8 maart 2023 – De Staat is in het ingeburgerde jargon van onze westerse democratieën een orgaan dat ‘boven de partijen’ staat, in de eng-politieke en in de algemene betekenis.  Nochtans kan dat staatsapparaat net door partijen, vooral rechtse, aangewend worden als instrument tegen alles wat naar links – of zelfs maar naar oppositie – neigt. Twee gevallen ter illustratie.

In Spanje is een schandaal aan de oppervlakte gekomen waaruit blijkt dat de rechtse regering Rajoy, aan de macht tot midden 2018, een leugencampagne opzette tegen het progressieve Podemos en tegen de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging. De campagne  werd georkestreerd vanuit het ministerie van Binnenlandse Zaken, met medewerking van een hoge politiefunctionaris en een aantal media. Rajoy’s reactionaire Partido Popular, een van de grote componenten van de Europese Volkspartij, was onthutst door het electorale succes van Podemos (21% van de stemmen) bij de wetgevende verkiezingen van december 2015. Vanuit het Ministerie van Binnenlandse Zaken werd het ‘nieuws’ verspreid via regeringsgetrouwe media, dat Podemos-kopstuk Pablo Iglesias gefinancierd zou zijn geweest door Venezuela en Iran. De leugencampagne werd opgezet met de hulp van Francisco Martínez , tot eind 2016 staatssecretaris voor veiligheid op het binnenlandministerie, en Eugenio Pino, voormalig directeur operaties van de nationale politie. Ze hadden daarbij ook hun contacten met de rechtse oppositie in Venezuela.

Martínez had Pino ook verzocht om veel ‘wind’ te maken rond de huiszoekingen bij Catalaans-independentistische politici. Het bleek ondertussen ook dat tientallen Catalanen, betrokken bij de onafhankelijkheidsbeweging, met de beruchte Israëlische Pegasus spy ware werden afgeluisterd. In hoeverre deze praktijk doorging nadat Pedro Sánchez aan het hoofd kwam van de PSOE-Podemos regering is onduidelijk.

Terwijl Podemos aandringt op diepgaand onderzoek, en van de Europese Unie verwacht dat ze in deze zaak op dezelfde manier optreedt als in het geval van Polen en Hongarije, doet de Partido Popular de zaak af als iets van ‘jaren geleden’.

Spy ware, deze keer ‘Predator’, is ook de kern van het Griekse afluisterschandaal rond de conservatieve regering Mitsotakis. Op zijn minst één oppositielid  en verschillende journalisten werden afgeluisterd. Als Mitsotakis de beschuldigingen niet meer kon wegwuiven deed hij ze af als het werk van duistere netwerken.

De Europese Unie, hevig voorvechter van de rechtsstaat en de rule of law , is echter niet van plan haar handen hieraan vuil te maken. Over de spy ware kwestie: “Dit valt onder de nationale veiligheid en moet door de nationale instanties behandeld worden”, liet de Europese Commissie verleden jaar al weten. En aangezien Rajoy’s moddercampagne niet uitging van een ‘vreemde mogendheid’ zal ze ook niet onder handen genomen worden door de Europese fake news service.