door Herman Michiel, 2 april 2015

Het is van Na de Eurogroep van 9 maart geleden dat we nog berichtten over de onderhandelingen tussen de Griekse regering en de Europese Unie. Niet dat er ondertussen geen besprekingen meer geweest zijn, maar wat daarover bekend wordt komt steeds op hetzelfde neer: de EU-leiders verwachten dat de regering Tsipras dezelfde toegevingen doet als die van de “memoranda” opgelegd door de  Trojka aan  de vorige regeringen, maar ze vinden deze toegevingen niet, of onvoldoende duidelijk, terug in de plannen die Athene voorlegt.

Onderhandelen waarover ?

We herinneren er eerst nog aan dat Athene niet aan het onderhandelen is om nieuwe leningen af te sluiten met de EU. Met een overheidsschuld van 310 miljard € (170% van het BBP) en een verwoest economisch apparaat zou dit trouwens absurd zijn. De nieuwe regering wil de economie terug op gang brengen, en de augiasstal die generaties politici van PASOK en Néa Dimokratia van de Griekse staat gemaakt hebben beginnen uitmesten, een begin maken van een ernstig belastingssysteem, enzovoort. Natuurlijk gaat er tijd over alvorens de eerste vruchten kunnen geplukt worden van een dergelijk “Nationaal Plan van Wederopbouw voor de Griekse samenleving” (de titel uit een hoofdstuk van het regeringsprogramma van Syriza). In afwachting moet die samenleving overleven, moeten ziekenhuizen, scholen en ministeries blijven functioneren, en bovendien wil de regering de schuldaflossingen aan het IMF honoreren. Als inkomsten voor deze overbruggingsperiode rekende de regering Tsipras op de nog niet uitbetaalde gelden (7,2 miljard €) van het hulpprogramma dat de vorige regering afsloot, en kortlopende leningen bij Griekse banken. Maar de EU blokkeert beide opties. Uitbetaling van de laatste tranches van het vorige programma  wordt afhankelijk gemaakt van  “hervormingen” zoals de Trojka ze dicteerde. En terwijl Grieken die nog geld hebben hun bankdeposito’s leeghalen, krijgt het Griekse banksysteem van de Europese Centrale Bank slechts druppelsgewijze kredieten, en dreigt de ECB ook dat kraantje te sluiten.

De zogenaamde onderhandelingen tussen de Griekse regering en, laat het ons de EU noemen (waaronder we zowel Dijsselbloems Eurogroep verstaan als Draghi’s  ECB, Junckers Commissie, Merkels regering, Lagardes IMF en wie weet welke andere cenakels daarbij nog betrokken zijn) gaan dus hierover: Tsipras wil de nodige tijd en middelen om het Griekse probleem bij de wortel aan te pakken, maar de EU wil  dat Griekenland aan een infuus gekluisterd blijft, nieuwe leningen aangaat om de schuldeisers te voldoen, een “memorandum” ondertekent en “hervormingen” doorvoert.

Hierop zeggen de Griekse onderhandelaars: wij zijn zeer druk bezig met hervormingen ! Wij proberen de publieke administratie opnieuw te laten functioneren, achterstallige belastingen te innen, de grootste humanitaire noden te lenigen … Telkens is het Europese antwoord: te vaag, te weinig garanties dat alle schulden terugbetaald worden, niet becijferd genoeg. Het is niet dat de Grieken geen aanzienlijke diplomatieke inspanningen doen om hun standpunt te verdedigen. Op hun vraag was er in de marge van de Europese top van 19 maart een “minitop” met Tsipras, Merkel, Hollande, Dijsselbloem, Draghi, Juncker en Tusk. Maar Tsipras zei niet wat men van hem wou horen. “Griekenland wil meester zijn over zijn eigen hervormingen“, zei de Franse president Hollande achteraf, “maar wat de Europese partners willen is dat de hervormingen oplijnen met wat op 20 februari gezegd werd”; daarmee wordt dan een overeenkomst in Trojkastijl bedoeld. Men vraagt Athene opnieuw een “volledige lijst” te bezorgen. Op 23 maart zat Tsipras dan bij Merkel in Berlijn. Na afloop kwam Merkel met het standaardrefrein: we hadden een “constructieve” discussie, maar het is jammer dat er sinds 20 februari niets concreters uit de bus gekomen is.  Het is dus nog steeds wachten op de “volledige lijst”…

Deze topontmoetingen zijn het meer zichtbare deel van het verhaal, maar ondertussen doen functionarissen van de Europese Commissie en het IMF in Athene zelf aan “fact finding”. En in Brussel zijn er voortdurend gesprekken tussen de Commissie en Griekse onderhandelaars. De conclusie is onveranderd: waar is de volledige lijst ? En zo werd gisteren 1 april door de Griekse regering weer een nieuwe “lijst”overgemaakt met een overzicht van de geplande hervormingen; de Financial Times publiceerde het 26 pagina tellende document,

De Griekse hervormingsvoorstellen

De titel ervan, Greek Reforms in the context of the 20/02/2015 EUROGROUP Agreement, verwijst  wel naar de vergadering van de Eurogroep van 20 februari, maar men merkt al vlug dat ook dit document niet is wat Dijsselbloem & Co verwachten. Reeds in de Inleiding wordt gezegd wat miljoenen Europeanen denken, maar wat als blasfemie in de oren van eurocraten moet klinken:

“De vraag die zich voor ons allen als Europeanen stelt is of de Europese Unie de uitdagingen aankan. Er moet meteen een blad worden omgedraaid na de fouten van het verleden, er moet een nieuwe band gesmeed worden tussen de lidstaten, een band gesteund op solidariteit, vastberadenheid, wederzijds respect en nieuwe hoop om samen vooruit te gaan.”

Na een uiteenzetting van de economische en budgettaire vooruitzichten worden de geplande maatregelen opgesomd, eerst die met een positief gevolg voor de staatskas (begroot op 4,7 à 6,1 miljard €), en dan de hervormingen die overheidsgeld kosten (1,15 miljard).
De opbrengsten moeten vooral komen van de strijd tegen fiscale fraude en illegale handel, een luxetaks, rechten op het gebruik van frequenties door private zenders, en ook een half miljard uit een beter beheer van de sociale zekerheid. De maatregelen die een uitgave betekenen voor de overheidsfinanciën hebben, naast een modernisering van het juridisch apparaat, haast uitsluitend te maken met maatregelen ten voordele van de lage pensioenen.

Wat betreft privatiseringen is de regering nu wel van plan de haven van Piraeus aan Chinese investeerders over te laten. Maar dit zal ver onder de verwachtingen van de EU blijven, die op dit vlak grote, totaal absurde ambities koesterde. Het document geeft daarvan een interessant overzichtje. De Trojka verwachtte tussen 2011 en 2016 een opbrengst van 50 miljard  € uit privatiseringen, maar niettegenstaande de “goede wil” van de vorige regeringen werd er slechts 2,6 miljard opgehaald. “Maar de EU en het IMF willen tegen 2020 toch nog 22 miljard uit privatiseringen  ingeschreven zien”, aldus het document.

En dan de hervorming van de arbeidsmarkt, de dwanggedachte van de eurocratische geesten. Onder dit hoofdstuk wenst de EU  traditiegetrouw vermeld te zien: flexibilisering,  drukken van de loonkost, neutralisering van vakbonden enzovoort. Het Grieks voorstel vermeldt echter: strijd tegen zwartwerk, grotere rol voor het collectief overleg, betere informatie voor de werknemers, geleidelijke verhoging van het minimumloon, stroomlijning van de arbeidswetgeving.

Andere geplande hervormingen betreffen de gezondheidszorg, die een “universele toegang tot kwalitatieve zorgen” moet garanderen, en het humanitair programma voor de armsten, waarvoor voedselbonnen en gratis elektriciteit enig soelaas moeten brengen. Over dit laatste nam het Grieks parlement reeds op 18 maart een wet aan, maar Declan Costello, die voor de Europese Commissie toezicht houdt op Griekenland, verklaarde onmiddellijk dat dit een “unilateraal initiatief” was dat niet in overeenstemming is met het “akkoord” van 20 februari. Waarop Athene reageerde: Als de strijd tegen een humanitaire crisis in het Europa van 2015 beschouwd wordt als een unilaterale beslissing, wat blijft er dan nog over van de Europese waarden ?

Voorlopig besluit

Het is ongetwijfeld juist dat de regering Tsipras een aantal van haar initiële voornemens momenteel niet meer naar voor brengt, uitgesteld of zelfs opgegeven heeft. Dit laatste is het geval met een aantal privatiseringen; over onderhandelingen i.v.m. schuldkwijtschelding op een Europese schuldenconferentie wordt momenteel niet meer gesproken, en het herstel van de minimumlonen wordt op de langere baan geschoven.  Maar de grond van de zaak is dat deze regering, niettegenstaande de chantage en de fenomenale druk van het EU-establishment, niettegenstaande haar Europees isolement, haar verzet niet ingeslikt heeft. En anderzijds krijgt men ook sterk de indruk dat dit EU-establishment evenmin van plan is in te binden; dat ze af en toe het woord “grexit” laten vallen (om te ontkennen dat dit de bedoeling is) is veelbetekenend. Eurocommissaris Moscovici van de Franse PS: We houden Griekenland niet ten allen prijze in de eurozone …

In april zijn er vervaldata van leningen ten bedrage van 3 miljard €, de komende vier maanden  gaat het over meer dan 16 miljard, bedragen die door Athene alleen terugbetaalbaar zijn door nieuwe leningen aan te gaan en in een nieuw Trojkaprogramma te stappen. Er zijn geen tekenen dat de Griekse regering dit van plan is, noch dat de Griekse bevolking dit wil. De solidariteit van het Europa van de Arbeid zal dus op heel korte termijn moeten ingezet worden. Zoals het Wereld Sociaal Forum in zijn verklaring over Griekenland stelde: Nu is het tijd om te handelen!

PS: Net vandaag verscheen in Solidair, blad van de PVDA, een artikel rond dezelfde kwestie: EU – Griekenland: clash of uitputtingsslag?