door Herman Michiel
6 januari 2025

Duitsland werd na de Bondsdagverkiezingen van september 2021 bestuurd door de ‘Ampel Koalition’, de ‘verkeerslichtcoalitie’, zo genoemd naar de kleuren van de deelnemende partijen: rood SPD, groen Grünen en geel,  de liberale FDP. De coalitie werd geleid door kanselier Olaf Scholz, SPD, maar vooral met de liberale partner, in de eerste plaats de minister voor financiën Christian Lindner, werden de meningsverschillen alsmaar groter. Lindner verkoos nog meer bezuinigingen eerder dan het afzwakken van de ‘Schuldenbremse’ (strikte begrenzing van budgettaire tekorten en staatsschuld). Uiteindelijk kreeg Lindner de bons op 6 november, maar zonder de liberale partner kon het minderheidskabinet niet meer functioneren, en er werden uiteindelijk nieuwe Bondsdagverkiezingen uitgeschreven voor 23 februari 2025.

De kiesprognoses wijzen alle op een overwinning van de christendemocratische Union, d.i. de CDU samen met de Beierse zusterpartij CSU. Het is dan ook zo goed als zeker dat de Union de nieuwe kanselier zal leveren, de opvolger van Olaf Scholz. En dat is de allesbehalve gezellige kerel Friedrich Merz, waarover straks een woordje meer.

Zoals de grafiek toont wordt het uiterst-rechtse AfD (Alternative für Deutschland) waarschijnlijk de tweede grootste partij, maar tot nog toe wijzen alle partijen, ook CDU/CSU, een samengaan met AfD uit. De nieuwe coalitie zal dus zeer waarschijnlijk steunen op Union+SPD, een formule die het in Duitsland al vaak gedaan heeft, o.a. onder kanselier Merkel. Of dit een zetelmeerderheid in de Bondsdag oplevert is niet zeker. En of de Grünen er dan bij genomen worden is ook niet zo zeker, aangezien de CSU zijn veto uitsprak tegen ‘groene ideologen’. De Union in haar geheel wil trouwens niet weten van het nakende einde van de benzine/dieselwagen, en wil de kernuitstap herbekijken. Maar met de FDP wil eigenlijk ook niemand meer scheep gaan, en het is zelfs niet zeker dat de partij de kiesdrempel (5%) haalt [1]. Dit laatste kan ook de genadeslag betekenen voor Die Linke, dat riskeert geen vertegenwoordiging in de Bondsdag meer te hebben. Op termijn komen daarmee ook de plannen van de Rosa Luxemburgstichting in het gedrang; na de afsplitsing van de groep rond Sahra Wagenknecht (BSW) is er al een besparingsronde in de RLS aan de gang. Dat het ‘links-conservatieve’ BSW de kiesdrempel misschien wel haalt is een schrale troost voor wie links associeert met een socialistisch perspectief.

Laat ons tenslotte nog eventjes bekijken welk vlees we in de Berlijnse kuip hebben als Friedrich Merz (°1955) kanselier wordt. Hij was na zijn studies enkele jaren actief als jurist voor het Verbond van Duitse chemische ondernemingen, en begon zijn eigenlijke politieke carrière in 1989 in het Europees parlement. Daarna werd hij verkozen in de Bundestag en bleef er actief tot 2009. De ambitieuze Merz moest binnen de CDU echter de duimen leggen voor Angela Merkel, wat hem in 2009 de politiek deed ruilen voor de private sector. Hij zat in de beheerraden van AXA, Winterthur Holding, Commerzbank, Deutsche Börse, BASF Antwerp en andere, en fungeerde als voorzitter van de toezichtsraad van de Duitse afdeling van Blackrock, de nogal beruchte Amerikaanse beleggingsfirma. Dat laatste bracht hem jaarlijks 125.000 € op, maar dat was blijkbaar maar het topje van de ijsberg, want toen hij in 2018 Merkel wou opvolgen als partijvoorzitter moest hij zijn inkomsten bekendmaken, en dat bleek 1 miljoen euro te zijn. Geen wonder dat hij voorstander is van een drastische belastinghervorming. De man verplaatst zich ook graag in zijn privé-jet, wat volgens hem zuiniger is dan een limousine. Toch nogal buitenissig als kopman van een ‘volkspartij’…

Wat oorlog en vrede betreft is Merz natuurlijk een trouwe aanhanger van het Atlantisch bondgenootschap; getuige daarvan zijn jarenlang voorzitterschap van de Atlantik Brücke, de kring waar Duitse en Amerikaanse leiders elkaar ontmoeten en over de westerse belangen overleggen.

[1] De kieswetgeving met in de voorbije legislatuur veranderd, zodat geen uitzonderingen op de kiesdrempel meer mogelijk zijn. Van zulke uitzondering kon Die Linke profiteren omdat ze in drie kiesdistricten een rechtstreeks verkozene had.