18 december 2014 – De Nederlander Frans Timmermans (PvdA) werd niet alleen commissaris in de Europese Commissie, hij werd er de ‘eerste vicevoorzitter’ van, Junckers rechterhand. Juncker gaf hem de opdracht te snoeien in de Europese wetgevende initiatieven, zodat er ‘beter gereguleerd’ wordt; dit snoeiwerk werd reeds in overweging genomen door de vorige commissie, het zogenoemde REFIT-programma.
Voor het goed begrip eerst dit. De Europese Commissie, hoewel een onverkozen orgaan, heeft wel het monopolie op het wetgevend initiatief in de Europese Unie. Wetsvoorstellen kunnen alleen door de Commissie gelanceerd worden. De meeste van die voorstellen moeten dan door het Parlement en de Raad van Ministers, door de lidstaten dus, goedgekeurd worden, sommige door de Raad alleen. De Commissie heeft het liefst dat haar voorstellen vlot goedgekeurd worden door Raad en Parlement, want dat bewijst dat ze een goede ‘voeling met het kloppend hart van Europa’ heeft. Bij meningsverschillen komen er daarom vrij duistere onderhandelingen aan te pas (de zogenaamde ’trialoog’) tussen beperkte delegaties van Parlement, Commissie en lidstaten, die een compromis nastreven. Maar soms blijft een wetsvoorstel lang heen en weer gestuurd worden tussen de instanties. Een voorbeeld daarvan is de richtlijn over 18 weken moederschapsverlof, door de Commissie gelanceerd in 2008. Het Parlement amendeerde dit tot 20 weken, maar er kwam tegenkanting uit een aantal lidstaten, o.a. uit Nederland. Gevolg: de Commissie ziet weinig kans dat de richtlijn er door komt, er kwam ook al veel protest uit werkgeverskringen, zodat de Commissie haar voorstel wil intrekken.
Op 16 december maakte de Commissie haar werkprogramma 2015 bekend, zodat bekend werd wat Timmermans zoal overboord wil gooien. Wat de richtlijn moederschapsverlof betreft: indien er binnen 6 maanden geen akkoord is, verdwijnt het voorstel van tafel, aldus Timmermans. De geplande maatregelen rond verbetering van de luchtkwaliteit en het hergebruiken van materialen, terugdringen van afvalverbranding en afvalstorten (‘circular economy’), waartegen de bedrijfslobby BusinessEurope bezwaren geuit had, zijn niet terug te vinden in het werkprogramma 2015. Maar Timmermans is een professionele diplomaat: dit is alleen om later met een beter voorstel op de proppen te komen… Een rookgordijn, vindt Groen europarlementslid Bart Staes. Een andere commentaar kwam van Bernadette Segol, algemeen-secretaris van het Europees Vakverbond (EVV). Ze stelt vast dat onder de 23 wetsvoorstellen waar in 2015 wél zal aan gewerkt worden, er niet één is ter verbetering van de bescherming van werknemers, consumenten of het milieu. De Commissie vindt ongetwijfeld dat haar hypothetisch investeringsplan van 300 miljard de beste bescherming biedt aan werknemers.
Wat wel expliciet in het werkprogramma staat is het vrijhandels- en investeringsverdrag met de USA (TTIP); de tegenkanting van miljoenen Europeanen is voor Timmermans blijkbaar geen beletsel voor ‘efficiënte wetgeving’. Juncker had ook aangekondigd dat er een verplicht lobby-register zou komen, maar volgens Alter-EU is de aangekondigde werkwijze niet controleerbaar en zijn foute meldingen niet sanctioneerbaar.
Toch was er niet alleen kritiek op het werkprogramma van de Commissie. Het werd door de christendemocratische EVP en de sociaaldemocratische S&D in het Parlement gunstig onthaald, en directeur Beyrer van BusinessEurope zei dat “Jean-Claude Juncker en Frans Timmermans begrepen hebben dat, om groot te zijn in grote dingen en klein in kleine, men nood heeft aan drastische beslissingen en politieke moed.”