10 februari 2020 – Bij de Ierse parlementsverkiezingen van 8 februari boekte het linkse Sinn Féin een opmerkelijke overwinning. Sinds de jaren ’30 van de vorige eeuw wordt Ierland bestuurd door één van de twee toonaangevende rechtse partijen, het ‘liberaal-liberale’ Fianna Fáil (Europees aangesloten bij de Macron-Verhofstadt groep Renew Europe) en het ‘conservatief-liberale’ Fine Gael, Europees gelieerd met de christendemocratische Europese Volkspartij. De huidige premier Leo Varadkar (Fine Gael) dacht zijn positie te kunnen versterken toen hij op 14 januari verkiezingen uitschreef voor 8 februari. De ‘Keltische Tijger’ heeft zogezegd de financiële crisis helemaal achter de rug en het land staat als vijfde in de wereldranglijst van rijkste landen, gemeten naar het gemiddelde BBP per hoofd.
Maar zoals elders ter wereld is het ene hoofd het andere niet, en zegt een gemiddelde niets over de verdeling tussen rijk en arm. Het is dan ook door een campagne die inspeelde op de hoge huurprijzen, gebrekkige gezondheidszorg en andere sociale thema’s dat Sinn Féin – Europees aangesloten bij de linkse fractie GUE/NGL – heel veel kiezers naar zich toe trok. Het verkiezingsprogramma Giving workers & families a break toont Sinn Féin ook als een internationalistisch georiënteerde partij, opkomend voor de rechten van de Palestijnen, voor reddingsoperaties in de Middellandse Zee, voor het beëindigen van de British rule door hereniging van het eiland. De pogingen van Fine Gael en Fianna Fáil om Sinn Féin – indertijd de politieke spreekbuis van de IRA – weg te zetten als een terroristische organisatie doen het niet meer. De nieuwe Sinn Féin voorzitter Mary McDonald, opvolgster van Gerry Adams, wordt door velen ook ervaren als een gedreven en bekwame woordvoerdster van de werkende klasse.
Ik heb nu nog geen cijfers vermeld over het verkiezingssucces van Sinn Féin. De resultaten zijn nog niet volledig bekend, maar er is een bijkomende reden om eerder over ‘succes’ dan ‘overwinning te spreken. Het zit zo. Het Iers kiessysteem geeft de kiezer de mogelijkheid om zelf de volgorde van voorkeur aan te geven, door een cijfer 1, 2, 3 … naast een naam te plaatsen. Momenteel is bekend hoe de ‘1’ aangeduid werd, de first preference vote: Sinn Féin haalt daarvan 24,5% binnen, terwijl Fianna Fáil er maar 22,2% krijgt en de regerende Fine Gael slechts 20,9%. Een overwinning dus voor Sinn Féin. Maar de verdeling van de 160 zetels in het Iers Parlement (de Dáil Éireann) hangt ook af van de verdeling van de tweede, derde… keuzes. Bovendien heeft Sinn Féin in totaal slechts 42 kandidaten voorgesteld (tegenover de rechtse rivalen elk meer dan 80) zodat er ook maximaal 42 verkozenen kunnen zijn. In die zin kan men niet echt over een verkiezingsoverswinning spreken. Het is ook erg onwaarschijnlijk dat Sinn Féin voor deelname aan een coalitie met een van de conservatieve partijen zal uitgenodigd worden, noch dat het wenselijk zou zijn dat de partij daarop ingaat.
De overwinnig bestaat er vooral in dat weer eens werd aangetoond dat een links programma aan een brede verzuchting van de bevolking beantwoordt. (hm)
Toegevoegd op 11 februari:
De uitslagen zijn nu volledig bekend; de resultaten (overgenomen van The Guardian) zijn als volgt. De opkomst was 62.9%, (65.2% in 2016).
Stemmenpercentages (first preference vote) 2020 en tussen haakjes het verschil met de vorige verkiezingen in 2016:
Verdeling van de 160 zetels in het Parlement (de Dáil Éireann)
Welke regering uit de bus zal komen is helemaal niet duidelijk. Sinn Féin voorzitter Mary Lou McDonald claimt het premierschap en zou het liefst een coalitie vormen met andere progressieve partijen (Groenen, Labour, radicaal links), maar of dit een meerderheid oplevert is onduidelijk. Minderheidskabinetten zijn in Ierland weliswaar gebruikelijk, maar dan was het rond een van de twee rechtse partijen Fianna Fáil of Fine Gael die de steun kreeg van de andere. Een regering rond Sinn Féin zou daar niet moeten op rekenen. Fine Gael heeft al verklaard niet met Sinn Féin te willen samengaan, en het is twijfelachtig of Fianna Fáil dat wel zou doen. Sinn Féin lijkt dergelijke coalitie met rechts evenwel niet uit te sluiten. Afwachten dus wat het wordt.