De Europese Ministers van Financiën floten onder leiding van hun voorman Jeroen Dijsselbloem Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker terug: geen enkele lidstaat zou verplicht worden tegen de wil van de bevolking in de eigen munt in te ruilen voor de euro. Dat is tenminste wat bijvoorbeeld de Volkskrant ons wil doen geloven. Alsof Jean-Claude Juncker ooit ernstig overwogen zou hebben bijvoorbeeld de Polen tegen hun wil in de zloty af te pakken en de euro op te dringen.
Wat Juncker in zijn State of the Union beoogde was heel wat anders. Zijn pleidooi ernaar te streven de eurozone, de bankenunie, de Schengenzone en tutti quanti te laten samenvallen met de Europese Unie was een aanval op de verklaringen van de Franse president Emmanuel Macron die zich geout heeft als een voorstander van een Europa met verschillende snelheden. Dat verhaal van Macron is gevaarlijk: het komt er op neer dat het officieel beleid wordt dat er Europese lidstaten zijn van eerste en van tweede categorie. Macron wil de kern van eerste categorie (de eurozone) ook eigen beleidsinstrumenten geven: een eigen minister, een eigen budget, een eigen parlement. Dat kan het wantrouwen in Europese hoofdsteden zoals Warschau tegen Brussel enkel in de hand werken. Dan speelt Juncker het handiger: hij heeft een bindend verhaal, en als een lidstaat dan zelf kiest buiten de euro te blijven: eigen schuld, dikke bult, maar wij, ‘Europa’, wassen onze handen in onschuld.
Wat drijft dan Macron, nu blijkbaar ook gesteund door de Duitse bondskanselier Angela Merkel, om met het vuur van een Europa met verschillende snelheden te spelen? Misschien willen zij haast maken met de versterking van de binnenste cirkel van Europa, uit vrees anders zelf in de wereld enkele categorieën te degraderen. Of misschien is het de arrogantie van de eerste categorie dat zij de anderen wel in het gareel zullen kunnen dwingen. Met de Brexit als afschrikwekkend voorbeeld.
Vast staat in elk geval dat in deze Brusselse krabbenmand de vriendschap tussen de volkeren het eerste slachtoffer is. (fs)