9 juli 2015 – Gisteren keurde het Europees Parlement een resolutie goed over het TTIP- vrijhandelsverdrag waarover sinds twee jaar onderhandeld wordt tussen de EU en de USA. Deze resolutie is weliswaar niet bindend voor de Europese Commissie die de onderhandelingen voert, maar ze is een soort barometer voor de stemming onder de Europarlementariërs. Zij zullen zich immers kunnen uitspreken voor of tegen het akkoord dat de Commissie uiteindelijk bereikt met de Amerikaanse regering.
De drie politieke families die de dienst uitmaken in Europa, christendemocraten (EVP), sociaaldemocraten (S&D) en liberalen (ALDE), zijn sterke voorstanders van TTIP, dat volledig past in hun neoliberaal wereldbeeld (” meer handel, meer welvaart”), daarin gevolgd door de Europese Conservatieven en Reformisten (waaronder de Vlaamse nationalisten van NV-A) . Ze hebben echter steeds meer af te rekenen met verzet uit actiegroepen, milieubewegingen en vakbonden, die TTIP als een enorme bedreiging zien voor sociale rechten, milieunormen en democratische besluitvorming. Vooral binnen de S&D- fractie in het Europees Parlement ontstaat aldus twijfel of het wel verstandig is zich nog langer als TTIP-voorstanders voor te doen. Ze worden daardoor links voorbijgestoken door Europees Groen, dat vrij consequent wijst op de gevaren van TTIP. Maar TTIP verwerpen zou een grote trendbreuk betekenen voor de Europese sociaaldemocraten, die hun toekomst zien in een duurzame alliantie met liberalen en christendemocraten. De steen des aanstoots in dit alles is in de eerste plaats ISDS (Investor-State Dispute Settlement), een procedure waardoor buitenlandse bedrijven zich kunnen wenden tot private uitzonderingsrechtbanken wanneer ze zich door maatregelen, wetgeving of omstandigheden in hun winstvooruitzichten benadeeld voelen.
Een maand geleden kwamen er al kunstgrepen aan te pas om te vermijden dat een mogelijke ‘dissidentie’ in de S&D-rangen aan het licht zou komen. Martin Schulz, de sociaal-democratische (SPD, Duitse sociaal-democraten) voorzitter van het Europees Parlement kon op 9 juni op de valreep een stemming over een TTIP-resolutie tegenhouden [i]. In de commissie INTA (internationale handel) van het Parlement kon ondertussen gewerkt worden aan een versie van de resolutie die kool en geit moest sparen; het voorzitterschap van deze commissie door SPD-partijgenoot Bernd Lange stond garant voor ‘degelijk’ werk. De herwerkte resolutie werd dus gisteren, 8 juli, aan de plenaire vergadering van het Europees Parlement in Straatsburg voorgelegd. Resultaat: 436 voor, 241 tegen, resolutie goedgekeurd.
Komt de goedgekeurde resolutie tegemoet aan het groeiende verzet tegen TTIP? Volgens de sociaal-democratische opsteller van het compromis is dat wel degelijk het geval. Bernard Lange spreekt van garanties voor de rechten van werknemers, bescherming van openbare diensten, privacy en milieuwetgeving. Maar als dat zo was zouden de reacties van de ondernemerswereld toch wel heel bevreemdend zijn. BusinessEurope, de Europese ondernemerslobby, reageert met een persbericht: “European Parliament sends strong signal to move TTIP negotiations forward“. Het zijn net deze lobbys die zeer sterk achter ISDS staan, de mogelijkheid voor bedrijven om monsterboetes op te leggen aan overheden wegens het “recht op winst maken”. Lange beweert wel dat ISDS ‘dood’ is, maar het is veel juister om te stellen dat ISDS een ander leven gaat leiden. Er zouden beroepsrechters (in plaats van advocaten van zakenkantoren) aangesteld worden, er zou beroep mogelijk zijn, maar het zou een uitzonderingsrechtspraak blijven, buiten het gewone rechtssysteem.
Een grote minderheid van sociaaldemocraten uit België, Nederland, Frankrijk, Groot-Brittannië en elders was niet overtuigd en stemde tegen de resolutie. In België gaat het om Kathleen Van Brempt (sp.a) en de PS-vertegenwoordigers Marie Arena, Hugues Bayet en Marc Tarabella. Ook de Nederlandse sociaal-democraten (Agnes Jongerios, Paul Tang en Kati Piri) vielen voor een keer uit hun rol van de ongeveer-meest-rechtse-sociaaldemocraten in Europa en stemden tegen de resolutie. Hierbij moet aangetekend worden dat dit verzet minder fundamenteel is dan men zou kunnen hopen. In een stemmingsaankondiging legt Kathleen Van Brempt uit dat ze tegenstemt omdat het nieuwe ISDS-systeem wel eens lang op zich zou kunnen laten wachten. Volgens ons kan het verzet tegen een uitzonderingsrechtspraak voor bedrijven alleen maar betekenen dat geschillen voor de bestaande gewone rechtbanken komen. Er is geen enkele reden om ISDS, in de oude of in een nieuwe vorm, te aanvaarden.
De stemverdeling voor de resolutie is in de volgende grafiek weergegeven [ii]. Bij de sociaaldemocraten stemden 116 voor, 56 tegen en 9 onthielden zich. De Groenen en Verenigd Links (GUE), evenals rechtse en uiterst-rechtse ‘eurocritici’, waren tegen.
Dit alles toont aan hoe belangrijk het is het verzet tegen TTIP nog te versterken. Samen met het Grieks verzet tegen het soberheidsbeleid en de monetaire dictatuur is de anti-TTIP beweging de hoopgevendste ontwikkeling in de Europese Unie. Indien er verder kan ingehamerd worden op deze beginnende breuklijnen, kan het gammel neoliberaal bouwsel een zware slag worden toegebracht. (hm)
[i] Zie ons bericht op Ander Europa, 10 juni 2015, Door manoeuvre stemt Europees Parlement vandaag niet over TTIP.
[ii] Bron: Votewatch, waar nog meer informatie over het stemgedrag kan gevonden worden.