3 september 2021
Verschenen  op 30 augustus 2021 op German Foreign Policy (*)
Nederlandse vertaling door Ander Europa
Met dank voor de toelating tot publicatie

Westerse strijdkrachten hebben duizenden burgers gedood en oorlogsmisdaden begaan in Afghanistan. Voor ze zich definitief terugtrokken is vrijwel niemand voor het gerecht gebracht. Journalisten van German Foreign Policy tonen ook de Duitse betrokkenheid daarbij aan.  

Nu de westerse troepen zich eindelijk terugtrekken uit Afghanistan, komt er ook een einde aan twee decennia van dodelijke westerse aanvallen op burgers en de systematische oorlogsmisdaden van het Westen in de Hindoekoesj. Tegen de tijd dat het terugtrekkingsakkoord van de VS met de Taliban in februari 2020 werd afgerond, waren volgens de VN jaarlijks honderden burgers gedood door luchtaanvallen van westerse strijdkrachten en operaties van Special Forces – minstens 559 in 2019. Talloze omstanders werden gedood bij drone-aanvallen van de VS. Volgens documenten die door een klokkenluider zijn uitgelekt, was soms slechts één op de tien slachtoffers van drone-aanvallen een “doelwit” dat door het Amerikaanse leger was aangewezen om te worden vermoord. Informatie die nodig was voor drone-aanvallen is ook door Duitse diensten aan het Amerikaanse leger verstrekt, waaronder informatie die door de CIA is gebruikt voor de ontvoering van verdachten en hun marteling. Australische Special Forces vermoordden weerloze burgers als inwijdingsritueel. Westerse oorlogsmisdaden bleven meestal onbestraft – tot op de dag van vandaag.

Burgerslachtoffers

Westerse strijdkrachten in de Hindoekoesj (berggebied in het noordoosten van Afghanistan) hebben bij hun operaties regelmatig grote aantallen burgerslachtoffers gemaakt, tot het einde toe. Volgens de slachtofferstatistieken van de Verenigde Naties zijn in 2018 van de 3.804 burgers die tijdens de oorlog in Afghanistan zijn gedood, er ten minste 1.185 toegeschreven aan aanvallen van verschillende regeringsgezinde strijdkrachten en ten minste 406 aan operaties die door westerse strijdkrachten zijn uitgevoerd. In 2019 stijgt het aantal door westerse troepen gedode burgers tot ten minste 559. Een daling kon pas worden geconstateerd nadat de VS in februari 2020 een terugtrekkingsakkoord met de Taliban hadden gesloten. De westerse strijdkrachten hebben herhaaldelijk luchtaanvallen uitgevoerd, die door het grote aantal slachtoffers onderwerp van internationale media-aandacht zijn geworden. In juni 2007 bijvoorbeeld werden tot 80 mensen gedood – de meesten burgers – bij de laatste van een lange reeks luchtaanvallen in de provincie Helmand.[1] Op 5 mei 2019 werden minstens 30 – maar waarschijnlijk 60 of meer – burgers gedood bij luchtaanvallen op vermeende drugverwerkingsinstallaties. Terwijl de VS beweren dat de slachtoffers Taliban waren, spreekt de VN van de dood van burgerarbeiders, vrouwen en kinderen.[2]

“Het werd getolereerd”

 De lijst kan worden uitgebreid. Ook de gerichte luchtaanval op een groot aantal burgers op 4 september 2009, op bevel van de Duitse kolonel Georg Klein, valt eronder. De bom trof honderden mensen die zich rond een vastgelopen olietanker hadden verzameld om benzine te tappen voor hun gezinnen. Meer dan honderd burgers werden gedood. Klein had het bevel tot de luchtaanval gegeven tegen de uitdrukkelijke waarschuwingen van een Amerikaanse piloot in, die erop wees dat de verzamelde menigte duidelijk geen opstandelingen waren.[3] Behalve bij luchtaanvallen zijn er ook vaak burgers gedood bij operaties die werden uitgevoerd door – vaak Amerikaanse – speciale eenheden. Verwijzend naar uitgebreide interviews met Duitse veteranen van Afghanistan, meldde de Potsdamse militair historicus Sönke Neitzel onlangs uitzonderlijk hoge aantallen burgerslachtoffers. “Als er tijdens operaties van de US Special Forces driedubbel zoveel burgerslachtoffers vielen, werd dat getolereerd.”[4] Troepen van het Duitse Commando Special Forces (Kommando Spezialkräfte, KSK) waren regelmatig op missie in de Hindoekoesj. Of en, zo ja, hoeveel burgerslachtoffers er vielen bij hun missies is onbekend, vanwege de strikte geheimhoudingspolitiek van de Duitse regering rond hun missies.

‘Collateral damage’: negen op de tien

Amerikaanse drone-aanvallen, die onder president Barack Obama drastisch zijn uitgebreid, hebben talrijke burgerslachtoffers geëist. Het Bureau of Investigative Journalism, gevestigd in Londen, dat al jaren systematisch drone-aanvallen analyseert, somt nu meer dan 13.000 van deze aanvallen in Afghanistan op. Het aantal slachtoffers wordt geschat tussen de 4.100 en ruim 10.000, het aantal bewezen burgerslachtoffers tussen de 300 en 900.[5] Volgens onderzoek van het online platform The Intercept zou dit een onderschatting zijn. Al in oktober 2015 had The Intercept gemeld – zich beroepend op documenten die door een klokkenluider waren verstrekt – dat van januari 2012 tot februari 2013 slechts 35 van de meer dan 200 slachtoffers van de Amerikaanse dronecampagne in het noordoosten van Afghanistan als doelwit van de VS waren vermeld. In de loop van vijf maanden bedroeg het aandeel onbedoelde drone-slachtoffers bijna 90 procent.[6] In juni werd Daniel Hale, de klokkenluider die een blik in de afgrond van de Amerikaanse drone-moorden had geworpen, veroordeeld tot een gevangenisstraf van drie jaar en negen maanden.[7] Gegevens die de voorbereiding van de drone-targeting mogelijk maken – zoals de mobiele telefoongegevens van verdachten – waren ook door Duitse diensten aan de Amerikaanse eenheden verstrekt. Duitsland is dus betrokken bij de moorden van de VS met drones.[8]

Moord als initiatieritueel

Onder het grote aantal burgerslachtoffers tijdens de gevechten zijn er ook opzettelijke, ongegronde moorden. Zo wordt in een onderzoeksrapport dat in het najaar van 2020 werd gepubliceerd, beschreven hoe leden van de Australische Special Forces ten minste 39 Afghanen totaal willekeurig hadden vermoord. Op een video wordt bijvoorbeeld gedocumenteerd hoe een Australische soldaat een Afghaanse burger die in een maïsveld lag, vermoordde met drie schoten van dichtbij. Volgens het onderzoeksrapport maakten deze moorden op ongewapende burgers, zonder dat er sprake was van een gevechtssituatie, deel uit van een inwijdingsritueel voor nieuwe leden van de Australische speciale eenheden, om hun zogezegde gevechtsgeschiktheid te bewijzen. Dit is een praktijk die bekend staat als “blooding”.[9] Amerikaanse militairen zijn ook beschuldigd van moorden buiten de gevechtssituatie. Militair historicus Neitzel meldde bijvoorbeeld dat volgens verslagen Duitse soldaten, waaronder de meest geharde onder de KSK-troepen, “geschokt” waren over hoe “Amerikaanse soldaten nonchalant vertelden hoe zij Taliban-gevangenen hadden geëxecuteerd.”[10] Er zijn duidelijke bewijzen dat Britse Speciale Troepen ook Afghaanse burgers hebben vermoord.[11] Westerse soldaten werden vrijwel nooit geconfronteerd met de consequenties van hun willekeurige moorden.

Ontvoeringen en folteringen

Last but not least is er zo goed als geen opheldering, laat staan bestraffing, van de sinds de herfst van 2001 talrijke gevallen van ontvoering van verdachten naar folterkamers, in het kader van de “oorlog tegen het terrorisme”. Deze praktijk heeft ook Afghanistan getroffen, waar personen die – al dan niet terecht – werden beschuldigd van terroristische activiteiten van de jihad, gevangen werden genomen, naar kerkers werden ontvoerd en bruut werden gemarteld. Volgens bevindingen van het Internationaal Strafhof (ICC) kan duidelijk worden aangetoond dat ten minste 54 personen door leden van de Amerikaanse strijdkrachten in Afghanistan zijn gefolterd, mishandeld en onderworpen aan seksueel geweld. Van ten minste 24 personen kan worden aangenomen dat zij door leden van de CIA aan dezelfde misdrijven zijn onderworpen, aldus het ICC.[12] Duitsland is bij een aantal van die gevallen betrokken. Duitse diensten verschaften de VS niet alleen informatie die leidde tot de ontvoering en gevangenneming, zelfs van Duitse burgers; maar ambtenaren van Duitse inlichtingendiensten – Federale Inlichtingendienst (BND), Federaal Bureau voor de Bescherming van de Grondwet (VS) – alsmede van het Federaal Bureau voor Strafrechtelijk Onderzoek (BKA) hadden de ontvoerden in de martelkamers in Afghanistan ondervraagd, onder wie Khaled el-Masri uit Ulm,[13] en Ahmad S. uit Hamburg.[14] Murat Kurnaz, uit Bremen, heeft gerapporteerd dat hij niet alleen gevangen was genomen en gemarteld, in een VS-kamp in Kandahar, maar zelfs geslagen door Duitse KSK-soldaten, hetgeen door het Duitse leger en de regering wordt ontkend. Andere, meer onbevooroordeelde getuigen hebben Kurnaz’ versie echter bevestigd.

(*) German-Foreign-Policy.com wordt gerealiseerd door een groep onafhankelijke journalisten en sociale wetenschappers die “permanent de hernieuwde pogingen van Duitsland opvolgen om terug een hoge machtsstatus te verwerven op economisch, militair en politiek vlak.”

[1] Jason Burke: ‘Up to 80 civilians dead’ after US air strikes in Afghanistan. theguardian.com 01.07.2007.

[2] UNAMA Special Report: Airstrikes on alleged drug-processing facilities. Farah, 5 May 2019. Kabul, oktober 2019. unama.unmissions.org.

[3] Zie ook  Die Bomben von Kunduz.

[4] Sönke Neitzel: Deutsche Krieger. Vom Kaiserreich zur Berliner Republik – eine Militärgeschichte. Berlin 2020. pag. 547.

[5] Strikes in Afghanistan. thebureauinvestigates.com.

[6] Jeremy Scahill: The Assassination Complex. theintercept.com 15.10.2015.

[7] Chip Gibbons: Daniel Hale Went to Prison for Telling the Truth About US Drone Warfare. jacobinmag.com 05.08.2021.

[8] Zie ook  Proposed for Killing.

[9] Matthew Doran: Afghanistan war crimes report released by Defence Chief Angus Campbell includes evidence of 39 murders by special forces. abc.net.au 19.11.2020. Zie ook  Bilanz von 18 Jahren.

[10] Sönke Neitzel: Deutsche Krieger. Vom Kaiserreich zur Berliner Republik – eine Militärgeschichte. Berlin 2020. S. 547.

[11] Panorama Investigation: War crimes scandal exposed. bbc.co.uk 17.11.2019.

[12] Situation in Afghanistan. Summary of the Prosecutor’s Request for authorisation of an investigation pursuant to article 15. International Criminal Court. 20 november 2017.

[13] Zie ook  Wer ist “Sam”, der deutsche Foltergesandte?

[14] Hans Leyendecker: “Hochkonkret” oder “abstrakt”? sueddeutsche.de 01.11.2010.

[15] Brite bestätigt: KSK misshandelte Kurnaz. tagesspiegel.de 24.01.2008.