17 oktober 2019 – Alhoewel de EU er als dusdanig niet in slaagde een wapenembargo tegen Turkije uit te vaardigen, hebben de belangrijkste lidstaten-wapenuitvoerders de voorbije dagen aangekondigd dat ze momenteel geen wapens meer zullen leveren aan Erdoğan. In ons vorig bericht schemerde nog twijfel door over de Duitse bereidheid om de wapenleveringen aan Turkije stop te zetten, gezien de weifelende verklaringen van staatssecretaris Niels Annen, maar ondertussen heeft Duitsland zich bij het embargo aangesloten.

Maar wat houdt het in? Het wordt steeds duidelijker dat Duitsland, de belangrijkste Europese wapenleverancier aan Turkije, zich in woorden als vredesduif voordoet, maar haar wapenindustrie daar zo weinig mogelijk  wil laten onder lijden. “Warum dieser Exportstopp ein Placebo ist“, titelde Die Welt; het is immers gebleken dat alleen nieuwe goedkeuringen voor wapenexport zullen ingehouden worden, terwijl de reeds toegekende wel zullen uitgevoerd worden. Bovendien laat de nadruk die gelegd wordt op ‘wapens die tegen de Koerden kunnen gebruikt worden’ vermoeden dat er ook nieuwe goedkeuringen kunnen komen voor exporten die ‘niet tegen de Koerden kunnen gebruikt worden’. Het Duits ministerie van economie wees er bv. uitdrukkelijk op dat de exporten van de eerste maanden van dit jaar maritiem materiaal waren, dat dus niet in Noord-Syrie kan ingezet worden. Van maatregelen gesproken tegen een oorlogsstoker… Maar ja, het is net aan die oorlogsstoker dat we ons vluchtelingenbeleid uitbesteedden, dat verklaart natuurlijk een en ander.

Duitsland is niet alleen met deze PR-truc. Ook Finland beperkt zich tot het niet afsluiten van nieuwe leveringen aan Turkije, en wat Frankrijk precies besliste zou moeten verder uitgemaakt worden; in ieder geval slaat de Franse beslissing ook alleen op wapens ‘die kunnen ingezet worden tegen de Koerden’. Wie beslist wat kan ingezet worden en wat niet ? Dat zijn kwesties waar veel kan van afhangen, eveneens de vraag wie de zelfopgelegde restricties zal controleren. Als onlangs bleek dat er in de Antwerpse haven grote munitietransporten naar Saoedi-Arabië gingen wisten de havenautoriteiten van niets, de Vlaamse overheid al evenmin…

In een ruimer perspectief bekeken zijn de houdingen van de grote Europese wapenexporterende landen perfect begrijpelijk. Momenteel zitten drie ambitieuze militair-industriële projecten in de pijplijn, die in de eerste plaats door Duitsland en Frankrijk behartigd worden: een Europese militaire drone, een gevechtstank en een gevechtsvliegtuig (FCAS). Dit vereist investeringen die in de honderden miljarden lopen, en niet kunnen afgelost worden door de toekomstige bestellingen van alleen de Europese lidstaten. Er moet dus geëxporteerd worden, en de kandidaten daarvoor zijn bekend: Saoedi-Arabië in de eerste plaats, maar ook Turkije staat hierbij voorop. En dat terwijl de USA en Rusland zoveel betere relaties hebben met een hoop afnemers… Contractbreuk omwille van een militaire uitstap zou dus erg ongelegen zijn, en het komt er dus op aan de publieke opinie hier zoveel mogelijk de indruk te geven dat men alles doet om de vrede te herstellen, en ondertussen de wapenlobby zo goed mogelijk te bedienen.

Dat laatste gebeurde nog gisteren  (16 oktober) op een gemeenschappelijke Duits-Franse ministerraad in Toulouse. Toulouse, niet toevallig de thuishaven van Airbus dat samen met Dassault het toekomstige Europese gevechtsvliegtuig ontwikkelt. In Toulouse zijn Macron en Merkel overeengekomen dat Duitsland zich niet zal verzetten tegen Franse wapenexporten zolang het aandeel Duits materiaal minder dan 20% bedraagt. Maar zelfs als dit aandeel de 20% overschrijdt zou Berlijn zich maar in uitzonderlijke gevallen verzetten. Is het niet roerend dat de twee voormalige aartsvijanden zich dank zij de Europese eenmaking verzoend hebben en het nu zo goed met elkaar kunnen vinden? (hm)