door Frank Slegers, 4 november 2016

Van 16 tot 18 december organiseert Europees links haar vijfde congres in Berlijn.

Wat is Europees Links ook alweer? Je zou het de Europese politieke partij links van de sociaaldemocratie kunnen noemen. Nu is “politieke partij” misschien een te groot woord. In een halfslachtige poging een Europese politieke ruimte te scheppen is de EU enkele jaren geleden begonnen met het subsidiëren van Europese politieke partijen, met als gevolg dat de meeste politieke families hun eigen partij uit de grond stampten. Ze bestaan dus wel, maar je hoort er niet echt veel van.
Europees Links verzamelt de meer linkse partijen uit Europa, dikwijls met een ‘communistische’ achtergrond, maar bijvoorbeeld ook het Bloco uit Portugal of de Rood Groene Alliantie uit Denemarken. Anderen maken er dan weer geen deel van uit, omdat ze een Europese politieke partij niet zo nodig vinden (de Nederlandse SP), of omdat ze vasthouden aan hun ‘stalinistisch-orthodoxe’ wortels (de Griekse en Portugese communisten). Europees Links valt daarom niet helemaal samen met de fractie van Verenigd Links in het Europees parlement. In de meest recente Europese verkiezingen voerde Europees Links campagne met Alexis Tsipras als kandidaat-voorzitter van de Europese Commissie.
Als je meer wil weten kan je gaan grasduinen op hun website.

Existentiële crisis EU

Het congresdocument begint met de vaststelling dat de Europese Unie in een existentiële crisis verkeert. Brexit was wat dat betreft een keerpunt.
Nu klinkt dat misschien vanzelfsprekend, maar het heeft wel verregaande gevolgen. Het betekent immers dat we ons in de komende jaren aan grote omwentelingen in de EU kunnen verwachten, met een diepgaande invloed op onze toekomst.
Heel wat factoren spelen een rol in deze crisis: de financiële crisis, het Griekse drama en de druk op de euro; de vluchtelingencrisis; Brexit;…
De vluchtelingencrisis was allicht het echte keerpunt, want toen werd de Europese Unie compleet uit elkaar gespeeld, met zwaar prestigeverlies voor de Europese Commissie en Angela Merkel, en belangrijke klappen voor de institutionele samenhang van de EU. Het is voor links ook een gevaarlijke ontwikkeling. De paradox is immers dat hoe minder de EU er in slaagt een fantsoenlijk antwoord te vinden op de vluchtelingencrisis, hoe meer dit in de kaart speelt van rechts. En hoe minder ruimte er is voor een fantsoenlijk antwoord…

Herstichten

Europees Links oordeelt dat het niet volstaat de Verdragen hier of daar bij te sturen, maar dat een echte herstichting van de EU zich opdringt. Het is interessant de betreffende passage uit het ontwerp van congresdocument weer te geven, omdat Europees Links zich hier positioneert in de linkse debatten hoe een ander Europa er zou kunnen uitzien. Het document legt sterk de nadruk op respect voor de soevereiniteit van de lidstaten:

De manier waarop het Europees raamwerk en de rechten van de lidstaten en naties werken is aan verandering toe. Europa mag zich niet in de plaats stellen van individuele lidstaten, het nationale niveau en de rechten die daar aan verbonden zijn, maar moet de samenwerking bevorderen rond gemeenschappelijke projecten en uitdagingen. De soevereiniteit van iedere lidstaat moet worden gerespecteerd. De democratische legitimiteit van ieder land moet zwaarder wegen dan de huidige verdragen. Een lidstaat moet haar veto kunnen uitspreken tegen Europese richtlijnen en besluiten die een stap achteruit vormen op sociaal of democratisch vlak of voor de rechten van de burgers. Europese wetgeving moet het gezamenlijk werk zijn van het Europees Parlement en van de nationale parlementen. De Europese Commissie mag geen initiatiefrecht hebben inzake wetgeving. Dit recht behoort toe aan het Europees Parlement en de nationale parlementen. Druk van lobbygroepen moet worden verboden.

Griekenland

Je vraagt je natuurlijk af wat Europees links te zeggen heeft over heikele kwesties zoals de Griekse crisis en Brexit. Alexis Tsipras is bijvoorbeeld een eminent lid van Europees Links, terwijl radicalere kringen in de Europese linkerzijde niet blij zijn met zijn optreden in Griekenland.
Een gedetailleerde balans van de Griekse crisis zal je in de resolutie niet vinden. Tussen de lijnen lees je wel dat de belangrijkste les voor Europees Links de Europese krachtsverhoudingen zijn, en dat daar dus iets aan moet worden gedaan. Je kan je dan wel afvragen of de deuren van Europees Links ook open blijven voor de Grieken die uit Syriza stapten.
Europees Links pleit verder voor een andere invulling van de euro, maar ook voor het recht van lidstaten die dat wensen om uit de euro te stappen.
Op dergelijke gevoelige punten houdt Europees Links de kerk dus in het midden, en dat sluit dan wel weer aan bij haar zelfbeeld, namelijk dat je de politieke krachten links van de sociaal-democratie enkel kan samen houden mits je een zekere vorm van diversiteit en pluriformiteit respecteert.

Een jaarlijks politiek forum

De resolutie eindigt met een concreet voorstel: een jaarlijks Europees politiek forum, als ontmoetingsplaats voor politieke krachten, sociale bewegingen en vakbonden, die zich verzetten tegen het autoritaire neoliberalisme van de EU en streven naar een ander Europa.
Zo krijgen we misschien een opvolger van het Europees Sociaal Forum, dat tenonder ging aan een gebrek aan middelen en energie. Voor een keer zou Europees geld dan misschien eens goed besteed zijn.