door Herman Michiel
1 november 2022

In een persbericht verwelkomt het Europees Vakverbond [1] drie nieuwe leden uit Oost-Europa: de Federatie van Vakbonden van Oekraïne (FPU), de Confederatie van Vrije  Vakbonden van Oekraïne (KVPU) en de Nationale Vakbondsfederatie van Moldavië (CNSM). Het is evident dat de internationale coördinatie van vakbonden van groot belang is, en dat effectieve steun vereist is in het geval van bonden die zwaar onder druk staan zoals in Oekraïne. Dat is niet alleen het gevolg van de misdadige oorlog die het Kremlin voert tegen zijn buurland, maar ook van het repressief beleid van het Zelensky-regime tegen vakbonden en tegen de arbeidsrechten. Oekraïense bonden spelen ook een belangrijke rol bij de hulp aan vluchtelingen, en het is terecht dat Europese vakbonden en het EVV daarvoor ook financiële en materiële hulp verlenen.

Het is echter uiterst bedenkelijk dat het Europees Vakverbond zich volmondig achter de EU-lokroep richting Oekraïne en Moldavië schaart om ‘bij ons’ te komen. “De toekomst van Oekraïne en Moldavië is in de Europese Unie “, zei Luca Visentini, secretaris-generaal van het EVV, eraan toevoegend dat “toetreding tot de EU betekent dat Oekraïne en Moldavië uiteindelijk niet alleen zullen toetreden tot de Europese eenheidsmarkt, maar ook de hele wetgeving van de EU zullen moeten aannemen, inclusief de sociale en arbeidsrechten.” Het EVV hoopt ook dat Georgië die weg opgaat.

Als vakbondsleiders nu één ding (moeten) weten is het dat sociale en arbeidsrechten wel de laatste bekommernis zijn van de EU. In haar aanbevelingen aan de lidstaten heeft de Commissie systematisch aangedrongen op een uitholling van de onderhandelingspositie van vakbonden. Sociale “charters” zijn niet meer dan een schaamlapje, in tegenstelling tot de ‘wetten van de eenheidsmarkt’ die met sancties en zelfs boetes kunnen afgedwongen worden. Als het Europees Vakverbond zich dan toch op politiek vlak durft te bewegen [2], zou het een grotere dienst bewijzen aan de werkende bevolking in Oekraïne en elders door te wijzen op de realiteit van de Europese ‘droom’. Europese politici als Verhofstadt, von der Leyen, Borrell en andere valse vrienden van Oekraïne  hebben al genoeg illusies verspreid over een beloftevolle toekomst in de ‘Europese familie’ zonder dat vakbondsleiders daar nog een schep moeten bovenop doen. Enerzijds is toetreding tot de EU in ieder geval een proces dat vele jaren in beslag zou nemen. Dit nu  als toekomstperspectief stellen aan een bevolking in de grootste ellende lijkt op de Kerk die het eeuwig leven voorspiegelde aan de armen. Anderzijds kan men vermoeden wat de gevolgen zouden zijn voor de Oekraiense werkende klasse in de Europese interne markt. De Bulgaren weten daarvan mee te spreken, maar het Oekraiens BBP per hoofd was in 2021, dus nog vóór de oorlog, minder dan de helft van het Bulgaarse… De vrije beweging van kapitalen en arbeidskrachten in de EU zou zich nog veel feller manifesteren dan nu met de Oost-Europese lidstaten al het geval is.

Denkt het EVV misschien unisono met de Europese instellingen te moeten opteren voor een plaatsje onder de Oekraiense zon van ‘onze’ bedrijven, nu een nieuwe Age of Empires (naar het woord van Verhofstadt) zich aftekent? De businessplannen van westerse bedrijven in een naoorlogse Oekraïne leiden inderdaad nu al tot  getouwtrek tussen de EU en de VS. Vindt het EVV het dan zijn taak om ‘onze’ bedrijven te verdedigen? Vakbonden werden nochtans opgericht om werkende en werkloze mensen te verdedigen, niet bedrijven. (hm)

[1] Alhoewel zowat alle vakbonden in de EU aangesloten zijn bij het EVV zijn niet veel vakbondsleden ervan op de hoogte dat ze op EU-niveau vertegenwoordigd worden door deze koepelorganisatie (wel vaker aangeduid met de Engelse afkorting ETUC). Als de Europese Commissie de ‘sociale partners’ raadpleegt is dit van vakbondszijde via het EVV. Het EVV ontvangt ook financiële steun van de Commissie.

[2] Dat was bv. ook het geval in 2015, toen het EVV het verzet van de (sociaaldemocratisch geörienteerde) Griekse vakbond GSEE steunde tegen een referendum over het al dan niet aanvaarden van het ‘reddingsplan’ van de Troika.