25 september 2020 – In het concept verkiezingsprogramma van de SP voor de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021 wordt het voorstel hernomen van een historisch nationaal museum: “In een nationaal historisch museum laten we zien hoe onze vrije democratische samenleving is ontstaan en welke strijd mensen hiervoor hebben geleverd. Hoe ooit verschillende ideeën hebben gebotst en daaruit de huidige samenleving is ontstaan.”

Dit voorstel wordt wel eens gezien als een voorbeeld van de nationalistisch-identitaire koers van de SP. Maar dat hoeft niet zo te zijn. Ook in een democratisch Europa, bijvoorbeeld, zal er plaats zijn voor een verscheidenheid aan volkeren, met een eigen geschiedenis en identiteit. Er bestaat niet zo iets als een Europees volk of Europese natie. Ook in veel lidstaten van de bestaande EU leven trouwens verschillende volkeren samen, en dat gaat niet altijd goed. Hoe dit alles vorm zou moeten krijgen in een democratisch Europa is voer voor debat.

Wat me stoort in de tekst is het woordje “ooit”, alsof deze strijd tot het verleden behoort en we vandaag een volgroeide democratische samenleving kennen. Het einde van de geschiedenis als het ware. Ook de SP zelf denkt daar anders over: zij ziet de strijd voor het socialisme immers als een gestage uitbreiding van de democratie (op dat ‘gestage’ valt een en ander op af te dingen, maar dat is een andere discussie).

Dat deze strijd voor democratie niet tot het verleden behoort, merk je ook aan de uiteenlopende manieren waarop naar dat verleden wordt gekeken, of het nu gaat om Zwarte Piet of de Gouden Eeuw. Een museum zou dus geen verkalkt monument met steriele plaatsjes uit het verleden mogen zijn, maar een vrijplaats voor discussie over onze huidige samenleving, haar democratische verworvenheden – heel belangrijk, niet alleen de parlementaire instellingen maar ook de democratische vrijheden – en beperkingen: economische machtsongelijkheid, vormen van onderdrukking, sociale en fysieke grenzen,… Europa en mondiale verhoudingen krijgen in het museum dan vast ook een plekje. (fs)