27 januari 2021 – In Portugal waren er afgelopen zondag presidentsverkiezingen, waarbij de zittende president Marcelo Rebelo de Sousa herverkozen werd voor een tweede ambtsperiode van vijf jaar. De Sousa behoort tot de rechtse PSD, de partij van gewezen Europees Commissievoorzitter Manuel Barroso. Hij kreeg bijna 62% van de stemmen, zodat een tweede stemronde niet nodig is. De opkomst lag echter met 40% historisch laag, maar daar is het in Portugal bijzonder hard toeslaand coronavirus ook voor verantwoordelijk.

Op zich heeft deze verkiezingsronde geen grote betekenis, aangezien de president in Portugal een beperkte politieke rol speelt. Maar deze verkiezingen brachten wel een verontrustende trend aan het licht: extreem-rechts verovert zich een plaats in het Portugese politieke landschap. De partij CHEGA, wat zoveel betekent als Basta!, werd pas in 2019 opgericht en haalde bij de parlementsverkiezingen van dat jaar 1,29% van de stemmen, zowat 70.000 kiezers. Bij de presidentsverkiezingen van 24 januari kreeg CHEGA voorzitter André Ventura echter al bijna 500.000 stemmen achter zich. Zijn score van 11.9% is slechts iets lager dan die van de sociaaldemocratische kandidate Ana Gomes van de PS, die 13% haalde. (Let wel: de partij waartoe de president behoort draagt de naam Partido Social Democrata, PSD, maar is aangesloten bij de christendemocratische Europese Volkspartij.) In 11 van de 18 kiesdistricten stond CHEGA op de tweede plaats.

Overigens maakte links geen te beste beurt. Marisa Matias haalde maar 3,95% van de stemmen, terwijl haar partij, de Bloco d’Esquerda , bij de vorige presidentsverkiezingen in 2016 nog meer dan 10% haalde. De kandidaat João Ferreira  van de communistische partij PCP, die ook opkwam voor de groene partij, haalde 4.3%, iets meer dan in 2016 (3.9%), maar verliest veld in een aantal van zijn bastions ten voordele van CHEGA.

CHEGA ontstond als afsplitsing van de PSD, waarin Ventura’s politieke carrière begonnen was. Hij beweert zich te verzetten tegen elke extreem-rechtse invloed in zijn partij … maar kreeg tijdens zijn campagne het bezoek van Marine Le Pen en de steun van Italiës extreemrechtse leider Salvini. Verschillende bronnen geven ook aan dat nazistische figuren zich in CHEGA thuis voelen. (hm)