5 juli 2015 – Een van de lessen die kan getrokken worden uit de historische gebeurtenissen sinds de verkiezingsoverwinning op 25 januari van Syriza is de volgende: wie in Europa hoopt op een meer sociaal en meer democratisch beleid kan alle illusies in de sociaal-democratie laten varen. De  voorbije maanden en weken kon deze politieke formatie beoordeeld worden aan de hand van concrete stellingnamen in een kwestie van primordiaal belang, wat heel wat relevanter is dan slogans in een verkiezingscampagne.  Kiezen voor de banken of voor de generaties Grieken die de EU bereid is te offeren voor deze banken ? Kiezen voor een democratische beslissing van een volk, of voor de politieke manoeuvres die zogezegd het echte ‘staatsmanschap’ uitmaken ? Voor een fout geconstrueerde muntunie of voor de 800.000 Grieken zonder ziekteverzekering ? Telkens opnieuw kozen de sociaaldemocratische leiders het verkeerde kamp, dat van de banken, de bedrijfsbelangen, het kamp van de Europese elites.

Het kan niet cynischer: op de dag dat een fundamentele keuze gemaakt wordt tussen banken of mensen, verschijnt in Die Welt een interview met de sociaaldemocratische voorzitter van het Europees Parlement, Martin Schulz. Van de voorzitter van een parlement wordt door de band een zekere discretie verwacht; niet zo met deze SPD-er, die zonder enige gêne de anti-Syrizakaart trekt. “De regering in Athene heeft ons allen in een lastig parket gebracht; miljoenen kleine lieden moeten de rekening betalen voor een foute politiek”, aldus Schulz. Op de vraag van Die Welt of de harde Europese politiek verantwoord is, antwoordt hij: “Ja, en dat mag niemand verrassen. In een muntunie delen de leden hun souvereiniteit met elkaar. Niemand heeft er uitzonderingsrechten. Vandaar de verplichting tot compromis. Maar tot compromis was deze regering niet bereid.” Men vraagt zich af of Schulz soms een krant leest; de compromisbereidheid van Athene deed de laatste weken nogal wat wenkbrauwen fronsen.  Zelf lijkt Schulz tot geen enkel compromis bereid, want hij wil niets anders dan de volledige overgave van … we zullen maar zeggen: de tegenstander. “Het zou goed zijn indien de regering in Athene, zelfs nu kort voor het referendum, zou zeggen: de hervormingsvoorstellen van de partners zijn de juiste weg, en daarom bevelen we de bevolking aan Ja te stemmen. Dat zou een belangrijk signaal zijn.” Volgens de voorzitter van het Europees Parlement maakt de regering Tsipras ook de ‘inspanningen’ van de vorige regeringen teniet: “Griekenland was verleden jaar op goede weg om de crisis achter zich te laten. De economie groeide, er kwamen jobs bij. Dan kwam de nieuwe regering aan de macht, hun minister van financiën wilde ons uitleggen hoe de wereld werkelijk functioneert, en de situatie werd weer slechter.” Een paar dagen eerder had Schulz al zijn hoop uitgedrukt dat de regering Tsipras zou verdwijnen en plaats maken voor een “regering van technocraten”.

Een andere sociaaldemocraat van belang, de Nederlandse minister van financiën en voorzitter van de Eurogroep Jeroen Dijsselbloem is iets terughoudender in zijn uitspraken, maar was toch “zeer teleurgesteld” dat de Grieken een referendum organiseerden en dan zelf nog het NEE-OXI verdedigden. Rechts Europa heeft eigenlijk geen woordvoerders nodig, want met uitspraken als “Indien de bevolking dat type maatregelen fundamenteel afwijst, dan kúnnen we geen steun verlenen. Dan heeft het gewoon geen zin.” heeft Dijsselbloem hun standpunt reeds verdedigd. Erger nog: een volbloed liberaal rechts politicus als gewezen TTIP-eurocommissaris Karel De Gucht is eerder geneigd tot een deal, zelfs met kwijtschelding van een deel van de schulden en buitenwerken van het IMF uit de Trojka (De Tijd, 27 juni). Zijn hoop is dat Syriza daardoor  ‘ontploft’, maar goed, Schulz en Dijsselbloem zouden ook niets liever wensen, maar hebben daarvoor zelfs geen deal over …

Nog een sociaaldemocraat met enig gewicht in Europa is Pierre Moscovici, lid van de Franse PS en eurocommissaris voor economie en financiën. Er bestaat een zekere mythe dat Griekenland in het Frankrijk van Hollande een bondgenoot heeft, en Moscovici probeert door terughoudendheid de mythe in stand te houden. Maar deze bondgenoot hoopt wel dat de Grieken instemmen met de trojkavoorwaarden, en zelfs dat Tsipras het JA verdedigt.

Zijn er dan geen andere stemmen in de sociaaldemocratische familie ? Over het algemeen probeert men zich op de vlakte te houden. (sp.a-Europarlementslid en ondervoorzitter van de Europese fractie S&D Kathleen Van Brempt: ” Of ik voor ja of nee ben, maakt niet uit”). Sommigen zijn explicieter, zoals de gewezen Belgische premier en PS-voorzitter Elio Di Rupo. “Ik steun Griekenland, ik steun Syriza. De houding van de Europese Unie is onhoudbaar. Niet enkel voor de Grieken, maar ook voor de eurozone”, zei Di Rupo op een militantendag.  Maar de PS  zit, in tegenstelling tot de SPD, wel in de oppositie. Hetzelfde kan gezegd worden van de sp.a, die bij monde van voorzitter Crombez de “starre houding van de eurogroep” hekelt. Maar wat moet je eigenlijk met steunbetuigingen die er pas komen wanneer ze passen in de partijpolitieke propagandamachine ? Het minste dat je zou kunnen verwachten is dat er een felle publieke afwijzing komt van de uitspraken van coryfeeën als Schulz en Dijsselbloem. Als het zo ver komt zullen we u deze historische gebeurtenis niet onthouden… (hm)