te halen.

Kunnen de Britten Boris Johnson met tactiek verslaan?

Onmogelijk is het niet. Bij de laatste algemene verkiezingen in 2017 stond Labour twee weken voor de verkiezingen nog steeds met 9% op de Tories achter. Bij de verkiezingen zelf was de voorsprong van de Tories tot 2% geslonken. Volgens de laatste onderzoeken is de kloof momenteel 7%, met een foutenpercentage van +/- 3% ²⁴. De New Statesman concludeert al dat een Labour-regering zich momenteel binnen het statistische foutenpercentage bevindt. ²⁵ Zelfs de voormalige stafchef van Boris Johnson waarschuwt al voor een ‘zeer reële mogelijkheid’ ²⁶ dat het niet genoeg zou kunnen zijn voor de Tories om tot een regeringsmeerderheid te komen.

Maar nauwkeurige voorspellingen zijn onmogelijk bij deze verkiezingen. In het Verenigd Koninkrijk bestaat er een meerderheidskiessysteem, waar alleen de winnaar in elk kiesdistrict een mandaat krijgt. Uiteindelijk maakt het niet uit of de Tories 45% of 99% van de stemmen krijgen in hun landelijke bolwerken met veel Torykiezers van middelbare leeftijd, en dat verstoort de betekenis van landelijke peilingen. Doorslaggevend zijn – daar zijn alle waarnemers het erover eens –  de kiesdistricten waarin de verschillen klein zijn, en de kiesdistricten waarin Labour en de Liberaal-Democraten stemmen van elkaar kunnen wegsnoepen. En hier is het bijzonder spannend omdat weliswaar veel deze twee partijen scheidt, maar ze hebben in de Tories een gemeenschappelijke tegenstander, en beide partijen willen vooral Boris Johnson tegenhouden.

Uit een recent onderzoek van Remain United ²⁷ bleek dat 48% van de aanhangers van Labour en zelfs 55% van de aanhangers van de liberaal-democraten tactisch zullen stemmen om de ​​Torykandidaat in hun kiesdistrict tegen te houden. Gebaseerd op de peilingen van vorige week zou daarmee de voorsprong van de Tories tot slechts acht zetels smelten. Als de trend naar Labour slechts met nog eens twee procentpunten zou doorzetten (en dit is vandaag al het geval volgens recente peilingen), zouden Labour, de Liberaal-Democraten en de Schotse SNP een meerderheid in het Lagerhuis hebben. En de studie van Remain United staat niet op zichzelf. Een soortgelijk onderzoek van de Electoral Reform Society ²⁸ kwam tot een zeer vergelijkbare conclusie – hier waren het 30% van de kiezers die over partijgrenzen heen één kandidaat of één partij in hun kiesdistrict zullen stemmen, om een andere kandidaat tegen te houden. Een andere studie door Best for Britain ²⁹ schat het aantal tactische stemmen dat nodig is om Boris Johnson te verslaan op minimaal 117.314; dit zou voldoende zijn in de 57 omstreden kiesdistricten om op basis van de huidige voorspellingen de Torykandidaten daar te verslaan. Let wel, het gaat over een stemmenwissel tussen de oppositiepartijen en niet over het winnen van Torystemmen.

De cruciale vraag voor de verkiezingen van 12 december is of de tegenstanders van Boris Johnson hun eigen troepen kunnen mobiliseren en tactisch stemmen kunnen aanmoedigen. Als dit lukt, zal het moeilijk worden voor Boris Johnson, en zou ondanks alle voorspellingen van een nederlaag de volgende premier van Groot-Brittannië Jeremy Corbyn kunnen zijn.

(*) NachDenkSeiten is een Duitse website opgezet als “informatiebron voor burgers die hun twijfels hebben over de mainstream opiniemakers en zich verzetten tegen de gangbare slogans”. De website is gratis toegankelijk, het initiatief wordt gefinancierd met vrijwillige bijdragen. Naast de redactionele artikels – met extra aandacht voor manipulatie van de publieke opinie – worden ook interessante publicaties in andere media aangegeven, eventueel met kritische commentaar. Er zijn ook verwijzingen naar videos. In tal van steden ontstonden rond NachDenkSeiten gespreksgroepen.

Het hier gepubliceerde artikel verscheen op 4 december onder de titel Kann Jeremy Corbyn das Momentum nutzen? De Nederlandse vertaling is door Ander Europa. We danken auteur en redacteur Jens Berger voor de toelating tot overname.

1. Bedoeld is de kiescampagne van  Willy Brandt in 1972. [Noot van de vertaler]
2. Zie The Independent, General election: British newspapers’ attacks on Labour have intensified while Tories continue to get positive coverage, study finds
3. The Guardian, 3 december 2019, In its election coverage, the BBC has let down the people who believe in it
4. Zie de website van Momentum.
5. Zie Spiegel online, Die Corbyn-Armee
6. NachDenkSeiten, 18 augustus 2016, Ist das der Beginn vom Ende der Deutungshoheit?
7. Zie My Campaign Map  
8. Zie New Statesman America, 2 dec. 2019, On Facebook, Jeremy Corbyn is getting all the attention
9. Zie Facebook
10. Facebook
11. Twitter
12. Twitter  
13. Facebook
14. Facebook
15. Facebook
16. Facebook
17. Twitter
18. Twitter
19. Facebook
20. Facebook
21. Facebook
22. Twitter
23. Facebook
24. Wikipedia
25. New Statesman, 2 dec. 2019.
26. Express, 30 nov. 2019.
27. The London Economic, 2 dec. 2019.
28. Politico, 4 dec. 2019
29. The Independent, 27 nov. 2019.