door Herman Michiel
28 april 2020

In Berlijn werden de huurprijzen voor vijf jaar bevroren ¹. Hiervoor verdient de rot-rot-grüne (SPD-Die Linke- Grünen) regering van deze Duitse deelstaat (3,6 miljoen inwoners) ongetwijfeld een pluim; het biedt enig soelaas aan het scherpe huurdersprobleem in de stadstaat, en het is ook niet iedere dag dat mooie verkiezingsbeloften effectief gerealiseerd worden.

Toch is dit maar één zijde van de medaille, die teveel de indruk wekt dat het volstaat een ’progressieve’ regering te kiezen om een progressieve politiek te bekomen. De andere zijde van deze medaille wordt op een schitterende manier uit de doeken gedaan door een klein collectief van Belgische (Franstalige) activisten van Tout va bien. Ze produceren sinds 2018 korte filmpjes, van enkele minuten tot een half uur, over uiteenlopende actuele thema’s: racisme, COVID-19, Belgische landbouw, migratie, Syrië, Trump en Palestina, het omstreden gevangenisproject in Haren (zéér interessant!) en onlangs ook over de huurblokkering in Berlijn. Confinement et crise du logement : la victoire berlinoise (Opsluiting en huisvestingscrisis: de Berlijnse overwinning) duurt maar 12 minuten en is bovendien Engels ondertiteld.

Tout va bien medewerker Paul Mosseray nam, nog even voor de lockdown, de trein van Brussel naar de Duitse hoofdstad en sprak er met verschillende actiegroepen die zich sinds jaren bezighouden met betaalbaar wonen in Berlijn. Uit de interviews leer je bijvoorbeeld dat het woningbestand er de laatste decennia massaal geprivatiseerd werd, met als gevolg dat de huurprijzen de voorbije 10 jaar verdubbelden. Een van de grote spelers is het beursgenoteerde Deutsche Wohnen, dat 161.200 woningen beziti, waarvan meer dan 100.000 in Berlijn. “Van elke euro huurgeld gaat een derde naar de aandeelhouders”, zegt Ingrid van de campagne Deutsche Wohnen & Co enteignen (trouwens in uitstekend Frans; de taalbarrière tussen activisten uit verschillende landen is vaak kleiner dan je zou vermoeden. Met andere Duitse activisten verliep het gesprek in het Engels.)

Dat enteignen is niet zomaar een krachtterm. Alleen de socialisatie van de woningen zou een echte oplossing kunnen bieden, want zoals de actievoerders terecht opmerken: vijf jaar huurbevriezing geeft wat ademruimte, maar wat na die vijf jaar? Deutsche Wohnen & Co enteignen stelt de niet eens zo radicale eis dat woonbedrijven die meer dan 3000 logementen bezitten gesocialiseerd worden. Dat zou meteen over 250.000 appartementen gaan!

De eis voor de onteigening van de immobiliënkapitalisten is nog in een ander opzicht belangrijk.”De tijdelijke bevriezing van de huurprijzen was een initiatief van de politiek om ons initiatief dat van onderuit komt te bestrijden”, zegt de reeds genoemde Ingrid, die ook vermeldt dat verleden jaar bleek dat een meerderheid van de Berlijners voor onteigening was. Als we dan kijken naar het bestuur (‘Senat’) van de Duitse deelstaat Berlijn in de laatste decennia blijkt de SPD er minstens sinds 2001 onafgebroken aan het hoofd te staan; Grünen namen deel in 2001-2002 en in de huidige coalitie sinds december 2016. Die Linke (of voorloper PDS) bestuurde mee van 2002 tot 2011 (periode waarin o.a. de beruchte Thilo Sarrazin SPD-Senator voor financiën was) en van december 2016 tot heden.

Interviewer Paul Mosseray van Tout va bien concludeert dat drie dingen belangrijk waren voor het Berlijnse succes: de veelheid aan lokale initiatieven, de radicale eis van onteigening en het inzicht dat het de openbare macht was die de privatiseringen organiseerde.

Het woonprobleem beperkt zich natuurlijk niet tot Berlijn; in het filmpje legt de Brusselse architecte (en medewerkster van CADTM) Eva trouwens uit dat het woonprobleem in Brussel in feite nog prangender is dan in Berlijn, met een nog groter deel van het inkomen van gezinnen dat naar wonen gaat.  Biedt dit filmpje van 12 minuten geen schat aan inzichten voor al wie begaan is met betaalbaar wonen, en meer algemeen met actievoeren tegen de vermarkting van het hele leven? Toont het bovendien niet aan dat  ‘sociale problemen’ ook op een boeiende, sprankelende manier aan de man en de vrouw kunnen gebracht worden?

Toegevoegd op 31 oktober 2020: Een interessant interview met Deutsche Wohnen & Co enteignen op De Wereld Morgen, zie Uithuiszettingen tijdens een pandemie, het falen van de private woonmarkt in Berlijn 

1. Zie Ander Europa, 24 februari 2020, Berlijn bevriest huurprijzen.