door Frank Slegers, 25 mei 2015
Het is niet altijd makkelijk om beslissingen te nemen in Europa: verschillende lidstaten zien het vandaag de dag niet zitten meer bevoegdheden over te dragen. Daarom heeft men dikwijls een crisis nodig om de Europese eenmaking in een hogere versnelling te brengen. Zo werd de verdrinkingsdood in april van duizend vluchtelingen in de Middellandse Zee gezien als een mooie kans om werk te maken van de verdere militaire eenmaking van Europa.
Oorlogsretoriek
Bij oorlog hoort oorlogsretoriek. Driehonderd academici zagen zich verplicht te protesteren tegen de taal van Europese verantwoordelijken naar aanleiding van het vluchtelingendrama.
De Italiaanse premier Matteo Renzi had het bijvoorbeeld over slavenhandel. Maar de vluchtelingen komen echt wel uit vrije wil naar Europa. Dit heeft dus niets te maken met de manier waarop slaven gedwongen getransporteerd en verkocht worden. Zoals de academici aanstipten: mochten ze de keuze hebben dan zouden deze vluchtelingen wel een ticket kopen bij een van de low cost maatschappijen die vliegen op Europa. De gesloten grenzen van Fort Europa drijft ze in de armen van smokkelaars. Door deze smokkelaars gelijk te stellen met slavenhandelaars wordt de inzet van militaire middelen gerechtvaardigd. Ook de Europese verantwoordelijke voor buitenlands beleid Federica Mogherini sprak over slavenhandel.
Een ander retorisch middel is de vluchtelingen te verwarren met terroristen, die zich in hun rangen zouden verschuilen. Alsof ISIS en consorten niet beschikken over voldoende strijders met een Europees paspoort die zich de moeite van een riskante boottocht kunnen besparen. Toch was de verwarring tussen vluchtelingen en terroristen voor NAVO-baas Jens Stoltenberg het middel om zijn diensten aan te bieden. Meer informatie over het protest van deze academici op EU-observer. (1)
Gemeenschappelijke grenswachten
Europees Commisaris Avramopoulos droeg ook zijn steentje bij aan het oorlogsdenken. In een toespraak (2) op 21 mei in Warschau lanceerde hij het voorstel van een Europees douanecorps om de buitengrenzen van de Europese Unie te beschermen. Nu klinkt “douanecorps” vrij onschuldig, maar het is wel de bedoeling dit corps uit te rusten om de stroom ongewenste vluchtelingen en migranten buiten de Europese grenzen te houden. Het is een belangrijke psychologische stap “de verdediging van onze buitengrenzen” naar het Europese niveau over te hevelen. De Europese Commissaris, overigens in een vorig leven minister van defensie, verbond zijn voorstel uitdrukkelijk aan de “oorlog” tegen de smokkelaars, zo leert ons EU-observer (3).
Oorlog tegen smokkelaars
Het koninginnestuk in deze nieuwe oorlog is echter de militaire operatie met de onmogelijke naam EU navfor Med, die de Europese Unie vanaf juli wil inzetten tegen mensensmokkelaars in de Middellandse Zee, met name tussen Libië en Italië. Dit militair ingrijpen zal de zone bestrijken tussen Libië en de wateren grenzend aan Italië, waar de (versterkte) operatie Triton van Frontex actief is. Met andere woorden: vluchtelingen uit Libië moeten eerst door het deel van de Middellandse Zee waar een Europese militaire operatie actief is. Die heeft als prioritair doel het militair uitschakelen van de smokkelaars. Pas daarna bereiken vluchtelingen eventueel het gebied waar Triton actief is, waarvan de recente versterking voorgesteld werd als een manier om meer mensenlevens te redden.
Het zou vanzelf moeten spreken dat deze militaire barrière op zee op geen enkele manier een bijdrage is aan de veiligheid van de vluchtelingen. Weliswaar stelt het Europese document dat de militaire schepen vluchtelingen in nood moeten helpen, maar anderzijds erkent het dat de militaire operaties gepaard kunnen gaan met het verlies van mensenlevens, niet alleen bij de smokkelaars, maar ook bij de militairen en de vluchtelingen.
Het Europese plan is een typisch plan waarvan men weet hoe het begint, maar niet hoe het eindigt. Wetens en willens lijkt de Europese Unie zich in een avontuur te storten, dat makkelijk kan leiden tot militaire escalatie. Het grote voorbeeld dat wordt aangehaald is de operatie EU Navfor Atalanta, een succesvolle Europese militaire operatie op zee tegen Somalische piraten, die het militaire zelfvertrouwen van Europa een boost gaf. Maar er is een verschil tussen een handvol piraten op speedboten en smokkelaars met honderden vluchtelingen aan boord.
Ook troepen aan land?
Op 18 mei gaven de Europese ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie groen licht voor de militaire operatie. In een analyse (4) van de besluiten van deze vergadering, die hij maakte voor Statewatch, beschrijft professor Steve Peers van de Universiteit van Essex de dubbelzinnigheden in de Europese besluitvorming. Zo ontkende Mogherini formeel dat er sprake zou zijn van operaties te land in Libië, maar blijkt uit het document dat wel degelijk rekening wordt gehouden met de mogelijkheid.
Zo hoopt de EU op instemming van Libië en een mandaat van de VN, maar bevat het Europese document talrijke hypothesen waarin gehandeld zou worden zonder enig mandaat. Schepen van smokkelaars vernietigen kan enkel onder bepaalde voorwaarden, maar inspecties door de militairen in internationale wateren zouden altijd kunnen, onder welke nationale vlag het schip ook vaart, en ook zonder VN-mandaat. Indien de smokkelaars de Europese militaire inspecteurs dan een kop koffie aanbieden hoeft er verder niets aan de hand te zijn, maar als het uit de hand loopt?
Ook Europol bemoeit zich er mee: het heeft een ploeg opgezet (JOT Mare) om informatie uit te wisselen tussen Europol, Interpol en allerlei politiediensten en inlichtingendiensten, om de Europese militaire operatie te ondersteunen. Verder hoopt Europa op medewerking van UNSMIL, de VN-missie in Libië die het land moet helpen stabiliseren. Niet echt een manier om het vertrouwen van de diverse Libische fracties in UNSMIL te versterken…
Mogherini
Op haar persconferentie (5) van 19 mei maakte Federica Mogherini er geen geheim van dat het de bedoeling is met de operatie een versterking op gang te brengen van het Europees Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid. Onder de artikelen 42-43-44 van het Verdrag betreffende de Europese Unie wordt nu gezocht naar lidstaten die bereid zijn militaire middelen in te zetten. Het staat al vast dat een Italiaanse admiraal de leiding krijgt. Men kan er gif op nemen dat juist die landen die moord en brand schreeuwen wanneer de Europese Commissie hen vraagt een fair aandeel vluchtelingen op te nemen vooraan zullen staan om militaire middelen ter beschikking te stellen “tegen de slavenhandelaars”.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Uitpers
Voetnoten:
(1) https://euobserver.com/justice/128802
(3) https://euobserver.com/justice/128792
(4) http://www.statewatch.org/analyses/no-268-eu-war-on-smugglers.pdf
(5) http://eeas.europa.eu/top_stories/2015/190515_fac_defence_en.htm