8 februari 2023 – Gisteren belegde de ‘Europese dienst voor extern optreden’ (EEAS) een conferentie over het ‘EU antwoord op de bedreiging door buitenlandse informatiemanipulatie’. Genodigden waren specialisten op het gebied van informatieverspreiding, datamanipulatie , sociale media, hoge ambtenaren uit Groot-Brittannië of de Verenigde Staten (die ook hun Carnegie Endowment think tank vertegenwoordigd zagen), en natuurlijk van de Europese Commissie zelf, met EEAS-chef Josep Borrell, de Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlands beleid en veiligheid. Naast de Assistant Secretary General for Public Diplomacy of NATO mocht ook de privésector niet ontbreken, met bv. communicatiespecialist ECOMM uit Oekraïne of het Britse Splice Media.

In zijn openingsspeech had Hoge Vertegenwoordiger Borrell het over het grote gevaar van de Russische informatiemanipulatie voor onze democratie:

“Rusland heeft netwerken en infrastructuur gebouwd om te misleiden, te liegen en te destabiliseren. Ik gebruik deze sterke woorden: om te misleiden, te liegen en te destabiliseren op industriële schaal. Om het vertrouwen in de instellingen af te takelen. Dat is een grote bedreiging voor de liberale democratieën, die gebaseerd zijn op informatie. Democratie is een systeem dat gebouwd is op de informatie waarover mensen beschikken, omdat ze hun keuzes maken, hun politieke keuzes, op basis van hun eigen perceptie en de informatie die ze ontvangen over wat er gebeurt in de rest van de wereld. Als de informatie toxisch is, kan de democratie niet werken. Als de informatie gemanipuleerd wordt, hebben de mensen geen duidelijk idee van wat er aan de gang is. Hun keuzes zijn dan scheefgetrokken, terwijl informatie het smeermiddel is van de democratie.”

In een toespraak voor het Europees parlement op 8 maart 2022 zei hij het nog schilderachtiger: “Daarom moeten we het standpunt verdedigen dat informatie een beschermd goed is. Als u vlees koopt in een warenhuis, dan hebt u garanties over de kwaliteit van het product, om te vermijden ziek te worden door het te consumeren. We moeten ook een dergelijke garantie hebben opdat informatie niet iets wordt dat de geesten bezoedelt.”

Het is dan ook als hygiënische maatregel dat de EU verleden jaar de Russische media Russia Today en Sputnik uit de Europese infosfeer bande. De Europese Federatie van Journalisten protesteerde hiertegen als een gevaarlijk precedent op het gebied van censuur, en stelde dat degelijke informatie een beter tegengif is voor desinformatie, maar de EU heeft meer vertrouwen in haar eigen remedies. Zo creëerde ze EUvsDisinfo, dat als dienst aan de Europese burger als het ware het verdorven vlees uit de informatiestroom pikt en doorprikt. Trouwens, de conferentie van gisteren stond ook niet open voor journalisten, en er werden bijgevolg ook geen misleidende vragen gesteld.

Borrell kan niet beschuldigd worden van eurocentrisme. Hij wil de informatiehygiëne ook bevorderen elders ter wereld: “Het gaat niet alleen over de Europese Unie, het gaat ook over Afrika, Latijns-Amerika en Azië.” Vooral in Afrika zijn er nu regimes die met Rusland aanpappen, zodat de bevolking met misleidende informatie over de Europese Unie kan besmet worden. De Hoge Vertegenwoordiger roept bijgevolg op om “op dit vlak meer te investeren in samenwerking met onze partners overal ter wereld”. (hm)