3 september 2024 – Even het geheugen opfrissen. De meeste verkozenen in het Europees parlement behoren tot een politieke fractie (ook groep genoemd): christendemocratisch, sociaaldemocratisch, liberaal, enz. De kleinste groep [1] is die meestal aangeduid als ‘radicaal links’, officieel The Left. Na de Europese verkiezingen van juni telde The Left 46 verkozenen (op een totaal van 720 leden van het Europees Parlement), waarvan er acht afkomstig zijn van de Italiaanse Vijfsterrenbeweging (M5S) die pas in juli jongstleden aansloot bij The Left.

Naast de Europese fracties zijn er ook Europese partijen. Europese verkozenen, of beter gezegd de nationale partijen waartoe ze behoren, kunnen al dan niet toetreden tot een Europese partij. Binnen een fractie kunnen ook leden van verschillende Europese partijen aanwezig zijn. Zo zijn er binnen de Europese liberale fractie Renew twee partijen, de Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa, en de Europese Democratische Partij. Binnen de groene fractie vindt men leden van de Europese Groene Partij  en van de Europese Vrije Alliantie. Sommige verkozenen behoren mogelijks ook tot geen enkele partij. We hebben het hier over officieel erkende Europese partijen, die dientengevolge van Europese subsidies en andere voordelen genieten. Er zijn ook niet erkende, of zelf-geproclameerde  Europese partijen die dan niet van deze voordelen genieten, zoals de ‘Piratenpartij’ of ‘Volt’, allebei met verkozene(n) die toetraden tot de groene fractie.

Bij radicaal links, behorend dus tot de parlementsfractie The Left, was er tot nog toe maar één erkende Europese partij, de Party of European Left, kortweg European Left (EL). Die wordt momenteel geleid door Walter Baier, leider van de Oostenrijkse communistische partij  ÖKP. De grote helft van de leden van The Left  waren lid van EL; sommigen, zoals de Belgische PVDA/PTB zijn waarnemers. Maar in de voorbije jaren, in het bijzonder het voorbije jaar, werd de onenigheid binnen The Left én binnen de Party of European Left steeds groter. Er was eigenlijk al in 2018 een aanvaring tegen de lijn van EL toen de Franse Parti de Gauche, toen nauw verbonden met Mélenchon en La France Insoumise, de uitsluiting van SYRIZA uit de EL voorstelde, wegens de slaafse houding die SYRIZA aannam tegenover de eisen van de Trojka. Zover is het niet gekomen, maar er ontstond wel een informele aparte groep onder de naam Now the People. Hieraan namen deel La France Insoumise, Podemos, het Portugees Links Blok en diverse Scandinavische partijen. Dezelfde groep nam met een gemeenschappelijk manifest deel aan de Europese verkiezingen van 2024.

Wat zeker ook meespeelde bij het ongenoegen binnen Europees radicaal links waren de slechte nationale verkiezingsresultaten van diverse linkse partijen, wat leidde tot de verzwakking van de linkse fractie en de Partij van Europees links. Zo leidde de onenigheid binnen Die Linke tot de afsplitsing van de groep rond Sarha Wagenknecht, die haar eigen partij BSW oprichtte en de banden brak met The Left en EL.

Dit schetst de achtergrond voor de officiële oprichting van een nieuwe Europese partij binnen radicaal links. Inderdaad, eind augustus werd een officiële aanvraag ingediend tot erkenning van The European Left Alliance for the People and the Planet , afgekort als ELA. De partijen die hierachter staan zijn ongeveer dezelfde als die van Now the People: het Bloco (Portugal), La France Insoumise (Frankrijk), Podemos (Spanje), Razem (Polen, zonder verkozene in het Europees parlement), Eenheidslijsten (Denemarken), Linkse Alliantie (Finland) en de Zweedse Linkse Partij. In totaal gaat het om 18 europarlementsleden, terwijl EL er maar 7 meer telt. Het co-voorzitterschap wordt uitgeoefend door de Zweedse Malin Björk en de Portugese Catharina Martins. Het tienkoppig bestuur telt drie leden van La France Insoumise (waaronder Manon Aubry, co-voorzitter van de linkse fractie), twee Zweden, twee Spanjaarden, een Deen, een Pool en een Fin.

Veel meer valt over deze nieuwe constructie nog niet te zeggen. Noch The Left of European Left gaven tot nog toe commentaar, en de verklaringen vanuit ELA zijn te algemeen om er veel uit af te leiden. Wat zullen de drie verkozenen van Die Linke doen? Of de Vijfsterrenbeweging, die nog maar pas tot de fractie toetrad? Of de PVDA/PTB waarvan Marc Botenga onlangs nog meende dat er eigenlijk geen sprake is van een politieke tweedeling binnen Europees radicaal links. Wat men zich wel moet afvragen is of ELA zal zorgen voor politieke opheldering en meer strategisch denken binnen Europees links. Over de bewapening van Oekraïne of het NAVO- lidmaatschap bijvoorbeeld zijn er grote meningsverschillen binnen ELA. We komen hierop terug zodra meer bekend is. (H. Michiel)

[1] Correctie (6/9/24): sinds de creatie van een nieuwe extreem-rechtse groep, Europe of Sovereign Nations, met 25 leden, is The Left de tweede kleinste geworden.