door Herman Michiel
17 december 2024

Een van de vele geldpotten beheerd door de Europese commissie heet LIFE en is bedoeld ter ondersteuning van de milieu-, klimaat-en energietransitiepolitiek. Overheden kunnen er beroep op doen bij de ontplooiing van projecten, bedrijven kunnen ondersteuning krijgen voor innovatieve productontwikkeling of het op de markt brengen van groene producten. Maar ook non-profit organisaties kunnen subsidies bekomen “als ze bijdragen aan de verschuiving naar een duurzame, circulaire, energie-efficiënte, op hernieuwbare energie gebaseerde, klimaatneutrale en veerkrachtige economie”. Natuurlijk gaat maar een heel klein deeltje van de totale LIFE-pot van 5,4 miljard euro naar dergelijke ngo’s [1], maar het kan een belangrijke rol spelen voor hun leefbaarheid en bereik. En de Europese Commissie kan er fijntjes op wijzen dat ze niet alleen bedrijven subsidieert, maar zelfs organisaties die een kritische stem laten horen.

Maar voor conservatief, rechts en uiterst rechts Europa is “geld voor het klimaatgehuil” een doorn in het oog. Vooral de Europese Volkspartij (EVP), de dominante politieke kracht in de EU, is sinds geruime tijd een hetze bezig, waarbij gesuggereerd wordt dat subsidies en lobbywerk van bedrijven streng gecontroleerd worden, terwijl ngo’s zomaar subsidies krijgen. Het is niet toevallig de EVP die een uitstel voor de natuurherstelwet en de pesticidewetgeving bedong, de constructie van benzine- en dieselwagens ook na 2035 wil voortgezet zien, en voedselgebrek voorspelt als “onze boeren” teveel in de weg gelegd wordt.

Die hetze heeft blijkbaar al een succesje geboekt binnen de nieuwe Europese Commissie (die voor de helft bestaat uit EVP-ers). Groene ngo’s kregen de voorbije weken een brief van de Commissie waarbij hen meegedeeld werd dat hun subsidie niet langer kan gebruikt worden voor belangenbehartiging en lobbywerk. Daaronder wordt onder andere verstaan het beleggen van vergaderingen met, of toespelen van materiaal  aan Europese verantwoordelijken, politieke onderwerpen met hen bespreken, kortom, doen wat het legertje van naar schatting 30.000 bedrijfslobbyisten in Brussel doet. De brief vermeldt erbij dat zulke activiteiten de reputatie van de EU kunnen schaden. Blijkbaar dreigt vanuit ngo-hoek een acuut gevaar voor de Europese instellingen, want de betrokken organisaties moeten de nieuwe reglementering vanaf 1 december respecteren, en de contracten die ze in januari 2024 tekenden moeten er retroactief aan aangepast worden!

Momenteel zijn het blijkbaar organisaties die werken rond klimaat en milieu (waaronder belangrijke als WWF, Friends of the Earth of ClientEarth) die aangeschreven worden, maar de maatregel is gebaseerd op een document daterend van mei 2024 dat algemeen van aard is. Niet-gouvernementele organisaties die zich bijvoorbeeld verzetten tegen vrijhandelsverdragen (TTIP, Mercosur…)  zouden logischerwijze gelijkaardige brieven kunnen ontvangen.

De EU zou de EU niet zijn als er geen gesofistikeerde juridische ‘uitleg’ voor de maatregel gevonden was. De nieuwe commissaris die instaat voor het Europees budget zei dat er ernstige ethische vragen zouden rijzen als blijkt dat de Commissie “op een indirecte manier lobbyt bij het Europees parlement”! Het toekennen door de Commissie van een subsidie aan een organisatie die parlementsleden benadert zo aldus kunnen geïnterpreteerd worden!!

In een commentaar op de kwestie stelt Corporate Europe Observatory dat het niet de eerste keer is dat de Commissie probeert kritische stemmen de mond te snoeren via de subsidiepolitiek. Door de vorige Commissie werd de dreiging al gebruikt tegenover ngo’s actief rond gezondheid, die zich verzetten tegen de geheime vaccincontracten die Commissievoorzitter von der Leyen afsloot met de farmaceutische industrie, en tegen de patentpolitiek van de EU waar het essentiële geneesmiddelen betreft.

[1] Ongeveer 15 miljoen euro volgens Euronews.