door Peter Mertens, voorzitter van de PVDA/PTB
Opinie verschenen in Knack, 13 juli 2015
Op de druilerige tweede zondag van juli werd een groot deel van de Europese toekomst bepaald. Het Duitse establishment heeft haar slag thuis gehaald. De financiële kringen in Frankfurt reageren vandaag dan ook erg tevreden. “De beslissingen van de langste EU-top van de hele euro-schuldencrisis dragen duidelijk een Duitse stempel. Het ziet er naar uit dat Angela Merkel een duidelijke overwinning boekte”, schrijft de Duitse beurskrant Handelsblatt . Al voegt de krant er tegelijkertijd bij dat “het Griekse probleem verre van opgelost” is.
De dubbele tactiek heeft gewerkt
De dubbele tactiek heeft gewerkt. Aan de ene kant werd de rottweiler uitgestuurd. De Duitse minister van Financiën Wolfgang Schaüble dreigde ermee Griekenland zonder pardon uit de Eurozone te kieperen. Dat is de zogenaamde Grexit. Aan de andere kant mocht Kanzlerin Angela Merkel die dreiging dan gebruiken om de Griekse economie onder Duitse curatele te zetten, en om de nieuwe Griekse regering te vernederen met een koloniaal dictaat.
Berlijn heeft Athene verplicht om de laatste restjes van zelfbeschikking op te geven. Elke maatregel die Griekenland neemt moet het land voortaan eerst voorleggen aan de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank en het IMF. En dan pas aan haar eigen parlement en haar eigen bevolking. Dat staat letterlijk zo in het Europese dictaat: “De [Griekse] regering moet eerst en geruime tijd op voorhand de Instituties [de Trojka, nvdr] consulteren en een akkoord bereiken met de Instituties over alle ontwerp wetgeving op de relevante gebieden, vooraleer de ontwerp wetgeving aan het [Griekse] parlement of aan publieke consultatie wordt voorgelegd.”
Een Eurozone van koloniale dictaten? Niet in mijn naam.
Dat betekent niet alleen dat Griekenland verplicht wordt om maatregelen door te drukken, die enkele weken geleden nog door een grote meerderheid van de Grieken verworpen werden in het referendum. Het betekent ook dat voortaan elke autonome politiek verboden wordt, zonder dat het de goedkeuring wegdraagt van Duitsland. Geen enkele wet, zonder stempel uit Frankfurt. Meer nog: alle maatregelen die de laatste vijf maanden zijn genomen door de nieuwe Griekse regering, tot en met het heropenen van de publieke zender ERT, worden in één klap ongedaan gemaakt. Dat betekent de facto dat de Griekse rechtsstaat ophoudt te bestaan.
De Europese Unie heeft een neo-kolonie aan de Egeïsche zee
Verder moet het landje aan de Egeïsche zee alles uitverkopen wat interessant kan zijn voor de grootste multinationals op het continent, en daarbuiten. Haar water, haar elektriciteit, haar havens, haar infrastructuur, haar spoorwegen moeten allemaal voor de bijl. Met een bordje ‘Te Koop’ rond de hals, in een opgelegde braderij van privatiseringen. Dat moet dan 50 miljard euro opbrengen, een waanzinnig bedrag dat wellicht betekent dat Griekenland ook enkele eilanden zal moeten verkopen. Het geld mag bovendien niet gebruikt worden om te investeren, het moet voor de helft gebruikt worden om de buitenlandse leenheren af te betalen, en voor de andere helft gaan naar herkapitalisering van de banken. Verplicht verkopen wat interessant is voor de buitenlandse kapitaalgroepen, en liquideren wat in concurrentie is met diezelfde buitenlandse kapitaalgroepen, dat is koloniale politiek. Daarmee wordt het land aan de Egeïsche zee een soort neo-kolonie in de Eurozone. Dat is een nieuwe status in een Europese Unie die ooit verkocht werd als een project van vrede, vooruitgang en solidariteit.
De Euro wordt steeds meer een instrument van Duitse hegemonie in Europa. Dankzij haar politiek van loondumping, die door de roodgroene regering Schröder-Fischer in 2001 werd opgezet, hebben de Duitse exportbedrijven de concurrentie op het continent onder de voet kunnen lopen. Combineer dat met de subsidiepolitiek van de Europese Unie, waarmee landen als Griekenland, Portugal en Spanje jaren lang ‘goedkope’ Duitse producten konden invoeren, en het wordt duidelijk hoe die landen in een tang werden vastgezet. Tussen 2002 en 2010 zijn de belangrijkste kapitaalstromen van Athene, Lissabon en Madrid naar Berlijn, Amsterdam en Brussel gevloeid. Toen duidelijk werd dat de Griekse boeken, met de hulp van Goldman Sachs, vervalst werden streek de Trojka in mei 2010 in Griekenland neer. De eerste twee ‘Memoranda of Understanding’ die als een molensteen rond Griekenland werden gehangen, lieten het land verder doodbloeden. Het geld van de grote leenheren werd gered door een humanitaire crisis in Griekenland. Dat zijn basisstellingen uit mijn boek ‘Hoe durven ze?’, van einde 2011.
Dit weekend is Duitsland nog een stap verder gegaan. Het derde memorandum is op dezelfde leest geschoeid als de twee voorgangers: het zal de recessie verder verdiepen, het kapitaal van de leenheren verder beschermen, en af en toe een humanitaire aalmoes gooien voor de grootste ellendelingen. Wat nieuw is dat ditmaal de touwtjes van dit derde memorandum, meer dan ooit, door Berlijn zelf worden vastgehouden. In plaats van een munt van integratie, wordt de Euro vandaag een munt van politieke chantage en uitsluiting. Onder de dreiging om landen uit hun eigen muntunie te gooien, realiseert het Duitse establishment midden van deze crisis haar project van een autoritaire federale Europese Unie. Alleen wie akkoord gaat met Berlijn mag er in, wie een andere politiek wil voeren moet er uit.
Een nieuwe economische en politieke onderwerping
Dat het niet alleen om een economische, maar ook om een politieke onderwerping gaat wordt duidelijk door het nieuwe ultimatum dat Angela Merkel aan Athene heeft opgelegd. Binnen de drie dagen moet Griekenland ook een nieuwe serie wetten door het parlement sluizen. Verplicht, tegen woensdag. Of dat democratisch haalbaar en wenselijk is, doet er niet toe. Of dat economisch verstandig is, nog minder. De Griekse regering moet voor woensdag hogere BTW-stelsels invoeren, ook al betekent dit dat de koopkracht nog meer zal verlagen en de recessie dieper zal worden. De Grieken moet ook nog voor woensdag nieuwe pensioenregelingen doordrukken. Ook die maatregel zal de koopkracht aantasten en de economie verder vertragen. Die twee asociale maatregelen moeten voor het midden van deze week in wetten zijn omgezet, zo niet zal de Europese Unie Griekenland overkop laten gaan. Bovendien moeten, volgens het Europese dictaat, zowel de collectieve arbeidsovereenkomsten als het stakingsrecht aan de ketting. Kwestie van voldoende garanties te hebben dat de Griekse loontrekkenden zich niet verzetten tegen dit Verdrag van Versailles.
Verhoog de BTW naar 23 procent. Schaf het BTW-tarief van 12% voor de horeca af. Voer een belasting in op huurinkomsten. Maak een einde aan collectief loonoverleg, schaf de index af. Ik parafraseer hier even het opiniestuk van journalist Rob Heirbaut. “Als België in dezelfde situatie als Griekenland zou zitten, zou dit de lijst maatregelen kunnen zijn waarmee regering en parlement zouden moeten instemmen”, schrijft Heirbaut. “Uit te voeren binnen 48 uur alstublieft. Doet u dit niet, dan is daar de uitgang van de eurozone.” En dat is niet alles. Ook de VRT, de Havens van Antwerpen, Gent en Zeebrugge, de NMBS, en de verschillende watermaatschappijen moeten aan een privaat fonds worden overgedragen. Dat fonds zal het openbaar bezit verkopen. Tot slot: al die maatregelen moeten eerst aan de hoofdzetels van de Europese Commissie en het IMF worden voorgelegd. Dan pas kunnen ze naar het parlement, en naar de publieke opinie. Onze premier, Charles Michel, benoemde dit soort maatregelen op Twitter als volgt: “Dit is een duidelijk engagement voor solidariteit met Griekenland. Vertrouwen en verantwoordelijkheid gaan samen.”
Een dictaat dat een soevereine natie wurgt, en dat elke Europese solidariteit voortaan onmogelijk maakt, voorstellen als “een duidelijk engagement voor solidariteit”, je moet het maar durven. Die uitspraak is straffer dan alles wat Guy Verhofstadt woensdag namens Sofina en GDF Suez in het Europees parlement vertelde over de noodzakelijke privatiseringen, die hij dan met zijn holdings mee kan binnenrijven. Zoals de gewezen hoofdeconoom van de Wereldbank, Joseph Stiglitz vandaag vertelt: “Je kan geen eurozone beheren zonder een minimum aan solidariteit. Deze crisis ondergraaft volledig de gemeenschappelijke visie en de Europese solidariteit. Het is een ramp.”
Met welk mandaat waggelt Michel als een gansje achter Merkel?
Wat onze premier tevreden ‘solidariteit’ noemt, wordt door Nobelprijswinnaar Paul Krugman als ‘pure wraakzucht’ betiteld. “Dit gaat de wreedheid voorbij en is pure wraakzucht, volledige vernietiging van de nationale soevereiniteit, zonder hoop op herstel. Het is vermoedelijk bedoeld als een aanbod dat Griekenland niet kan aanvaarden. Maar zelfs dan is het een grotesk verraad van alles waar het Europese project voor hoort te staan”, schrijft Krugman in een opiniestuk. Inderdaad, en het is tekenend dat de Finnen, de Nederlanders, de Oostenrijkers, en ook de Belgen als een stoet ‘ware’ gansjes achter Merkel waggelen. Met welk mandaat loopt Johan Van Overtveldt eigenlijk achter Schäuble? En met welk mandaat loopt Charles Michel eigenlijk achter Merkel? Alvast niet in mijn naam.
Met de moord op het soevereine Griekenland stuurt Berlijn een duidelijk signaal: er zal geen andere politiek mogelijk zijn in de Europese Unie, dan de harde besparingspolitiek die wij uittekenen. Dat ligt in de lijn van de verschillende hervormingen die de Eurozone sinds 2011 al doordrukte: het Two-Pack, het Six-Pack, het Europese semestersysteem, en het Stabiliteitspact. Hervormingen die steeds meer macht toebedeelden aan de Europese Instellingen, en die door bijna alle traditionele Europese fracties werden gesteund. Het wordt tijd dat alle Europese fracties daar opnieuw over nadenken in plaats van krokodillentranen te plengen. Want dit weekend heeft Merkel duidelijk gemaakt dat Duitsland aan de top van de nieuwe autoritaire piramide staat, en daar nog wel even wil blijven staan.
Berlijn wringt de Franse arm om
Merkel heeft voor eens en altijd duidelijk gemaakt dat Berlijn de lijnen uitzet en niet Parijs. De Franse president François Hollande heeft alsnog in laatste instantie geprobeerd om de zware toegevingsreeks waarmee de Griekse regering naar de onderhandeling kwam te steunen, maar kreeg daar dit week-end een duidelijk ‘nein’ over van Merkel. Duitsland wrong de Franse arm om, en niemand weet welke gevolgen de splitsing van de Duits-Franse as in de toekomst zal hebben. Zeker is wel dat met deze krachtmeting ook nieuw leven werd geblazen in het Franse nationalisme, en dat wellicht de positie van het Front National versterkt zal worden.
Duitsland wrong de Franse arm om, en niemand weet welke gevolgen de splitsing van de Duits-Franse as in de toekomst zal hebben
“Dit weekend kwamen de tegenstellingen in de Eurogroep naar boven, met landen die pleitten voor een Grexit, en landen die op een deal aanstuurden.”, zo zegt voormalig Grieks minister van Financiën Yanis Varoufakis. “Maar al die landen waren altijd unaniem over één aspect: hun weigering om echt te onderhandelen”. Met andere woorden: in dit Europa van de concurrentie en van de ongelijkheden is er geen onderhandelingsmarge. Er is slechts de taal van economische oorlog en financiële krachtsverhoudingen.
Het is onmogelijk over Griekenland te oordelen zonder de globale krachtsverhoudingen te bekijken. Elk moment heeft zijn katalysator. In het interbellum was Madrid in 1936 een katalysator voor wat in Europa het komende decennium zou gebeuren. Vandaag, in 2015, zijn Athene en Berlijn katalysator voor wat ons de komende periode te wachten staat. Duitsland wil een Europa opleggen van besparingen, wurgpolitiek en chantage en elke vorm van rebellie ‘bis zum Grunde rasieren’ (met de grond gelijk maken). Nogmaals, Griekenland zit niet in ‘onderhandelingen’, maar wel in een situatie van economische oorlog. Een economische oorlog die de banken heeft doen sluiten, enorme economische schade aanricht, bevoorrading onmogelijk maakt, en de productie haast stil legt. De gevolgen zijn groter dan de gevolgen van een economisch embargo. In die context van economische oorlog werd na 17 uur onderhandelingen het Europese dictaat aan de Grieken opgelegd.
De strop wordt aan Athene gegeven, maar de Grieken mogen zichzelf ophangen
De Grieken hebben drie dagen tijd om onmogelijke dictaten door hun parlement te jassen, zonder een schriftelijke garantie op een echte schuldvermindering. Dat betekent dat de nieuwe Griekse regering verplicht wordt om haar eigen verkiezingsprogramma te negeren, net als de uitslag van het referendum. De strop wordt aan Athene gegeven, maar de Grieken krijgen de vrijheid om zichzelf ophangen. Als ze dat niet doen, dan laat de Europese Unie het land failliet gaan, en wordt Griekenland alsnog uit de Eurozone gekegeld. De bedoeling van deze verrottingsstrategie is om de spanningen in Griekenland verder op te drijven, de interne dissidentie in Syriza aan te poken een soort regime-change mogelijk te maken. Syriza ontdoen van haar eigen programma, of een regering van ‘nationale eenheid’ – al dan niet onder leiding van Tspiras – om de dictaten van de Trojka door te voeren.
De strop wordt aan Athene gegeven, maar de Grieken krijgen de vrijheid om zichzelf ophangen.
De Grieken hebben gevochten, maar niet gewonnen. Wellicht hebben ze de tegenstander onderschat: economische oorlogsvoerders die op geen enkel moment in een compromis geïnteresseerd waren, en enkel door krachtsverhoudingen de macht van de sterkste wilden laten gelden. Het enige voordeel van de situatie is dat de Grieken het karakter van deze misdadige economische oorlogsvoerders bloot heeft gelegd. Wellicht was het ook beter om zelf een plan B uit te werken, voor een onderhandelde uittrede van Griekenland uit de Eurozone. De marge die de Duitse hardliners laten voor een andere politiek binnen de Eurozone, blijkt immers dicht bij nul te liggen. Maar met wellichts en misschiens wordt de loop van de geschiedenis niet veranderd. Ook al zou het Griekse parlement dit dictaat aanvaarden, dan nog is deze crisis niet voorbij. Zeker is dat we in heel Europa een sterk front nodig hebben om tegen de economische en politieke dictatuur van de Trojka en de Europese Commissie op te komen.
Het is precies ook deze situatie die overal op het continent de deur wagenwijd zal openzetten voor nieuw nationalisme, en nieuwe extreemrechtse stromingen. Het schandelijke dictaat dat aan Athene werd opgelegd, is een anti-Europese politiek. Het is de politiek van concurrentie, van ongelijkheid, en van de financieel machtigste. Wie een Europa wil van gelijkheid, van regionale economische ontwikkeling, en van solidariteit moet dit dictaat verwerpen. Een Eurozone van koloniale dictaten? Niet in mijn naam.