21 december 2022 – David Hollanders, lector economie aan de Universiteit van Amsterdam, legt in een artikel op Social Europe Journal uit hoe partizaan de Europese Centrale Bank (ECB) haar rol opvat, en hoe haaks dit staat op haar officiële opdracht. “De ECB zou moeten toezicht houden op de banken in naam van de Europese burgers. Maar sinds deze monetaire autoriteit in 2014 het toezicht kreeg over alle banken van betekenis in de eurozone, deed ze precies het tegenovergestelde: ze houdt toezicht op de lidstaten in naam van de commerciële banken.”

Ter illustratie schetst Hollanders welke druk de ECB uitoefent op het beleid in Spanje. De Spaanse regering overweegt een speciale belasting van 4,8% van beperkte duur (2023-2024) op het netto-inkomen van banken voortvloeiend uit leningen en bankcommissies, met uitzondering van deze met minder dan 800 miljoen € inkomen en filialen van buitenlandse banken. Het eerder bescheiden voorstel – dat nog niet in de Cortes werd goedgekeurd – zou 3 miljard euro kunnen opbrengen en viseert vooral de superwinsten die in 2022 gerealiseerd werden: tot september  van dit jaar maakten de zes beursgenoteerde Spaanse banken een winst van 5,8 miljard € in Spanje zelf (en 10 miljard daarbuiten), een stijging met 1,4 miljard ten opzichte van 2021. De bijzondere belasting komt in het geval van deze zes banken dan ongeveer overeen met de superwinst van 2022, merkt Hollanders op.

Het idee valt slecht bij de ECB. Dat blijkt uit een ‘opinie’ die ze in november aan de Spaanse regering stuurde. Zulke opinie is niet bindend, maar er tegenin gaan wordt in Frankfurt niet geapprecieerd, en wie weet welke implicaties dat later nog kan hebben. Bovendien zal de rechtse oppositie in Spanje kunnen verwijzen naar de ‘monetaire experten’ als ze het wetsvoorstel wil kelderen.

De bezwaren van de ECB houden weinig verrassingen in: risico’s voor de financiële stabiliteit van de eurozone (!), risico’s voor de economische groei door duurdere leningen (want banken zullen de speciale belasting wel doorrekenen aan klanten), schending van het ‘principe’ dat monetair en fiscaal beleid strikt gescheiden moeten blijven… Op dit laatste repliceert Hollanders dat er geen protest was van de ECB toen lidstaten met fiscale inkomsten (belastingen) de banken moesten te hulp snellen om ze uit het moeras te trekken. Principes zijn er om selectief toegepast te worden!

Blijkbaar heeft de ECB ook een gelijkaardige ‘opinie’ gericht aan Madrid in verband met plannen voor een belasting op de grote energiebedrijven. Daarmee zet ECB-voorzitter Lagarde de traditie van haar voorgangers voort om geheel buiten de bevoegdheid van de ECB het beleid in de lidstaten te beïnvloeden… (hm)