1 juni 2022 – Over Roundup, het beruchte pesticideproduct op basis van glyfosaat, was de voorbije jaren niet zoveel meer te horen. Dat was in 2017 wel even anders, toen tal van milieu-en gezondheidsorganisaties het verbod van glyfosaat in de landbouw eisten wegens de zware impact op het milieu, en de mogelijke kankerverwekkende bijwerkingen voor de mens. Een Europese petitie (‘burgerinitiatief’) in die zin leverde op een recordtijd 1,3 miljoen handtekeningen op, maar de Europese Commissie wou daar niet op ingaan. Het verder gebruik van glyfosaat bevattende pesticides werd door de Europese instanties goedgekeurd voor een nieuwe periode van vijf jaar, dit wil zeggen tot 15 december 2022. Dat leek een vrij brutale beslissing, en de Belgische overheid vergulde de pil door het gebruik van Roundup alleen nog door ‘professionals’ (landbouwers, telers) [1] toe te laten. Ook andere landen of regio’s namen bij gebrek aan een betrouwbare Europese beslissing eigen beperkende maatregelen. Maar voor de producenten van het goedje was de kust weer veilig voor de volgende vijf jaar.

In 2016 werd Monsanto, de belangrijkste producent van Roundup, overgenomen door Bayer. Niet zo vertrouwd met het Amerikaanse systeem van gegroepeerde schadeclaims (mass tort claim, class action) keek de Duitse rechtsopvolger van Monsanto in de Verenigde Staten aan tegen miljardenclaims. Toch ziet Bayer blijkbaar de toekomst rooskleurig tegemoet. Het bedrijf hoopt met een 5-puntenplan een einde te kunnen maken aan de betwistingen “om ons terug te concentreren op performantie, innovatie en bijdragen aan de samenleving.” Maar in Europa moet Bayer zich blijkbaar niet teveel zorgen maken. Niet zozeer omdat class action hier niet ingeburgerd is, maar omdat de Europese Commissie en haar diensten hier ter beschikking staan van de bedrijfsbelangen, zeker als het die zijn van een ‘Europese kampioen’ als Bayer, op de koop toe Duits – herinner je Dieselgate…

Inderdaad, op 30 mei jl. maakte het Europees Scheikundig Agentschap (ECHA) haar conclusie bekend: glyfosaat kan weliswaar ernstige oogletsels veroorzaken, en is langdurig toxisch voor in het water levende organismen (aquatic life), maar de karakterisering van glyfosaat als kankerverwekkend voor de mens is onterecht. ECHA herhaalt daarmee haar standpunt van 2017. Dat was toen al in tegenspraak met de inzichten van het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC), dat sprak van ‘vermoedelijk kankerverwekkend voor de mens’. Maar ondertussen is er heel wat bijkomend onderzoek verricht, en bovendien kon niet langer ontkend worden dat de studies die de sector zelf voorlegt  een loopje nemen met de wetenschappelijke methodologie. Het aantal kritische studies is zelfs dermate toegenomen dat het Europees Voedselveiligheidsagentschap (EFSA), dat naast ECHA ook zijn oordeel moet geven over de gevaren van glyfosaat, het niet mogelijk vindt om tot een conclusie te komen vóór 15 december 2022, als de huidige Europese toelating vervalt. Een streep door de rekening van de Brusselse bureaucratie, die graag aan Bayer een nieuw akkoord als nieuwjaarsgeschenk had aangeboden. Gezondheidscommissaris Stella Kyriakides zei dat ze ‘erg ongerust’ is door deze vertraging. Maar geen nood, het huidige akkoord wordt verlengd tot wanneer EFSA er zal in geslaagd zijn de honderden nieuwe rapporten te evalueren. De nieuwe streefdatum is nu juli 2023. (hm)

[1] De site ‘Vilt’ waar we hier naar verwijzen verdient een prijs voor ‘ingedekt publieksbedrog’. Het begint met de naam, gemakkelijk te verwarren met Velt, een authentieke organisatie in België en Nederland voor duurzame landbouw. Vilt daarentegen brengt “landbouwnieuws dagelijks en hapklaar tot in jouw mailbox.” Partners zijn de Boerenbond, diverse banken, Vlaamse provincies, veilingen… Om de indruk te geven een echte ‘grass roots organisatie’ te zijn wordt zelfs gevraagd om donaties. Maar op de banner van Vilt zie je, als je goed kijkt, Bayer vermeld (en Harmonix Rodent Paste, één van hun producten); geld zal dus niet het probleem zijn, maar ondertussen is men ingedekt voor wie zou beweren dat Vilt het publiek wil misleiden.